Kỷ niệm 60 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển (23/10/1961-23/10/2021): Cựu thủy quân Lê Hà và đoàn tàu không số 645

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tháng 12-1976, ông Lê Hà-nguyên Thuyền trưởng Tàu không số 645 được trở về quê hương xã Phước Hải (huyện Long Đất, tỉnh Đồng Nai; nay là thị trấn Phước Hải, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) theo chế độ phục viên, khép lại đời lính thủy sau 13 năm. Nhớ lại ký ức những ngày “hoa lửa” trên chiến trường sông biển, ông nói: “Nhiều đồng chí, đồng đội của tôi đã anh dũng hy sinh. Họ ngã xuống để Tổ quốc Việt Nam còn mãi. Tôi chỉ tiếc rằng, ngày ấy mình không được cống hiến nhiều hơn nữa cho cách mạng”.
Cuộc vượt biển sinh tử
10 năm trước, trong chuyến tìm tư liệu viết về 6 chiến sĩ Đoàn tàu không số làng chài Phước Hải nhân kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển, tôi được gặp ông Lê Hà và bà Mười Riều (mẹ ruột của ông Lê Hà-PV). Bên ghế đá trước căn nhà đồng đội do Lữ đoàn 125 xây tặng, bà Mười Riều kể chuyện bán 23 cây vàng và đôi bông tai mua gỗ đóng thuyền cho con trai vượt biển. Còn ông Lê Hà kể về “những ngày hoa lửa” cùng đồng đội vượt biển trên con tàu gỗ bé như “lá tre”...
Theo dòng ký ức, ông Lê Hà kể: Ngày 12-4-1972, trên con tàu mang bí số 645, ông cùng 19 thủy thủ chở 70 tấn đạn cối cá nhân, 1 tấn thuốc nổ TNT cùng hàng hóa khác theo hải trình từ Hải Phòng đã tới vùng biển Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang để chi viện cho chiến trường miền Nam.
Cũng như 9 chuyến đi trước đó, cuộc vượt biển lần này của ông và đồng đội thực hiện với chiến thuật “đêm đi, ngày ngụy trang thành tàu đánh cá” để trinh sát nắm tình hình địch, bắt liên lạc với hậu phương, trong điều kiện “trên trời máy bay địch do thám trinh sát, dưới mặt biển tàu địch phục kích”. Phương tiện dẫn đường duy nhất của tàu 645 là chiếc la bàn từ dẫn. Việc xác định phương hướng, đường đi chủ yếu bằng mắt thường và kinh nghiệm.
 Má Mười Riều và con trai - Lê Hà
Ông Lê Hà và mẹ. Ảnh: Mai Thắng
Sau 11 ngày lênh đênh trên biển, tàu 645 tiến vào vùng biển Cà Mau. 14 giờ ngày 23-4-1972, tàu nhận được điện mật: “Đêm nay có thuyền đón ở mũi Cà Mau”. Tất cả thành viên đều mừng rỡ vì chuyến đi sắp thành. Nhưng đến 17 giờ, tàu nhận được điện “biển động”.
Quyết không để tàu rơi vào tay địch, thuyền trưởng Lê Hà và Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu bình tĩnh chỉ huy các thủy thủ cho tàu tiến ra biển quốc tế, vòng tránh và ngụy trang làm “ngư dân đánh cá”.
Rạng sáng ngày 24-4-1972, khi xác định rõ tàu 645 là “tàu Bắc Việt giả dạng”, địch nổ súng bắn uy hiếp, làm thân tàu thủng lỗ chỗ. Trước tình thế đó, Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu quyết định nổ súng chống trả quyết liệt. Các loại súng B40, B41, 12,8 ly của ta hướng nòng về phía tàu địch đồng loạt nhả đạn... 4 thủy thủ: San, Lân, Giang, Thẻ lần lượt trúng đạn và hy sinh.
Trúng một quả đạn pháo lớn, tàu 645 bị hư hại nặng. Biết rằng tàu không thể thoát, Chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu đề nghị thuyền trưởng Lê Hà và anh em khoác áo phao nhảy xuống biển để thoát thân, còn anh xin ở lại, điểm hỏa bộc phá hủy tàu phi tang vũ khí, hàng hóa. Chiến sĩ Thẩm Hồng Lăng cũng xung phong ở lại cùng Nguyễn Văn Hiệu. Khi các thủy thủ đã xuống nước, Hiệu và Lăng nán lại thu thập tài liệu để hủy. Lúc 2 anh khoác áo phao định xuống cùng đồng đội, thì phát hiện một tình huống vô cùng nguy hiểm: tất cả thủy thủ đều bị thương và đang cố gắng cụm lại thành một khối, dìu nhau bơi ngay sát thân tàu.
“Nếu hủy tàu bây giờ thì tất cả sẽ hy sinh”. Nghĩ vậy, Hiệu cố gắng điều khiển tàu xa dần vị trí các thủy thủ. Anh nói với Lăng, nửa như ra lệnh, nửa như khẩn khoản: “Em còn trẻ, còn cống hiến được lâu. Anh đã có vợ con, em chưa có người yêu, Lăng nhảy xuống biển bơi cùng anh em đi”. Lăng vờ như không nghe thấy, cứ lúi húi ngồi đốt hủy tài liệu trên boong tàu. Hiệu quát to: “Đồng chí về báo cáo với đoàn là tôi đã hoàn thành nhiệm vụ và cho tôi gửi tới anh em lời chào chiến thắng”, rồi bất ngờ anh lao tới đẩy Lăng xuống biển. Hiệu bước về phía cột cờ nơi cao nhất của con tàu, chờ cho đồng đội bơi ra xa...
Ông Lê Hà (đứng giữa, hàng sau) trước ngày vượt biển ra Bắc.
Ông Lê Hà (đứng giữa, hàng sau) trước ngày vượt biển ra Bắc. Ảnh: Mai Thắng
Một tiếng nổ mạnh. Một quầng lửa đỏ cùng với cột sóng cao hàng chục mét dựng lên giữa biển. Trung úy Nguyễn Văn Hiệu đã hy sinh kiên cường như thế. Các thủy thủ sau khi nhảy xuống biển và bơi được một đoạn dài thì bị địch dùng trực thăng trinh sát điện tử SR71 và khu trục quây bắt. Thuyền trưởng Lê Hà và một số chiến sĩ bị chúng đem về Sài Gòn rồi nhốt tại khám Chí Hòa, người bị giam tại nhà tù Phú Quốc.
Sau hơn 1 năm giam cầm, thuyền trưởng Lê Hà cùng nhiều đồng đội khác bị “áp giải” ra Phú Quốc. Tại đây, ông được thả tự do. Đón con trai ngày trở về đoàn viên, bà Mười Riều ôm chặt vai áo con, nước mắt tràn mi. 5 đồng đội cùng ông trong chuyến vượt biển đầu tiên trên bến Lộc An có mặt khi đó cũng không giấu nổi sự nghẹn ngào.
Hoa giữa đời thường
Tiếp tục câu chuyện cuộc gặp từ 10 năm trước, khi tôi hỏi: “Có người tung tin chú bị khai trừ Đảng và chỉ điểm cho địch, không rõ thực hư thế nào?”. Lặng lẽ nhìn ra khoảng trống trước vườn na trĩu quả, đôi mắt đượm buồn, ông Lê Hà bảo: “Chú bị địch bắt giam trong Khám Chí Hòa Sài Gòn, rồi đem ra Phú Quốc trao trả, đó cũng là thời gian bị thất lạc hồ sơ đảng viên. Sau năm 1975, chú trở về miền Nam hoạt động ở Trung ương Cục miền Nam. Tại đây, Trung ương Cục “chưa chấp nhận” chú là đảng viên”. Có đảng viên ở địa phương đề nghị tổ chức kết nạp Đảng cho ông, ông bảo: “Tôi có bị khai trừ đâu mà phải kết nạp Đảng lại”... Câu chuyện phải dừng lại vì lúc đó người em trai của ông bị bệnh tâm thần lên cơn co giật.
Để chứng minh cho sự trong sạch của mình, ông đã làm “kiểm điểm tự thực” báo cáo toàn bộ quá trình chiến đấu, đặc biệt là sau khi bị địch bắt, trong suốt thời gian giam cầm ở Khám Chí Hòa và ngày trao trả ở đảo Phú Quốc. Đồng thời, ông trở ra đơn vị cũ (Lữ đoàn 125 đóng quân ở Hải Phòng thời đó-PV) để xin chứng nhận sinh hoạt Đảng tạm thời. Sau khi có giấy “sinh hoạt Đảng tạm thời” của đơn vị, ông được cử giữ chức Bí thư Chi bộ của các chiến sĩ đã từng bị địch bắt tù từ miền Bắc trở vào miền Nam hoạt động.
Các chiến sĩ Lữ đoàn 171 Vùng 2 Hải quân dâng hương tưởng niệm các chiến sĩ Đoàn tàu không số
Các chiến sĩ Lữ đoàn 171 Vùng 2 Hải quân dâng hương tưởng niệm các chiến sĩ Đoàn tàu không số. Ảnh: Mai Thắng
Ông Nguyễn Viết Chức-nguyên chiến sĩ Đoàn tàu không số đã từng công tác với ông Hà-khẳng định: “Khi bác Hà về địa phương, có nhiều tin đồn. Nhưng đó là câu chuyện hoàn toàn bịa đặt. Chiến tranh loạn lạc, chuyện thất lạc giấy tờ là bình thường”.
Thời gian trôi nhanh. Cuộc sống của một ngư dân bận rộn mưu sinh không làm người cựu chiến binh vơi dịu ký ức về những ngày cùng đồng đội chiến đấu trong những chuyến vượt biển sinh tử. Một ngày tháng 10-1995, ông Lê Hà nhận được “quyết định phục hồi đảng viên” của Tỉnh ủy Bà Rịa-Vũng Tàu, sau hơn 20 năm mang tiếng “hàm oan bị khai trừ Đảng”.
Được phục hồi đảng viên, ông Lê Hà bước sang trang mới của cuộc đời “sau ngày binh ngũ”. Trong lấp lánh niềm vui, trái tim ông sống dậy những ngày cùng đồng đội chiến đấu trên tàu 645. Những cuộc “vượt biển bằng máu” ùa về khiến ông xúc động. Ông được nhiều trường học ở địa phương mời đi nói chuyện cho học sinh về “6 chiến sĩ đoàn tàu không số ở làng chài Phước Hải vượt biển ra Bắc năm 1962”; những câu chuyện chiến đấu ngoan cường và hy sinh anh dũng của thủy thủ hải quân trong chuyến vượt biển cuối cùng trên tàu 645...
82 tuổi đời, 58 tuổi Đảng, ông Lê Hà là người duy nhất còn sống trong 6 chiến sĩ Đoàn tàu không số bến Phước Hải, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ngày ấy và bây giờ. Hiện ông vẫn tham gia nhiều hoạt động xã hội của khu phố Hải An. Thanh niên làng chài Phước Hải được ông truyền đạt lý sống đẹp của tuổi trẻ thời lặng im tiếng súng, từ đó càng thêm trân trọng, biết ơn và nối tiếp truyền thống của thế hệ cha anh. Hàng trăm câu chuyện chiến đấu, hàng chục buổi trò chuyện với học sinh, thanh niên, dân quân, chiến binh trong xã, là ngần ấy lần ông truyền đi hình ảnh về bản lĩnh cao đẹp, trí tuệ kiên cường, dũng khí kiên trung, tận trung với Đảng của thế hệ Bộ đội Cụ Hồ.
MAI THẮNG

Có thể bạn quan tâm

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Khi nói đến sưu tầm đồ cổ ở Việt Nam, người ta thường nghe tới đồ gốm, sành sứ, hay đồ gỗ… chứ ít ai biết đến những món đồ vải mà qua đó thể hiện tay nghề thêu huy hoàng, vang danh thế giới của người Việt hàng trăm năm trước.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ lọt Top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ và hành trình vào top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới

(GLO)- Với nghiên cứu về ô nhiễm vi nhựa và công nghệ xử lý nước thải, Tiến sĩ Nguyễn Minh Kỳ (SN 1985, Phân hiệu Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh tại Gia Lai) được Đại học Stanford (Mỹ) và Nhà xuất bản Elsevier vinh danh trong top 2% nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025.

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

null