Chuyện chưa kể của nhiếp ảnh gia 102 tuổi

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Năm nay đã 102 tuổi nhưng nhiếp ảnh gia tiền bối xứ Huế Võ Viết Đức vẫn còn khỏe và minh mẫn. Sống qua hai thế kỷ, ông là nhân chứng hiếm hoi còn lại của giai đoạn lịch sử đầy biến động.
102 tuổi, nhà nhiếp ảnh vẫn minh mẫn, tập thể dục mỗi ngày - Ảnh: MINH TỰ
102 tuổi, nhà nhiếp ảnh vẫn minh mẫn, tập thể dục mỗi ngày - Ảnh: MINH TỰ
Hôm nay, trong căn nhà nhỏ kề bên Thành nội, những câu chuyện ông kể ở tuổi 102 vẫn rành mạch như bao giờ...
Đừng làm việc chi mà mình không ưng ý, sẽ gây phiền não, khổ tâm thì chết sớm.
ông Võ Viết Đức
Nhân chứng lịch sử
Võ Viết Đức sinh năm Mậu Ngọ 1918 tại phường Thái Trạch, Thành nội Huế. Học xong bằng sơ học yếu lược thì phải nghỉ học đi làm thợ. Nằm cách nhà ông không xa là quảng trường Ngọ Môn.
Buổi chiều 30-8-1945, anh thanh niên Võ Viết Đức có mặt trong đám đông dân chúng chứng kiến cuộc thoái vị của vua Bảo Đại. 
Ngay sau đó, anh đăng ký vào lực lượng Giải phóng quân Thuận Hóa và được đưa về làm thư ký văn phòng của ông Lê Tự Đồng, ủy viên quốc phòng Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thừa Thiên, đặc phái viên quân sự của khu 4 tại Huế (sau này là trung tướng, phó giám đốc Học viện Quân sự cấp cao).
Đáp lời kêu gọi từ Nam Bộ kháng chiến, cuối tháng 9-1945, Võ Viết Đức có mặt trong đoàn Giải phóng quân Thuận Hóa Nam tiến và chiến đấu tại chiến trường Nha Trang. Đầu năm 1946, Đức về lại Huế và được phân công làm bảo vệ cho chủ tịch Ủy ban hành chính kháng chiến Trung Bộ Trần Hữu Dực.
Tháng 10-1946, ông tháp tùng chủ tịch Trần Hữu Dực đi suốt hai ngày đường từ Huế ra Hà Nội, để đón Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Pháp dự hội nghị Fontainebleau trở về. Sau đó, ông được lệnh đưa hai cán bộ cao cấp vô Vinh và Huế, chính là ông Cù Huy Cận, bấy giờ là thứ trưởng Bộ Nội vụ của chính phủ liên hiệp kháng chiến Việt Nam Dân chủ cộng hòa và nhà thơ Xuân Diệu, lúc đó là đại biểu Quốc hội khóa 1. 
"Đó là chuyến đi nhớ đời của tui, vì được tháp tùng hai người nổi tiếng và cùng hai ông chứng kiến những hình ảnh đau thương sau trận đói Ất Dậu suốt dọc đường đi từ Hà Nội vô Vinh. Cũng chuyến đi đó đã thúc tui tìm đến cái máy ảnh" - ông Đức nói.
Tổng bí thư Lê Duẩn thăm hòa thượng Thích Thanh Trí - trụ trì chùa Bảo Quốc - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Tổng bí thư Lê Duẩn thăm hòa thượng Thích Thanh Trí - trụ trì chùa Bảo Quốc - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Nhiếp ảnh gia lão luyện
Duyên nợ với nhiếp ảnh của ông bắt đầu từ buổi sáng khi đoàn tàu chở Hồ Chủ tịch từ Hải Phòng chạy vô ga Hàng Cỏ ở phố Hàng Lọng (Hà Nội). "Nhìn thấy mấy anh ký giả đeo máy ảnh thiệt oai, lại được đến gần Chủ tịch để chụp ảnh, tui ước chi mình cũng có được cái máy đó". 
Và lý do thứ hai, một bí mật bây giờ ông mới thổ lộ, bị "sét đánh" bởi vẻ đẹp của cô con gái thiếu tướng Lê Thiết Hùng, khu trưởng khu 4, trong buổi chiều ông cùng Huy Cận và Xuân Diệu từ Hà Nội vô đến Vinh. 
Cô gái ấy từ quê lên thăm cha. Giữa chiến trường bốn bề đổ nát xuất hiện một thiếu nữ mặt trái xoan, quần lụa đen, áo trắng, tóc dài ngang lưng khiến chàng trai Huế sững cả người. "Lúc nớ nếu có cái máy ảnh thì cô gái đẹp ấy vô ảnh tui rồi" - ông Đức cười tươi nhớ lại.
Năm 1947, mặt trận Huế vỡ, em trai ông là chiến sĩ Việt Minh bị Pháp giết chết, ông ra khỏi tù và trở về chăm lo cha mẹ già. Võ Viết Đức mua ngay chiếc máy ảnh hiệu Lumiere của Pháp để kiếm sống bằng nghề "chụp bóng" và theo đuổi đam mê nghệ thuật nhiếp ảnh. Một mình ông vừa chụp vừa tự làm kỹ thuật phòng tối để tráng phim, rọi ảnh.
Cho đến khi ông chuyển sang nghề thư ký đánh máy ở tỉnh đường Thừa Thiên thì chiếc máy ảnh trở thành công cụ để săn tìm cái đẹp. Đó là những năm đầu thập niên 1960, bộ môn nhiếp ảnh đã thịnh hành ở Huế với hàng loạt phòng ảnh mọc lên ở khu vực cửa Thượng Tứ, đường Trần Hưng Đạo, Ngã Giữa...
Cái tên Võ Viết Đức đã xuất hiện trong làng nhiếp ảnh xứ Huế cùng với những tên tuổi nổi tiếng của nhiếp ảnh cố đô: Nguyễn Khoa Lợi, Tôn Thất Dung, Lê Quang, Trần Nguyên Cáo, La Cảnh Lưu, Ích Sanh, Lê Viêm... Ông Đức cùng với Nguyễn Khoa Lợi, Nguyễn Hữu Đính kết thành nhóm bạn nhiếp ảnh, ngày nào cũng gặp nhau, xem ảnh, bình luận, góp ý cho nhau. 
Ông Đức kể để có tấm ảnh đẹp là phải nghĩ cho ra cái tứ thật hay, góc chụp thật lạ. Chụp xong thì vô phòng tối để tiếp tục pha trộn thuốc cho ra cái màu ưng ý. Phóng ảnh xong thì đưa ra cho bạn bè xem, góp ý, rồi sửa đi sửa lại cho đến khi nào hoàn chỉnh mới thôi.
Cái tên photo Võ Viết Đức xuất hiện đều đặn dưới những ảnh thời sự, phóng sự ảnh trên các báo và tạp chí miền Nam... Năm 1978, nhiếp ảnh gia Võ Viết Đức là một trong những thành viên sáng lập phân hội nhiếp ảnh Bình Trị Thiên. Ông thường tháp tùng cùng nhạc sĩ Trần Hoàn, trưởng Ty văn hóa thông tin Bình Trị Thiên, đi khắp tỉnh để sáng tác ảnh và có mặt tại các sự kiện quan trọng để chụp tư liệu.
Trong kho ảnh của ông vẫn còn những ảnh tư liệu của thời kỳ này, trong đó có tấm ảnh rất hiếm hoi Tổng bí thư Lê Duẩn trò chuyện với hòa thượng Thích Thanh Trí, trụ trì chùa Bảo Quốc, trong lần ông Duẩn vô thăm Huế đầu tiên sau ngày thống nhất... Kho ảnh tư liệu quý giá ấy vẫn được ông lão 102 tuổi cất kỹ và chưa ai có dịp soạn lại.
Trong lần ông vô thăm Huế ngay sau ngày đất nước thống nhất 1975 và Chiều ở vùng quê mới - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Trong lần ông vô thăm Huế ngay sau ngày đất nước thống nhất 1975 và Chiều ở vùng quê mới - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Người sống hơn một thế kỷ
Mỗi ngày ông thức dậy lúc 5h sáng, tập thể dục, xem thời sự trên tivi để biết tình hình trong nước, nghe radio để biết tin tức thế giới. Ăn sáng một chén cháo hoặc một gói mì, xong lại tập thể dục, rồi nấu cơm trưa. 
Lúc chúng tôi đến, thấy một nồi cơm điện đã chín, ông đang lúi húi lấy cá từ tủ lạnh ra kho. Đôi chân già nhích từng bước nhưng ông vẫn xua tay không cần hỗ trợ. Con cái đều ở xa, sống với mấy đứa cháu nhưng ông luôn tự lo cho mình, không làm phiền đến ai.
Ông cầm tờ giấy lên, đọc cho chúng tôi nghe những câu thơ tự tặng mình trong lần bị tai nạn xe lúc 88 tuổi: "Ta sống trời dung dưỡng ta/Ta chết thì đất chôn ta". 
Hỏi ông về bí quyết sống thọ, ông cười: "Lúc trẻ chăm tập thể thao, không rượu, thuốc lá, chỉ uống cà phê nhưng có chừng mực. Lúc già đừng thức dậy là trà lá, cũng đừng tẩm bổ nhiều mà cực thân. Và điều quan trọng nhất là: đừng làm việc chi mà mình không ưng ý, sẽ gây phiền não, khổ tâm thì chết sớm".
Và ông cười khà lần nữa: "Đời rứa thôi, đòi hỏi chi cho nhiều!".
Lớp người sống đẹp
Nhiếp ảnh gia Võ Viết Đức là một trong những gương mặt điển hình của nhiếp ảnh Huế thời chiến tranh và cũng là người tiếp nối phát triển nhiếp ảnh Huế thời bình. Có một bức ảnh ông chụp thời chiến tranh triển lãm ở Sài Gòn năm 1961 với ý tứ rất lạ mang thông điệp khát vọng hòa bình.
Và tại cuộc triển lãm đầu tiên thời bình, năm 1978, ông lại gây ấn tượng với những bức ảnh về vẻ đẹp dung dị của Huế. Điều đáng quý nhất, ông thuộc lớp người sống đẹp, có cốt cách văn hóa, có lý tưởng vì Tổ quốc - vì nhân dân.
Nhiếp ảnh gia Nguyễn Khoa Quả
(nguyên chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Thừa Thiên Huế)
MINH TỰ (TTO)

Có thể bạn quan tâm

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

null