Làng Việt Nam: Làng Vũ Đại xưa có bác Chí Phèo, nay có nghề cá kho

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Chào bạn đọc! Tôi muốn bài mở đầu cho loạt bài Làng Việt Nam của mình bằng bài về làng Vũ Đại.

Làng Vũ Đại ngày xưa có lẽ là một làng "nghèo gia truyền", ít ra thì từ thời Nam Cao chưa kịp viết văn, nghĩa là cách đây đã ngót trăm năm.

Đó là một ngôi làng thuộc vùng đồng chiêm trũng tỉnh Hà Nam, nơi người ta hay nói là "chiêm khê mùa thối". Cấy được hạt thóc ở đó vất vả vô chừng. Nhưng cũng vì là vùng trũng ngập nước nên cá nhiều, những loài cá đồng quen thuộc ở làng quê chúng ta như cá trê, cá chuối (cá lóc), cá rô, cá diếc…

Cá kho làng Vũ Đại

Cá kho làng Vũ Đại

Cá kho là món ăn tuyệt đối dân dã, người nghèo lắm khi cũng được ăn, vì đơn giản chỉ cần họ bắt được mớ cá con, riềng mẻ gừng nhà trồng được, niêu đất vốn là "của gia bảo" trong nhà, sẵn rơm sẵn lá khô, cứ thế là có nồi cá kho thơm nức mũi. Cá kho tuy là món ăn dân dã, nhưng từ thuở xưa, nó đã là món ăn cung đình, được vua chúa Việt rất ưa chuộng.

Từ năm 2008, làng Vũ Đại đã nổi lên một đặc sản có thể sánh với bác Chí Phèo về độ nổi tiếng. Đó là cá kho làng Vũ Đại. Xin trích một đoạn giới thiệu cách kho cá quá "công nghệ" này:

"Không nơi đâu lại có cách kho cá tỉ mỉ và công phu như làng Vũ Đại. Quá trình từ những khâu đầu tiên chọn nguyên liệu đến cách nấu, nêm nếm gia vị đòi hỏi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ, kiên trì của người nấu. Nguyên liệu đầu tiên là cá được chọn những loại cá trắm đen được nuôi tại nhà, nuôi tự nhiên, có cân nặng từ 3 đến 7 kg thì mới có được những niêu cá kho ngon, đậm vị.

Làng Vũ Đại có cách kho cá tỉ mỉ và công phu bậc nhất

Làng Vũ Đại có cách kho cá tỉ mỉ và công phu bậc nhất

Để làm nên nồi cá kho đúng chuẩn, đượm vị thịt chắc xương nhừ là cả quá trình nấu của người đứng bếp, đun từ 12 đến 14 tiếng, để ý thời gian những niêu cạn phải tra thêm hỗn hợp nước kho. Không chỉ vậy, người làng Vũ Đại có phương pháp kho cá gia truyền với niêu đất và bếp củi. Củi được dùng là củi nhãn để khói củi quyện với mùi cá vẫn béo mềm, thơm ngon, không quá cứng cũng không quá khô. Đặc biệt, những chiếc niêu cũng là điểm thú vị để níu giữ du khách tới đây.

Để có được nồi cá kho thơm ngon là sự kết hợp của bốn tỉnh thành. Đó là những chiếc niêu đất được mua ở Đô Lương (Nghệ An), chiếc vung có xuất xứ Thanh Hóa, đồ đóng hộp lại được mua ở Nam Định. Chỉ cơ sở chế biến là làng Vũ Đại.

Mọi công đoạn đều đòi hỏi bàn tay khéo léo, kiên trì

Mọi công đoạn đều đòi hỏi bàn tay khéo léo, kiên trì

Khi nhập niêu, người làm phải lọc chọn những chiếc chắc chắn, kiểm tra độ bền để tránh bị nứt vỡ trong suốt 16 tiếng kho. Sau đó, người làm cho vào mỗi niêu một nắm gạo và đun thành cháo. Việc này giúp chất hồ trong cháo bám vào khiến niêu bền hơn. Mỗi ngày phải sản xuất hàng trăm nồi cá, nhưng mỗi nồi đều có hương vị giống nhau, không có nồi nào là thiếu hoặc thừa gia vị. Mỗi miếng cá thấm đượm mùi của riềng, gừng, nước tương, đặc biệt là nước mắm Hải Hậu đặt riêng". (hết trích)

Để việc kho cá không ảnh hưởng đến sức khỏe, người dân dùng mặt nạ chống độc tránh khói

Để việc kho cá không ảnh hưởng đến sức khỏe, người dân dùng mặt nạ chống độc tránh khói

Ông Trần Bá Luận, chủ cơ sở cá kho Trần Luận từng chia sẻ: "Cá kho đúng chuẩn, đậm vị cần được đun nấu trong thời gian dài, đến khi thịt chắc xương nhừ và tiếp tục đun đến khi gần cạn nước mới đạt. Những công đoạn đều do người nhà tự đặt về".

Nghĩa là, để có niêu "cá kho Vũ Đại" nổi tiếng như bây giờ, người làng Vũ Đại phải thực hiện quy trình "thu góp đặc sản", nào là niêu đất mua ở vùng nào, vung đậy niêu mua ở nơi đâu, đồ đóng hộp mua gần nhất với quê nhà. Chỉ có củi là "nhà giồng được", củi nhãn, khói củi bay lên thơm quyện mùi cá kho trong niêu thành "hợp chất" quyến rũ. Quá cầu kỳ, và quá sành điệu, phải không các bạn?

Quy trình "thu góp đặc sản" cũng rất công phu

Quy trình "thu góp đặc sản" cũng rất công phu

Tôi cũng đã nhiều lần được ăn món cá kho nghệ thuật này, mua tại một "đại lý độc quyền" tại Hà Nội. Phải nói là ngon và lạ. Ăn với cơm gạo mới thì hết ý luôn.

Cá kho làng Vũ Đại ăn với cơm gạo mới thì hết ý luôn!

Cá kho làng Vũ Đại ăn với cơm gạo mới thì hết ý luôn!

Nếu nhà văn Nam Cao còn sống tới bây giờ, hẳn ông sẽ rất hài lòng khi người dân nghèo quê mình lại biết làm giàu từ một "công nghệ làng quê" giản dị đến như thế! Dù phải đặt mua niêu đất từ nơi xa, phải luộc niêu trước khi kho cá, dù phải quạt khói mù mịt suốt ngày đêm, ngồi bó lưng trước những mẻ cá kho có thể khiến Thạch Sùng chảy… nước dãi, thì người làng Đại Hoàng (tức Vũ Đại) đã chứng minh một lý thuyết thời thượng từ bên Mỹ: thế giới bây giờ là thế giới phẳng. Làm kinh tế, kinh doanh bây giờ là làm từng phân khúc.

Từ năm 2011, khi biết câu chuyện "Niêu cá kho làng Vũ Đại", tôi đã có một sáng kiến nhỏ là đặt tên miền cakho.com, và xin biếu không cho bà con làng Vũ Đại đang và sẽ kho cá bán.

Việt Nam có nhiều món ngon nổi tiếng, trong đó có cá kho làng Vũ Đại

Việt Nam có nhiều món ngon nổi tiếng, trong đó có cá kho làng Vũ Đại

Nhớ cách đây 20 năm, khi được tham dự một buổi dẫn giảng về marketing do "ông tổ của marketing thế giới" là Philip Kotler đăng đàn, tôi đã ngẫm nghĩ rất nhiều một câu nói tưng tửng của Kotler: "Nếu Trung Quốc là "công xưởng của thế giới", thì tại sao Việt Nam không là "nhà bếp của thế giới", trong khi đất nước các bạn đã nổi tiếng thế giới về ẩm thực mang thương hiệu Việt".

Đúng là chúng ta chỉ có thể tham gia vào "thế giới phẳng" này bằng sở trường của mình, mặt mạnh nhất của mình, bằng sự độc đáo mình đã có. Cá kho làng Vũ Đại là một bước đi trước của những người nông dân Hà Nam trong cuộc chạy đua chiếm lĩnh thị trường này.

Theo Thanh Thảo (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Gìn giữ kỷ vật tri ân

Gìn giữ kỷ vật tri ân

(GLO)- Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang lưu giữ hơn 4.000 tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật có giá trị về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; trong đó, có gần 300 hiện vật, tư liệu, hình ảnh về các mẹ Việt Nam anh hùng, liệt sĩ ở vùng đất Bình Định trước đây.

Vào rừng... chờ ươi bay

Vào rừng... chờ ươi bay

Sau 4 năm, khi những cánh rừng già miền núi TP.Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) chuyển mình vào mùa ươi chín, hàng ngàn người dân lại có một cuộc 'di cư' tạm thời vào rừng sâu chờ 'lộc trời' rơi xuống để nhặt.

null