Mới đây, một cô gái 21 tuổi ở TP Hà Nội suýt tử vong sau khi sử dụng "thuốc" giảm cân được quảng cáo trên TikTok là 7 ngày giảm 7 kg. Nạn nhân nhập viện trong tình trạng tổn thương não do nhiễm độc.
Nhiều tai biến chết người
Các bác sĩ Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) xác định bị nhiễm độc chất sibutramine, tổn thương não nặng do uống sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc là tình trạng của cô gái. Trước đó, bệnh nhân được đưa đến cấp cứu tại một bệnh viện tư nhân trong tình trạng bất tỉnh. Tại đây, bác sĩ phát hiện não của bệnh nhân bị tổn thương vùng đồi thị hai bên nên được chuyển lên bệnh viện tuyến trên để tiếp tục điều trị. Kết quả xét nghiệm sản phẩm giảm cân bệnh nhân dùng có thành phần sibutramine. Lọ "thuốc" mà bệnh nhân sử dụng ghi chữ nước ngoài, không có nhãn phụ tiếng Việt với nội dung "7 days 7 kg weight loss" (tức "7 ngày giảm 7 kg").
Bệnh viện Bạch Mai cũng cứu sống một nữ bệnh nhân khác bị ngộ độc cấp, suy đa tạng do sử dụng sản phẩm giảm cân. Bệnh nhân này đã sử dụng cà phê giảm cân từ sự giới thiệu của người quen. Sử dụng đến ngày thứ 4 thì chị bắt đầu rơi vào trạng thái bất tỉnh, co giật toàn thân, được đưa đi cấp cứu. Kết quả chụp cắt lớp cho thấy não của bệnh nhân đã bắt đầu bị tổn thương và được điều trị tích cực.
Một trường hợp khác là bé gái 13 tuổi, ở tỉnh Lạng Sơn, sau một tháng sử dụng sản phẩm giảm cân đã bị rối loạn nhịp tim, tổn thương tế bào gan, tăng men gan, kèm tức ngực, khó thở. Bác sĩ phát hiện loại sản phẩm này có thành phần garcinia cambogia - có trong một số loại trái cây nhiệt đới, gây nhiều tác dụng phụ như chóng mặt, khô miệng, tiêu chảy, tăng nhịp tim, tăng huyết áp.
Được quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội, các sản phẩm giảm cân như kẹo, cà phê, gần đây là bút tiêm giảm cân, luôn thu hút sự quan tâm của nhiều người. Để thu hút người xem, người bán hứa hẹn sản phẩm sẽ giúp "giảm cân nhanh chóng", "giảm cân cấp tốc", "đốt cháy lượng mỡ cứng đầu nhanh chóng mà không gây mệt mỏi, không bị tiêu chảy, đau bụng". Thậm chí, người bán còn khẳng định sản phẩm là phép mầu cho những người muốn giảm cân nhưng ngại đến phòng gym hay thay đổi chế độ ăn uống, đồng thời liên tục thúc giục người mua đặt hàng nhanh vì sản phẩm luôn "cháy hàng" do nhu cầu cao.
Cấm nhưng vẫn bất chấp
TS-BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, cảnh báo sibutramine là chất đã bị cấm sử dụng trên người vì có thể gây nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim, giảm thị lực, hôn mê… "Chúng tôi liên tục cảnh báo mỗi khi có ca bệnh. Bộ Y tế cũng không ít lần phát thông báo về việc có tình trạng trộn chất cấm vào những sản phẩm giảm cân. Hiện có 2 chất cấm là sibutramine và phenolphthalein thường được dùng trong nhiều loại sản phẩm giảm cân để giảm cảm giác thèm ăn. Chất này đã được Bộ Y tế cấm sử dụng từ năm 2011 vì những tác dụng nguy hiểm tới sức khỏe người dùng" - bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.
Theo bác sĩ Nguyên, đặc điểm chung của các sản phẩm này là làm lợi tiểu gây mất nước, chán ăn, làm sụt cân nhanh để đánh đúng tâm lý muốn giảm cân thần tốc của nhiều người. Một số loại sản phẩm làm tăng nguy cơ tai biến, huyết áp và đặc biệt nguy hiểm là có độc tính làm phá hủy cầu thận không thể phục hồi. Trong đó có các chất kích thích như sibutramine, cafein, thậm chí bột từ tuyến giáp động vật… Cơ chế hoạt động là bắt các cơ quan nội tạng, đặc biệt là tim mạch, đốt cháy mỡ, tiêu thụ năng lượng, không phải tăng vận động về thể lực. Điều này là phản khoa học và rất nguy hiểm, gây biến cố với tim mạch, não…
Các bác sĩ cảnh báo nguy hiểm nhất là có một số loại sản phẩm giảm cân làm tăng nguy cơ tai biến và huyết áp. Độc tính có trong sản phẩm sẽ phá hủy gan, thận không thể phục hồi. Ngay cả với các thuốc giảm cân được Bộ Y tế cấp phép sử dụng nhưng nếu lạm dụng hoặc không được theo dõi, điều chỉnh liều phù hợp với tình trạng sức khỏe bởi các bác sĩ chuyên khoa sẽ có thể gây ra các vấn đề như viêm tụy cấp, sỏi mật, các bệnh liên quan tuyến giáp hoặc biến chứng tim mạch, tiêu hóa.
PGS-TS Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng Khoa Khám tư vấn dinh dưỡng người lớn - Viện Dinh dưỡng quốc gia, khuyến cáo việc sử dụng các loại sản phẩm giảm cân, đặc biệt là loại giảm cân cấp tốc chưa được kiểm chứng, vô cùng nguy hại. Các sản phẩm giảm cân không thể thay thế cho chế độ ăn uống cân đối và lối sống lành mạnh.
"Cách giảm cân khoa học nhất là kết hợp giữa chế độ ăn hợp lý và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên. Không nên vì mong muốn giảm cân nhanh mà cắt giảm hết tinh bột trong chế độ ăn hằng ngày. Điều quan trọng là phải tăng cường hoạt động thể lực (từ 30 - 60 phút/ngày) để tăng cường quá trình đốt cháy calo và cải thiện sức khỏe tổng thể" - bác sĩ Hưng nhấn mạnh.
Nâng mức chế tài để răn đe
Theo bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, năm 2024, cơ quan này đã xử phạt hơn 11 tỉ đồng đối với các đơn vị quảng cáo thực phẩm chức năng sai sự thật, trong đó có các sản phẩm hỗ trợ giảm cân.
Theo quy định, việc sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm thì bị phạt tiền từ 50 triệu đến 200 triệu đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Cùng với việc xử lý hành chính và công khai vi phạm, Cục An toàn thực phẩm cũng chuyển hồ sơ cho cơ quan công an để xem xét và xử lý theo Bộ Luật Hình sự. Trước thực trạng này, Bộ Y tế đã đề xuất siết chặt hậu kiểm đối với thực phẩm chức năng với việc sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm, nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm ngay từ khâu công bố.
Theo Bài và ảnh: Ngọc Dung (NLĐO)
