Gia Lai đặt mục tiêu hoàn thành phê duyệt quy hoạch chung xây dựng cấp xã trước ngày 30-10-2025. Việc triển khai quy hoạch chung xây dựng cấp xã được thực hiện theo Kế hoạch số 30/KH-UBND ngày 9-8-2025 của UBND tỉnh về tổ chức lập quy hoạch chung đô thị, nông thôn và các khu chức năng; Công văn số 4619/UBND-XDCT ngày 7-10-2025 về việc khẩn trương hoàn thành công tác này.
“Bản đồ phát triển” sau sắp xếp địa giới hành chính
Quy hoạch chung cấp xã được xác định gắn với quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, hướng đến liên kết vùng, liên vùng. Việc này đòi hỏi phải rà soát, thẩm định chặt chẽ để đảm bảo quy hoạch không gian, hạ tầng và phát triển vùng kết nối ăn khớp, không để “mảnh ghép” địa phương phát triển trái nhịp với định hướng vùng.
Ngày 14-10, nhiệm vụ quy hoạch chung xã Tuy Phước Bắc (sáp nhập từ các xã Phước Hiệp, Phước Hưng, Phước Quang) đã được UBND tỉnh thông qua.
Theo Chủ tịch UBND xã Nguyễn Hùng Tân, trên quy mô hơn 37 km², Tuy Phước Bắc phát triển theo hướng “đô thị văn minh, nông nghiệp hiện đại, du lịch sinh thái cộng đồng”.
Quy hoạch chú trọng khai thác giá trị văn hóa (tháp Bánh Ít, chùa Bà Nước Mặn, nơi phôi thai Chữ Quốc ngữ…) kết hợp phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch sinh thái. Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là trụ cột, song song với chỉnh trang hạ tầng, nâng cao chất lượng sống; phấn đấu đạt chuẩn phường giai đoạn 2026-2030.
“Trên 5 trụ cột phát triển, Tuy Phước Bắc quy hoạch phát triển không gian của xã khai thác tối đa hiệu ứng lan tỏa từ động lực phát triển của vùng Đông Nam tỉnh, đặc biệt gắn với hệ thống giao thông kết nối đồng bộ, hiện đại và chuỗi dịch vụ cung ứng”-ông Tân cho hay.
Tương tự, nhiều địa phương cũng được định vị rõ chức năng. Đơn cử như quy hoạch chung xã Tuy Phước (sáp nhập từ thị trấn Tuy Phước, thị trấn Diêu Trì, xã Phước Lộc, xã Phước Thuận và xã Phước Nghĩa) là đầu mối giao thông chiến lược phía Đông Nam, định hướng phát triển đô thị chất lượng cao gắn với kinh tế đô thị, dịch vụ thương mại, du lịch sinh thái đầm Thị Nại và dịch vụ logistics.
Trong khi đó, xã An Lương (sáp nhập từ xã Mỹ Chánh, Mỹ Thành, Mỹ Cát) cũng đã được duyệt nhiệm vụ quy hoạch chung, được xác định trở thành vùng kinh tế tổng hợp ven biển, phát triển đô thị gắn với kinh tế biển, du lịch, cảng biển và dịch vụ siêu du thuyền, cùng nông nghiệp hạn chế phát thải.
Quy hoạch cũng xác định rõ các vùng phát triển: Khu du lịch Đề Gi, khu đô thị trung tâm, vùng nông nghiệp sinh thái và khu dân cư chỉnh trang, tạo sự cân bằng giữa kinh tế, môi trường và văn hóa…
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Lê Đăng Tuấn cho hay: Hiện toàn tỉnh có 135 quy hoạch chung xã, phường đang được triển khai. Trong đó, 24 quy hoạch chung phường thuộc các đô thị lớn là thành phố và thị xã trước đây (Quy Nhơn, Hoài Nhơn, An Nhơn, Pleiku, An Khê…) đang chờ hướng dẫn cụ thể của Bộ Xây dựng. 7 xã biên giới đã hoàn thành điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung.
104 quy hoạch chung xã còn lại đang thực hiện theo tiến độ. Trong số này, 97% (102/104 xã) đã trình thẩm định hoặc lấy ý kiến Sở Xây dựng về nhiệm vụ quy hoạch chung; 37 xã đã hoàn thành phê duyệt nhiệm vụ, 39 xã đang trình cấp thẩm quyền xem xét.
Tháo gỡ vướng mắc, hoàn thành trước ngày 30-10-2025
Dù quyết tâm cao, việc hoàn thành quy hoạch chung cấp xã trong thời gian ngắn còn gặp trở ngại bởi yếu tố liên quan pháp lý, nguồn lực và năng lực chuyên môn.
Hiện hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh, thiếu quy định rõ về phân loại đô thị, tiêu chí đánh giá trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chưa xác định cụ thể cơ quan lập, loại hình quy hoạch, trình tự thủ tục và thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch đối với các phường thuộc hệ thống đô thị trước đây.
Nguồn lực con người và tài chính cũng là thách thức lớn. Chỉ khoảng 45% xã, phường có công chức từng làm công tác xây dựng cấp huyện; đội ngũ chuyên viên quy hoạch của Sở Xây dựng hiện chỉ có 11 người, phải xử lý khối lượng hồ sơ rất lớn.
Nhiều xã chưa được phân bổ đủ kinh phí lập quy hoạch; một số địa phương đề nghị gia hạn thời gian do thiếu nguồn lực và vướng thủ tục lấy ý kiến…
Ông Tuấn cho hay, Sở Xây dựng đã tổ chức 21/28 cuộc họp thẩm định quy hoạch chung cấp xã theo cụm, tương ứng 98/135 xã, phường và đặt mục tiêu hoàn thành toàn bộ thẩm định trước ngày 20-10-2025.
Sở đã phân công cán bộ hướng dẫn, ban hành văn bản chỉ đạo, phối hợp với Sở Tài chính hướng dẫn bố trí kinh phí, giúp nhiều địa phương cải thiện tiến độ và chất lượng hồ sơ.
Trước tình hình này, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Xây dựng chủ trì rà soát, phân loại tiến độ từng địa phương và thiết lập lộ trình hoàn thành 100% quy hoạch chung cấp xã trong năm 2025. Các sở, ngành liên quan được giao nhiệm vụ cung cấp dữ liệu, bản đồ, quy hoạch chuyên ngành để bảo đảm tính đồng bộ.
Vấn đề quan trọng là UBND xã, phường phải khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, nâng cao chất lượng, tổ chức lấy ý kiến cộng đồng và trình thẩm định; mọi nội dung quy hoạch cần tuân thủ 5 nguyên tắc: “Tuân thủ-kế thừa-loại bỏ - bổ sung-kết nối”, song song với việc lồng ghép ý kiến của tổ chức chính trị-xã hội, cộng đồng dân cư và chuyên gia. Hoàn thành phê duyệt quy hoạch chung trước ngày 30-10-2025.
Đối với các phường thuộc hệ thống các đô thị là thành phố, thị xã trước đây, tiếp tục nghiên cứu phương án, ý tưởng lập quy hoạch đối với các phường cho đến khi ban hành cơ sở pháp lý chính thức là Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (sửa đổi), tiêu chí phân loại đô thị và quy chuẩn quy hoạch đô thị, nông thôn.
Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn đã giao Sở Xây dựng phối hợp với các ngành, địa phương khẩn trương hoàn thành thẩm định và tham mưu triển khai chi tiết các quy hoạch vùng, quy hoạch ngành liên quan, đảm bảo tính thống nhất trong toàn hệ thống.
Đồng thời, yêu cầu UBND các xã, phường trong công tác khảo sát, thu thập thông tin phải toàn diện và sâu sát, phản ánh đúng hiện trạng và tiềm năng từng khu vực; quy hoạch xã phải có tầm nhìn dài hạn, “đi trước một bước và là kim chỉ nam cho phát triển”, xác định rõ định hướng phát triển không gian, ngành nghề, quỹ đất cho các giai đoạn tiếp theo.
