Làng Việt Nam: Thi Phổ Nhứt từng được mệnh danh 'tiểu Đồng Nai'

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Làng tôi cũng giống như bao làng khác ở Việt Nam. Ngày xưa, làng có tên Thi Phổ Nhứt, được mệnh danh là 'tiểu Đồng Nai' vì ruộng làng tôi là nhất đẳng điền, lúa cấy xuống vươn lên xanh ngát một màu. Vụ mùa cũng như vụ chiêm, lúa thu hoạch mỗi sào tính bằng nhiều giạ. Không thua gì lúa Đồng Nai.

Từ lúc mới sinh, tôi đã ở làng mình. Vào lứa tuổi thấy cái gì cũng lạ, cái gì mình cũng tò mò muốn biết, tôi đã biết lội ruộng, biết con đỉa bám chân hút máu mình, biết con cua kẹp tay mình đau điếng...

Và cái biết lớn nhất, là biết bơi trên con sông Thoa chảy qua trước nhà mình. Sông không rộng nhưng nước rất trong. Tôi được thầy tôi (ông cụ thân sinh) tập bơi, vì như ông bảo, trẻ con ở gần sông phải biết bơi để tự bảo vệ mình khỏi đuối nước.

Sông Thoa, con sông gắn với làng quê của nhà thơ Thanh Thảo - tác giả bài viết
Sông Thoa, con sông gắn với làng quê của nhà thơ Thanh Thảo - tác giả bài viết

Tôi đã tập và biết bơi rất nhanh. Không chỉ biết bơi kiểu chó, rồi biết bơi sải, tôi còn biết bơi ếch, bơi đứng, bơi ngửa là những kiểu bơi khó hơn. Năm ấy tôi mới 6 tuổi. Từ con sông nhỏ ở làng mình, khi lớn lên, vào bộ đội rồi đi chiến trường, nhờ biết bơi mà tôi rất tự tin khi cần băng qua sông lớn. Ở chiến trường Nam bộ sông rạch ngang dọc mà không biết bơi thì nguy hiểm lắm.

Làng tôi ngày kháng chiến cũng vắng lặng như nhiều làng khác, vì con trai lớn đều đi vệ quốc đoàn, thầy tôi đi kháng chiến, nên ở nhà chỉ có hai má con tôi. Nhưng trẻ con lứa tôi ở làng thì không thiếu.

Tôi suốt ngày chạy chơi với đám trẻ bạn tôi, trời nắng nóng thì nhảy xuống sông tắm, bơi qua bơi lại sông Thoa, thật đã đời.

Người dân mưu sinh ở sông Thoa
Người dân mưu sinh ở sông Thoa

Từ nhỏ cho đến năm 8 tuổi, tôi chưa bao giờ rời làng mình. Những trò chơi con trẻ, tới bây giờ tôi vẫn nhớ. Nó làm nên ký ức tuổi thơ tôi.

Năm lên 7 tuổi, tôi cũng được đi học lớp 1 ở trường làng, cùng chúng bạn ê a từng con chữ. Được cái tôi biết chữ nhanh. Đọc được sách từ trước khi đi học. Nhưng ở làng tôi thuở ấy, làm gì có sách mà đọc.

Thỉnh thoảng, thầy tôi từ chiến khu về nhà, mang vài quyển sách chính trị, tôi vồ lấy đọc, mà chẳng hiểu gì cả. Nhưng các trò chơi của trẻ con, những con chuồn chuồn con cá con cua, thì tôi biết. Và rất thân quen với chúng.

Năm 1954, lúc tôi 8 tuổi, kháng chiến thắng lợi, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức lễ mừng thắng lợi rất to. Tôi theo thầy tôi ra thị xã Quảng Ngãi, lần đầu tôi mới biết thế nào là một thị xã.

Hồi đó thị xã Quảng Ngãi cũng rất nhỏ thôi, nhưng với tôi là quá lớn. Cũng lần đầu tiên, tôi biết cái bóng đèn điện sáng thế nào. Thật kinh ngạc. Với một đứa trẻ nhà quê, đó được coi là "khai sáng".

Những điều kỳ lạ bên ngoài làng mình, mới biết thì rất thích thú, còn làng quê mình, những cái mình biết thật quá nhỏ bé, nhưng chúng sống rất lâu trong tâm hồn mình, cả đời người chứ không phải vài chục năm.

Vâng, năm lên 8 tuổi, tôi được đi tập kết ra Bắc, rồi từ đó, bao nhiêu sự việc ập đến với đời tôi, nên ngôi làng nhỏ bé của tôi chìm sâu tận đáy lòng. Mình ít nhớ đến nó, mà cũng chẳng biết lúc nào thì được về làng, vì chiến tranh kéo dài quá lâu.

Mưu sinh ở sông Thoa
Mưu sinh ở sông Thoa

Tôi đã xa làng tôi đúng 21 năm. Cả một cuộc chiến tranh. Cuối năm 1970 tôi vào chiến trường Nam bộ, mãi tới hòa bình thống nhất năm 1975 mới có cơ hội về thăm làng quê mình.

Đó là đầu tháng 6 năm 1975, khi tôi theo đoàn nhà văn miền Trung đi từ Sài Gòn qua rất nhiều tỉnh, thành trước khi về Quảng Ngãi. Tôi đã kéo nhà thơ Ngô Thế Oanh về làng tôi. Vẫn là làng Thi Phổ Nhứt đó thôi, mà tôi xa làng đúng 21 năm. Vẫn nhớ đường về. Nhớ cầu Giắt Giây. Nhớ Cầu Đập. Nhớ cả con đường đất nhỏ dẫn xuống nhà mình.

Làng tôi gặp lại sau 21 năm vẫn như không có mấy thay đổi. Chiến tranh không tàn phá nhiều, làng vẫn nghèo như khi tôi rời đi lúc 8 tuổi.

Suốt thập niên 70, rồi thập niên 80, làng tôi vẫn vậy. Những năm thầy má tôi còn tại thế, vợ chồng con cái tôi vẫn thường xuyên về nhà mình, làng mình, nhất là mỗi dịp tết, gia đình tôi ở Quy Nhơn đều về ăn tết với thầy má chúng tôi ở làng quê Thi Phổ.

Dù ở Quy Nhơn thời bao cấp xe đò rất khó mua vé.

Bài thơ Ở quê nhà, tôi viết năm 1982 là đúng với cảnh vật và tâm trạng của tôi hồi đó. Vẫn là những hàng cau tới mùa trổ hoa, nhưng cảm giác như vừa yêu thương vừa xa lạ, và không khí ngôi làng lặng thầm, ban ngày lặng lẽ, ban đêm không có điện chỉ thắp đèn dầu, thì đúng là "sống thầm". Chỉ ký ức về tuổi thơ của mình ở làng thì vẫn sáng tới từng chi tiết nhỏ:

những cây cau đã trổ hoa

yêu thương xa lạ

nơi không khí biến ta thành lặng lẽ

dẫu muốn ồn ào biết ồn ào với ai

con đường mấy mươi năm mòn dần dưới chân người chân trâu chân mưa

đường lầy thụt dẫn về yên tĩnh

ta đã có những con chuồn chuồn con cá con cua

ta đã có nỗi cô đơn ngọt ngào trẻ nhỏ

gần như một bức tường vô hình dựng lên

bao bọc tuổi thơ quê nhà mấy mươi năm xa cách

thỉnh thoảng ta về nhìn ngắm lại

phần đời đầu tiên con đường loang những vết bùn

nơi mùi hoa cau thơm đậm hơn

lúa xanh hơn dòng sông hiền hơn tất cả

hoàng hôn xuống như một người gánh rạ

gánh sắc vàng đang sẫm dần

Đây là bài thơ tôi viết tặng làng mình, thơ đầy yêu thương lặng lẽ, giống như không khí làng tôi.

Chúng ta có thể sống ở làng cả đời, có thể sống chỉ một số năm, nhưng cái tình với làng mình thì trước sao sau vậy, vẫn âm thầm và chung thủy.

Theo Thanh Thảo (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

null