Gặp nhà thơ Hữu Loan ở Pleiku

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Cuối năm 1988, tôi đang làm việc tại Sở Giáo dục và Đào tạo Gia Lai-Kon Tum thì được các bạn bên Hội Văn học-Nghệ thuật tỉnh cho biết: Nhà thơ Hữu Loan đến phố núi Pleiku và muốn gặp anh chị em văn nghệ sĩ.

Mừng quá, tôi liền đến Thư viện Trường THPT Pleiku để gặp nhà thơ mà mình mến mộ từ khi còn học phổ thông với bài “Màu tím hoa sim”. Hồi đó, Thư viện nhà trường nằm trong khuôn viên nhà thờ Thăng Thiên.

Khi còn đi học, các tài liệu về nhà thơ Hữu Loan rất hạn chế, chủ yếu qua vài dòng thông tin ngắn gọn của thầy-cô giáo. Vì vậy, chúng tôi chỉ biết cuộc đời của ông khá lận đận, nhất là sau khi bài thơ “Màu tím hoa sim” công bố và nó được xem như hiện tượng trên thi đàn lúc bấy giờ, cũng là lúc ông gặp trắc trở trên đường đời.

Sau đó, các nhạc sĩ: Dzũng Chinh, Phạm Duy… đã phổ nhạc bài thơ này. Bài hát nhanh chóng được truyền bá rộng rãi từ Bắc đến Nam và trong thời chiến, không ai không ngâm ngợi vài câu: “Lấy chồng thời chiến binh/Mấy người đi trở lại/Nhỡ khi mình không về/Thì thương người vợ chờ/Bé bỏng chiều quê”.

Bút tích của nhà thơ Hữu Loan. Ảnh: B.Q.V

Bút tích của nhà thơ Hữu Loan. Ảnh: B.Q.V

Hôm ấy, trong khán phòng của Thư viện có khoảng 20 anh chị em văn nghệ sĩ của tỉnh hồi hộp ngồi đợi nhà thơ Hữu Loan đến. Hầu hết chúng tôi chưa mấy người được gặp mặt nhà thơ Hữu Loan mà chỉ nghe danh. Ngoài tài thơ, ông còn là người có cá tính mạnh và đầy nghị lực với biệt danh là “khối gỗ vuông không bao giờ đẽo tròn” được…

Anh em đang chuyện trò râm ran trong phòng thì ngoài cửa xuất hiện cụ già quắc thước, râu tóc bạc phơ cùng với vài nhà văn, nhà thơ khác bước vào. Mọi người bỗng im lặng, không ai bảo ai đều đứng dậy chào nhà thơ Hữu Loan. Năm đó, nhà thơ Hữu Loan đã hơn 70 tuổi, nhưng trông ông còn khỏe mạnh và minh mẫn.

Sau đôi lời giới thiệu, nhà thơ Hữu Loan bắt đầu câu chuyện của mình xoay quanh hoàn cảnh ra đời những bài thơ của ông. Đây là chuyến đi đầu tiên vào phía Nam của ông kể từ sau ngày thống nhất đất nước, đặc biệt đối với Gia Lai-Kon Tum thì là lần đầu tiên ông đặt chân đến. Mở đầu câu chuyện, ông cho biết mình đã “ẩn cư” hơn 30 năm, mọi thứ đều đổi thay khá nhiều. Bây giờ là thời kỳ đổi mới, văn chương cũng bắt đầu có cái nhìn thông thoáng hơn…

Ông kể, bài thơ “Màu tím hoa sim” được viết khi nỗi đau mất vợ mới cưới đã giằng xé trái tim ông suốt một thời gian dài mà không dám thổ lộ cùng đồng đội vì sợ làm ảnh hưởng đến tinh thần chiến đấu của họ. Lúc bấy giờ, ông là Chính trị viên tiểu đoàn thuộc Đại đoàn 304 đang đóng quân ở Nghệ An. Sau đó, trong một đợt chỉnh huấn toàn quân, cấp trên cho phép “ai có tâm sự vui buồn gì thì nói ra cho hết”.

Vậy nên, Hữu Loan được dịp bày tỏ nỗi lòng quặn thắt lâu nay về niềm đau mất vợ. Ông không cần suy nghĩ gì, cầm bút lên là viết một mạch: “Nàng có ba người anh đi bộ đội/Những em nàng/Có em chưa biết nói/Khi tóc nàng xanh xanh”.

Ông viết bài thơ này trên chiếc quạt cầm tay. Sau đó, ông gửi chiếc quạt lại cho một đồng đội cùng đơn vị. Đồng đội của ông đã đọc và chuyền tay nhau chép bài thơ. Rồi bài thơ đã được đăng đầu tiên trên tuần báo Trăm Hoa do nhà thơ Nguyễn Bính làm chủ nhiệm kiêm chủ bút.

Người vợ yêu của ông cũng là “nàng thơ” trong bài là bà Lê Đỗ Thị Ninh, con nhà gia thế ở ấp Thị Long (Nông Cống, Thanh Hóa) cũng là người học trò nhỏ của Hữu Loan khi ông được mời về làm gia sư cho nhà họ Lê Đỗ. Năm ấy, bà mới 17 tuổi và duyên phận đã kết nối ông với người con gái ấy: “…Tôi người Vệ quốc quân/Xa gia đình/Yêu nàng như tình yêu em gái/Ngày hợp hôn/Nàng không đòi may áo mới/Tôi mặc đồ quân nhân/đôi giày đinh/bết bùn đất hành quân/Nàng cười xinh xinh/bên anh chồng độc đáo/Tôi ở đơn vị về/Cưới nhau xong là đi”.

Thế nhưng, chỉ vài tháng sau, từ đơn vị, ông đã nhận được tin dữ (đó là ngày 25-5 âm lịch năm 1948), vợ ông đã mất trong khi nàng giặt áo và không may chiếc áo tuột khỏi tay, nàng cố với theo rồi trượt chân trôi theo dòng nước dữ: “Nhưng không chết/Người trai khói lửa/Mà chết/người em gái nhỏ hậu phương/Tôi về/Không gặp nàng/Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối/Chiếc bình hoa ngày cưới/thành bình hương/tàn lạnh vây quanh”.

Năm 2004, bài thơ “Màu tím hoa sim” của Hữu Loan đã được Công ty Vitek VTB mua bản quyền với giá 100 triệu đồng. Khi đó, ông gần 90 tuổi và dùng số tiền này chia đều cho các con và dành một ít in tập thơ Hữu Loan với 40 bài.

Hôm nghe nhà thơ Hữu Loan nói chuyện, tôi được tặng cuốn tạp chí Lang Bian số 3, trong đó có in lại bài “Đèo Cả” của ông. Nhưng do sơ suất đã in thiếu một khổ trong bài thơ. Tôi có nhờ ông ghi đoạn thơ ấy bên bài thơ “Đèo Cả” trong cuốn tạp chí. Và đến nay, tôi vẫn còn giữ cuốn tạp chí có bút tích của ông như một kỷ niệm khó quên với nhà thơ mình yêu quý.

Có thể bạn quan tâm

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

(GLO)- Từ ngày 16 đến 20-5, gần 40 ca sĩ, diễn viên, nghệ nhân Gia Lai đã tham gia 2 sự kiện vô cùng ý nghĩa tại tỉnh Nghệ An. Đó là hội diễn nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát Làng Sen” và triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” năm 2025.

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023); 47 năm Ngày Quốc tế Bảo tàng (18/5/1978 - 18/5/2025), sáng 12-5, Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp Bảo tàng Quang Trung khai mạc triển lãm ảnh chủ đề “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”.

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

(GLO)- "Gia Lai một hai ba" của Nguyễn Thanh Mừng dẫn người đọc qua những nẻo đường dốc đèo, qua tiếng thác reo và chiêng cồng, để gặp lại khí phách người xưa. Mỗi hình ảnh, mỗi nhịp thơ là một lát cắt vừa hoang sơ, vừa tự hào về bản sắc không thể phai mờ của đại ngàn Tây Nguyên.

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

(GLO)- Trong bài thơ "Nghe con đọc thơ về Tổ quốc", tác giả Lê Thành Văn để mạch cảm xúc tuôn chảy tự nhiên: từ sự rưng rưng khi nhớ về chiến tranh đến niềm tin lặng lẽ gửi gắm vào thế hệ mai sau. Bài thơ như một nhịp cầu nối liền quá khứ đau thương và hiện tại bình yên.

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

(GLO)- Giữa những cơn gió xào xạc của núi rừng Tây Nguyên bỏng rát, bài thơ “Biên cương mùa gió” của Lê Vi Thủy như thổi vào lòng người nỗi xúc động lặng thầm. Từ ánh mắt trẻ thơ đến no ấm buôn làng và những giọt mồ hôi người lính, tất cả hòa quyện trong khát vọng yên bình nơi địa đầu Tổ quốc.

Tổ quốc trong tim

Thơ Lenguyen: Tổ quốc trong tim

(GLO)- Bài thơ “Tổ quốc trong tim” của tác giả Lenguyen là lời tri ân sâu sắc với cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Từ Cửu Long đến Trường Sơn, từ Điện Biên đến Sài Gòn, một Việt Nam bất khuất vươn lên giữa máu và hoa, rạng ngời sắc cờ Tổ quốc.

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

(GLO)- Trong nhịp sống hiện đại hối hả, bài thơ "Lòng quê" của tác giả Đào An Duyên là tiếng vọng thầm lặng mà day dứt. Người xa quê, dù ở đâu chăng nữa vẫn mang trong tim nỗi nhớ cội nguồn. Qua hình ảnh nước xuôi nước ngược, bài thơ gợi về sự gắn bó thiêng liêng giữa con người và quê hương.

Người nặng lòng với dân ca Tày

Người nặng lòng với dân ca Tày

(GLO)-Hơn 30 năm kể từ ngày rời quê hương Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp, ông Mã Văn Chức (SN 1961, tổ 3, thị trấn Phú Thiện) vẫn nặng lòng với văn hóa dân tộc Tày. Hơn 100 bài hát đã được ông sáng tác theo làn điệu dân ca Tày với mong muốn “giữ lửa” cho âm nhạc dân gian.

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

Thơ Lữ Hồng: Những gương mặt hoa cài

(GLO)- Bằng hình ảnh thiên nhiên giàu biểu cảm, bài thơ "Những gương mặt hoa cài" của Lữ Hồng gợi nên vẻ đẹp bình yên ẩn sâu trong nhịp sống phố thị. Lời thơ không chỉ là hoài niệm, mà còn là nơi gửi gắm tình yêu, ký ức và những giấc mơ không lời giữa tháng năm xoay vần.