Ðầu năm nay, UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án tu bổ, tôn tạo di tích cấp tỉnh Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt tại thôn Phú Lạc, xã Bình Thành (huyện Tây Sơn) nhằm khắc phục tình trạng xuống cấp, tạo cảnh quan trang nghiêm, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di tích gắn phục vụ du lịch.
Tại di tích Gò Lăng (được xếp hạng di tích quốc gia vào ngày 16.11.1988) thuộc thôn Phú Lạc, xã Bình Thành (huyện Tây Sơn) bên cạnh Đền thờ song thân Tây Sơn Tam kiệt còn có nhiều chứng tích khác liên quan đến nhà Tây Sơn, đó là tấm bia và ngôi mộ cổ của ông nội Tây Sơn Tam kiệt, hiện được trưng bày tại Bảo tàng Quang Trung.
 |
| Việc tu bổ Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt đảm bảo giữ nguyên vẹn kết cấu kiến trúc ngôi mộ gốc. Ảnh: NGỌC NHUẬN |
Năm 1990, tại thửa ruộng nằm cách ngôi mộ cổ khoảng 15 m, người dân địa phương phát hiện tấm bia đá chôn sâu dưới lòng đất. Tấm bia được tạc từ phiến đá lớn có kích thước cao 1,25 m, rộng 0,68 m và dày 0,13 m; mặt bia có khắc những dòng chữ Hán, nội dung dòng chữ giữa: Việt cố Hoàng hiển tổ khảo Cương nghị Mưu lược Minh triết công chi lăng (Lăng mộ ông nội nhà vua nước Việt, người cương nghị, mưu lược, minh triết); dòng chữ nhỏ phía trái: Tuế thứ Kỷ Hợi, trọng xuân, cốc nhật (Ngày lành tháng Hai năm Kỷ Hợi); dòng chữ phía phải: Ngự chế (Nhà vua lập).
Chung quanh đường diềm bia đá chạm nổi hình 4 con rồng năm móng nối đuôi nhau, 2 con rồng phía trên chạm theo thế “lưỡng long tranh châu”, phía dưới tấm bia chạm hoa văn lượn sóng. Từ tấm bia, người dân bản địa nhận định về sự liên quan của ngôi mộ cổ nằm gần đó, cách di tích Gò Lăng về hướng Đông Nam khoảng 200 m. Ngôi mộ nằm theo hướng Bắc Nam, hình thể “thượng đầu quy, hạ đầu thành” xây bằng chất liệu vôi bồi ghè, thân mộ dài 1,6 m, có thành nội, thành ngoại và có dấu vết vòng thành thứ ba.
Từ tấm bia mộ được phát hiện và khảo chứng về gia hệ Tây Sơn cùng những sự kiện lịch sử, các nhà nghiên cứu xác định tấm bia là của Lăng mộ Hiển tổ khảo (tức ông nội) Tây Sơn Tam kiệt, được vua Thái Đức Nguyễn Nhạc phụng lập vào ngày lành tháng 2 năm Kỷ Hợi (1779). Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt được UBND tỉnh xếp hạng di tích cấp tỉnh vào ngày 13.12.2012.
Cụ Nguyễn Đồng Chi, phó ban tế lễ Đền thờ Tây Sơn Tam kiệt, cho biết: “Ngày 14.11 âm lịch hằng năm, Bảo tàng Quang Trung tổ chức lễ giỗ song thân Tây Sơn Tam kiệt, các thành viên ban nghi lễ sẽ đến mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt để dâng phẩm vật, dâng hương làm lễ khấn cáo để bày tỏ lòng tri ân, tưởng nhớ công đức tiền nhân, giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý uống nước nhớ nguồn cho nhân dân”.
Đầu năm nay, UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư dự án tu bổ, tôn tạo di tích cấp tỉnh Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt, với tổng mức đầu tư hơn 6,3 tỷ đồng. Dự án được thực hiện từ năm 2025 - 2026, do Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư, gồm nhiều hạng mục: Hạ giải tường lan can, nền bê tông, bia di tích đã xuống cấp; xây dựng mới 4 trụ biểu lối vào; xây dựng mới nhà bia; đắp đất tôn nền xung quanh mộ; xây dựng hệ thống lan can đá, bình phong, lư hương; hệ thống cây xanh, thoát nước, điện…
Ông Nguyễn Văn Tấn, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Quang Trung, cho biết: “Dự án tu bổ, tôn tạo Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt sẽ chuyển tấm bia đá của lăng mộ lâu nay trưng bày tại Bảo tàng Quang Trung đến gắn lại trên mộ và phục chế lại một bia mộ để trưng bày tại bảo tàng để phục vụ du khách tham quan, tìm hiểu về vương triều Tây Sơn oai hùng trong sử sách”.
Hiện dự án này đã và đang được Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch triển khai thực hiện theo dự án phê duyệt, đảm bảo chất lượng về kỹ thuật, mỹ thuật, tiến độ đề ra.
Bà Đỗ Thị Diệu Hạnh, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, cho biết: Việc tu bổ, phục hồi, tôn tạo Lăng mộ Hiển tổ khảo Tây Sơn Tam kiệt đảm bảo giữ nguyên vẹn kết cấu kiến trúc ngôi mộ gốc, phục hồi những chi tiết bị hư hỏng theo nguyên bản; nâng cấp, chỉnh trang tạo khuôn viên cảnh quan trang nghiêm. Qua đó, góp phần quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích, thêm điểm đến để công chúng đến thăm viếng, tìm hiểu lịch sử, văn hóa Bình Định.
ĐOÀN NGỌC NHUẬN
