Chuyện chưa kể của nhiếp ảnh gia 102 tuổi

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Năm nay đã 102 tuổi nhưng nhiếp ảnh gia tiền bối xứ Huế Võ Viết Đức vẫn còn khỏe và minh mẫn. Sống qua hai thế kỷ, ông là nhân chứng hiếm hoi còn lại của giai đoạn lịch sử đầy biến động.
102 tuổi, nhà nhiếp ảnh vẫn minh mẫn, tập thể dục mỗi ngày - Ảnh: MINH TỰ
102 tuổi, nhà nhiếp ảnh vẫn minh mẫn, tập thể dục mỗi ngày - Ảnh: MINH TỰ
Hôm nay, trong căn nhà nhỏ kề bên Thành nội, những câu chuyện ông kể ở tuổi 102 vẫn rành mạch như bao giờ...
Đừng làm việc chi mà mình không ưng ý, sẽ gây phiền não, khổ tâm thì chết sớm.
ông Võ Viết Đức
Nhân chứng lịch sử
Võ Viết Đức sinh năm Mậu Ngọ 1918 tại phường Thái Trạch, Thành nội Huế. Học xong bằng sơ học yếu lược thì phải nghỉ học đi làm thợ. Nằm cách nhà ông không xa là quảng trường Ngọ Môn.
Buổi chiều 30-8-1945, anh thanh niên Võ Viết Đức có mặt trong đám đông dân chúng chứng kiến cuộc thoái vị của vua Bảo Đại. 
Ngay sau đó, anh đăng ký vào lực lượng Giải phóng quân Thuận Hóa và được đưa về làm thư ký văn phòng của ông Lê Tự Đồng, ủy viên quốc phòng Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thừa Thiên, đặc phái viên quân sự của khu 4 tại Huế (sau này là trung tướng, phó giám đốc Học viện Quân sự cấp cao).
Đáp lời kêu gọi từ Nam Bộ kháng chiến, cuối tháng 9-1945, Võ Viết Đức có mặt trong đoàn Giải phóng quân Thuận Hóa Nam tiến và chiến đấu tại chiến trường Nha Trang. Đầu năm 1946, Đức về lại Huế và được phân công làm bảo vệ cho chủ tịch Ủy ban hành chính kháng chiến Trung Bộ Trần Hữu Dực.
Tháng 10-1946, ông tháp tùng chủ tịch Trần Hữu Dực đi suốt hai ngày đường từ Huế ra Hà Nội, để đón Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Pháp dự hội nghị Fontainebleau trở về. Sau đó, ông được lệnh đưa hai cán bộ cao cấp vô Vinh và Huế, chính là ông Cù Huy Cận, bấy giờ là thứ trưởng Bộ Nội vụ của chính phủ liên hiệp kháng chiến Việt Nam Dân chủ cộng hòa và nhà thơ Xuân Diệu, lúc đó là đại biểu Quốc hội khóa 1. 
"Đó là chuyến đi nhớ đời của tui, vì được tháp tùng hai người nổi tiếng và cùng hai ông chứng kiến những hình ảnh đau thương sau trận đói Ất Dậu suốt dọc đường đi từ Hà Nội vô Vinh. Cũng chuyến đi đó đã thúc tui tìm đến cái máy ảnh" - ông Đức nói.
Tổng bí thư Lê Duẩn thăm hòa thượng Thích Thanh Trí - trụ trì chùa Bảo Quốc - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Tổng bí thư Lê Duẩn thăm hòa thượng Thích Thanh Trí - trụ trì chùa Bảo Quốc - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Nhiếp ảnh gia lão luyện
Duyên nợ với nhiếp ảnh của ông bắt đầu từ buổi sáng khi đoàn tàu chở Hồ Chủ tịch từ Hải Phòng chạy vô ga Hàng Cỏ ở phố Hàng Lọng (Hà Nội). "Nhìn thấy mấy anh ký giả đeo máy ảnh thiệt oai, lại được đến gần Chủ tịch để chụp ảnh, tui ước chi mình cũng có được cái máy đó". 
Và lý do thứ hai, một bí mật bây giờ ông mới thổ lộ, bị "sét đánh" bởi vẻ đẹp của cô con gái thiếu tướng Lê Thiết Hùng, khu trưởng khu 4, trong buổi chiều ông cùng Huy Cận và Xuân Diệu từ Hà Nội vô đến Vinh. 
Cô gái ấy từ quê lên thăm cha. Giữa chiến trường bốn bề đổ nát xuất hiện một thiếu nữ mặt trái xoan, quần lụa đen, áo trắng, tóc dài ngang lưng khiến chàng trai Huế sững cả người. "Lúc nớ nếu có cái máy ảnh thì cô gái đẹp ấy vô ảnh tui rồi" - ông Đức cười tươi nhớ lại.
Năm 1947, mặt trận Huế vỡ, em trai ông là chiến sĩ Việt Minh bị Pháp giết chết, ông ra khỏi tù và trở về chăm lo cha mẹ già. Võ Viết Đức mua ngay chiếc máy ảnh hiệu Lumiere của Pháp để kiếm sống bằng nghề "chụp bóng" và theo đuổi đam mê nghệ thuật nhiếp ảnh. Một mình ông vừa chụp vừa tự làm kỹ thuật phòng tối để tráng phim, rọi ảnh.
Cho đến khi ông chuyển sang nghề thư ký đánh máy ở tỉnh đường Thừa Thiên thì chiếc máy ảnh trở thành công cụ để săn tìm cái đẹp. Đó là những năm đầu thập niên 1960, bộ môn nhiếp ảnh đã thịnh hành ở Huế với hàng loạt phòng ảnh mọc lên ở khu vực cửa Thượng Tứ, đường Trần Hưng Đạo, Ngã Giữa...
Cái tên Võ Viết Đức đã xuất hiện trong làng nhiếp ảnh xứ Huế cùng với những tên tuổi nổi tiếng của nhiếp ảnh cố đô: Nguyễn Khoa Lợi, Tôn Thất Dung, Lê Quang, Trần Nguyên Cáo, La Cảnh Lưu, Ích Sanh, Lê Viêm... Ông Đức cùng với Nguyễn Khoa Lợi, Nguyễn Hữu Đính kết thành nhóm bạn nhiếp ảnh, ngày nào cũng gặp nhau, xem ảnh, bình luận, góp ý cho nhau. 
Ông Đức kể để có tấm ảnh đẹp là phải nghĩ cho ra cái tứ thật hay, góc chụp thật lạ. Chụp xong thì vô phòng tối để tiếp tục pha trộn thuốc cho ra cái màu ưng ý. Phóng ảnh xong thì đưa ra cho bạn bè xem, góp ý, rồi sửa đi sửa lại cho đến khi nào hoàn chỉnh mới thôi.
Cái tên photo Võ Viết Đức xuất hiện đều đặn dưới những ảnh thời sự, phóng sự ảnh trên các báo và tạp chí miền Nam... Năm 1978, nhiếp ảnh gia Võ Viết Đức là một trong những thành viên sáng lập phân hội nhiếp ảnh Bình Trị Thiên. Ông thường tháp tùng cùng nhạc sĩ Trần Hoàn, trưởng Ty văn hóa thông tin Bình Trị Thiên, đi khắp tỉnh để sáng tác ảnh và có mặt tại các sự kiện quan trọng để chụp tư liệu.
Trong kho ảnh của ông vẫn còn những ảnh tư liệu của thời kỳ này, trong đó có tấm ảnh rất hiếm hoi Tổng bí thư Lê Duẩn trò chuyện với hòa thượng Thích Thanh Trí, trụ trì chùa Bảo Quốc, trong lần ông Duẩn vô thăm Huế đầu tiên sau ngày thống nhất... Kho ảnh tư liệu quý giá ấy vẫn được ông lão 102 tuổi cất kỹ và chưa ai có dịp soạn lại.
Trong lần ông vô thăm Huế ngay sau ngày đất nước thống nhất 1975 và Chiều ở vùng quê mới - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Trong lần ông vô thăm Huế ngay sau ngày đất nước thống nhất 1975 và Chiều ở vùng quê mới - Ảnh: VÕ VIẾT ĐỨC
Người sống hơn một thế kỷ
Mỗi ngày ông thức dậy lúc 5h sáng, tập thể dục, xem thời sự trên tivi để biết tình hình trong nước, nghe radio để biết tin tức thế giới. Ăn sáng một chén cháo hoặc một gói mì, xong lại tập thể dục, rồi nấu cơm trưa. 
Lúc chúng tôi đến, thấy một nồi cơm điện đã chín, ông đang lúi húi lấy cá từ tủ lạnh ra kho. Đôi chân già nhích từng bước nhưng ông vẫn xua tay không cần hỗ trợ. Con cái đều ở xa, sống với mấy đứa cháu nhưng ông luôn tự lo cho mình, không làm phiền đến ai.
Ông cầm tờ giấy lên, đọc cho chúng tôi nghe những câu thơ tự tặng mình trong lần bị tai nạn xe lúc 88 tuổi: "Ta sống trời dung dưỡng ta/Ta chết thì đất chôn ta". 
Hỏi ông về bí quyết sống thọ, ông cười: "Lúc trẻ chăm tập thể thao, không rượu, thuốc lá, chỉ uống cà phê nhưng có chừng mực. Lúc già đừng thức dậy là trà lá, cũng đừng tẩm bổ nhiều mà cực thân. Và điều quan trọng nhất là: đừng làm việc chi mà mình không ưng ý, sẽ gây phiền não, khổ tâm thì chết sớm".
Và ông cười khà lần nữa: "Đời rứa thôi, đòi hỏi chi cho nhiều!".
Lớp người sống đẹp
Nhiếp ảnh gia Võ Viết Đức là một trong những gương mặt điển hình của nhiếp ảnh Huế thời chiến tranh và cũng là người tiếp nối phát triển nhiếp ảnh Huế thời bình. Có một bức ảnh ông chụp thời chiến tranh triển lãm ở Sài Gòn năm 1961 với ý tứ rất lạ mang thông điệp khát vọng hòa bình.
Và tại cuộc triển lãm đầu tiên thời bình, năm 1978, ông lại gây ấn tượng với những bức ảnh về vẻ đẹp dung dị của Huế. Điều đáng quý nhất, ông thuộc lớp người sống đẹp, có cốt cách văn hóa, có lý tưởng vì Tổ quốc - vì nhân dân.
Nhiếp ảnh gia Nguyễn Khoa Quả
(nguyên chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Thừa Thiên Huế)
MINH TỰ (TTO)

Có thể bạn quan tâm

Cửu Trại Câu du ký

Cửu Trại Câu du ký

Nơi chúng tôi đến trong chuyến đi dài ngày lần này là vùng đất Cửu Trại Câu xinh đẹp, một trong những danh lam thắng cảnh của Tứ Xuyên, rất đắc địa về mặt phong thủy của Trung Hoa lục địa.

Những người 'vác tù và' bảo vệ rừng ở Yên Bái

Bảo vệ lá phổi xanh Mù Cang Chải

Dưới những tán rừng xanh ngát tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Mù Cang Chải ( Yên Bái), những năm trở lại đây, người dân xã Chế Tạo chủ động xã hội hóa từ nguồn dịch vụ môi trường rừng thành lập các tổ đội trực tiếp tuần tra, kiểm tra hàng tuần để bảo vệ những “lá phổi xanh” này.

Bảo vệ động vật hoang dã trên dãy Trường Sơn: Xuyên rừng tìm dấu chân thú

Bảo vệ động vật hoang dã trên dãy Trường Sơn: Xuyên rừng tìm dấu chân thú

Ẩn sâu dưới những tán rừng xanh thẳm của Vườn quốc gia Vũ Quang là thế giới đầy sống động của vô số loài động vật quý hiếm. Để sở hữu cánh rừng già cổ thụ với hàng nghìn loài động vật, có những “chiến binh” đang ngày đêm thầm lặng bảo vệ kho báu khổng lồ giữa đại ngàn Trường Sơn.

Sơn thếp cho chén vỡ hóa lành

Sơn thếp cho chén vỡ hóa lành

Bên đống bát đĩa vỡ toang, mọi người hì hụi chọn ra những cái tan nát nhất để thực hành một kỹ thuật thú vị trong nghệ thuật sơn ta, đó là thếp vàng - bạc, mục đích hàn gắn lại sản phẩm, che đi vết vỡ bằng kỹ thuật sơn thếp, dưới sự hướng dẫn của họa sĩ Nguyễn Xuân Lục.

Cán bộ an ninh gặp gỡ, tuyên truyền người dân không nghe kẻ xấu lôi kéo vượt biên. Ảnh: T.T

Buôn làng rộng lòng bao dung - Kỳ cuối: Thức tỉnh những người lầm lỡ

(GLO)-Giữa tháng 3-2024, Thiếu tướng Rah Lan Lâm-Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Công an tỉnh cùng đoàn công tác của Bộ Công an có chuyến sang Thái Lan để gặp gỡ những người dân tộc thiểu số Việt Nam đang cư trú bất hợp pháp ở 2 địa điểm thuộc huyện Bang Yai, tỉnh Nonthaburi.

Hậu phương người lính - điều chưa kể

Hậu phương người lính - điều chưa kể

LTS: Chấp nhận dấn thân và hy sinh để bảo vệ đất nước, những người lính Quân đội nhân dân Việt Nam luôn nêu cao ý chí quyết tâm gìn giữ, tỏa sáng hình ảnh anh “Bộ đội Cụ Hồ” nơi tuyến đầu gian khó. Song ít ai biết rằng, phía sau họ là hy sinh thầm lặng, những nỗi niềm canh cánh của người hậu phương.

'Bảo mẫu' đàn chim trời

'Bảo mẫu' đàn chim trời

Dựng trang trại trồng tre, nuôi vịt nhưng thấy đàn chim trời hàng nghìn con về trú ngụ, làm tổ, ông Nguyễn Mạnh Cường (Hà Tĩnh) đã dừng việc chăn nuôi, nhường vườn cây xanh tốt cho đàn chim trú ngụ, làm tổ.