Khi "quyền lực đỏ" bắt tay "quyền lực đen", lợi ích nhóm biến tướng thành một dạng tội phạm mới, nguy hiểm hơn cả tham nhũng thông thường. Đó là "quan – thương thân hữu" – những liên minh ngầm vừa khoác vỏ bọc hợp pháp, vừa có khả năng thao túng hệ thống, làm xói mòn liêm chính bộ máy và bào mòn niềm tin nhân dân.
Những vụ án chấn động ở Thanh Hóa với Tuấn "thần đèn", Vi "ngộ", Mạnh "gỗ"… cho thấy sự móc nối chặt chẽ giữa quan chức biến chất và doanh nghiệp "sân sau". Không chỉ là chuyện cá biệt, đó là biểu hiện của một dạng "tư bản thân hữu" biến tướng: Núp bóng doanh nhân, đại gia từ thiện để thâu tóm đất đai, ngân sách, dự án công.
Số liệu từ Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng cho thấy từ sau Phiên họp 28, đã khởi tố hơn 440 vụ, xét xử trên 500 vụ, thu hồi tài sản tăng hơn 180%. Điều đó chứng minh quyết tâm "không có vùng cấm, không có ngoại lệ" và cũng chỉ ra dạng tội phạm mới ngày càng nguy hiểm. Đặc biệt, khi các nhóm này không chỉ dừng ở việc chiếm đoạt tài nguyên, đất đai hay ngân sách, mà còn hình thành liên minh ngầm, bảo kê lẫn nhau, thao túng cả chính quyền, thì tham nhũng không còn là hành vi cá nhân mà đã trở thành một "cấu trúc lợi ích" khó bóc gỡ nếu thiếu quyết tâm chính trị mạnh mẽ và biện pháp đồng bộ.
Điều cần làm trước hết là xử lý công khai, nghiêm minh những vụ điển hình, đúng tinh thần "xử một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực" như Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo tại cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực hôm 29-9. Những lĩnh vực "nóng" như đất đai, khoáng sản, dự án công phải được chọn làm trọng điểm xử lý, dưới sự giám sát trực tiếp của Trung ương, không để bị chi phối bởi "quyền lực cát cứ địa phương". Song song đó, cần nâng cao năng lực điều tra, truy vết dòng tiền, kiểm soát tài khoản, bóc tách hợp đồng khống và công ty bình phong bằng công cụ công nghệ hiện đại. Khi công an, kiểm toán, thuế, hải quan, quản lý đất đai phối hợp như một khối liêm chính thống nhất, các nhóm lợi ích sẽ không còn "cửa" luồn lách.
Đặc biệt, phải mạnh tay phong tỏa tài sản, tạm đình chỉ, cấm xuất cảnh đối với cán bộ có dấu hiệu vi phạm, kể cả phối hợp quốc tế để truy bắt tội phạm bỏ trốn. Khi quyền lực bị rút khỏi tay kẻ sai phạm, điều tra mới khách quan, công lý mới không bị che mờ. Đây chính là cách "rút ngòi" nhóm lợi ích, không cho họ cơ hội tẩu tán tài sản, mua chuộc hay đe dọa nhân chứng.
Muốn chống tận gốc, phải hoàn thiện thể chế pháp luật, cơ chế quản lý kinh tế, quy định đấu thầu, quản lý tài sản công, công tác cán bộ. Cần bổ sung chế tài xử lý xung đột lợi ích, thu hồi tài sản bất minh, công khai quan hệ kinh doanh của người có chức quyền. Cơ quan chống tham nhũng phải đủ mạnh, đủ độc lập, không để bị chi phối; đồng thời bản thân cơ quan này cũng phải chịu giám sát để thanh gươm công lý không bị bẻ cong.
Cơ chế giám sát đa chiều cần được phát huy: Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc, báo chí và nhân dân đều có quyền giám sát. Người tố cáo phải được bảo vệ, báo chí điều tra phải được khuyến khích. Thực tế cho thấy nhiều vụ án lớn được khởi động từ phản ánh của dân và báo chí, đó là kênh giám sát hữu hiệu nhất.
Quan trọng hơn cả là xây dựng văn hóa liêm chính trong đội ngũ cán bộ. Đào tạo, luân chuyển, kiểm soát tài sản, giám sát quan hệ người thân phải trở thành quy trình bắt buộc. Trong bối cảnh đang diễn ra đại hội các cấp, tiến tới đại hội toàn quốc, tiêu chí liêm chính càng phải đặt lên hàng đầu. Một cán bộ giỏi chuyên môn nhưng thiếu liêm chính thì sớm muộn cũng thành "kẽ hở" cho nhóm lợi ích thao túng.
![quan-tham.jpg](https://cdn.baogialai.com.vn/images/18a0651672861ca66357657ae76bf4366b587c9aaef0249b30162220bb1d216a7a5a8216da4715eeac4fa20018a6e9a5/quan-tham.jpg "Trùm giang hồ xứ Thanh - Tuấn "thần đèn" tại một phiên tòa năm 2014")
"Quan - thương thân hữu" là dạng tội phạm đặc biệt nguy hiểm, bởi chúng vừa có vỏ bọc hợp pháp, vừa có sức mạnh thao túng. Nếu không kiên quyết loại bỏ, nó sẽ trở thành căn bệnh mãn tính, hủy hoại niềm tin nhân dân. Tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư đã rõ: "Khởi tố một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực". Đó không chỉ là khẩu hiệu mà phải trở thành hành động quyết liệt, nhất quán, minh bạch. Thanh gươm công lý phải giáng xuống không khoan nhượng để khẳng định niềm tin của dân vào sự lãnh đạo của Đảng và sự liêm chính của Nhà nước. Niềm tin mất đi sẽ khó lấy lại, nhưng nếu kiên quyết và minh bạch, đây chính là cơ hội để củng cố nền tảng, giữ vững bản lĩnh, bảo vệ con đường phát triển bền vững của đất nước.
Theo TS Trần Hữu Hiệp (NLĐO)
