Thương khói lam chiều

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Buổi chiều mùa đông, vòm trời xam xám như sà thấp hơn xuống dãy núi phía xa xa, thỉnh thoảng cơn mưa nhỏ đổ xuống trong gió hiu hiu lạnh. Tiết trời này, tôi lại thèm được ngồi bên bếp lửa hừng hực than hồng, huơ huơ đôi bàn tay trên than ấm, chờ mấy củ khoai, trái bắp dần chín và dậy thơm trong lòng bếp.
Trong ký ức thế hệ 7X, 8X trở về trước, hẳn nhiều người không thể quên được tuổi thơ gắn với tháng năm ám mùi khói bếp. Đó là những sớm mai thức dậy cùng với tiếng gà gọi ngày mới, mắt nhắm mắt mở khi trời còn lờ mờ chưa rõ mặt người. Đặt chân xuống đất, việc đầu tiên là nhào ngay xuống bếp hì hụi nhóm lửa để bắc lên nồi khoai lang cho bữa sáng. Nhưng cũng chỉ thỉnh thoảng mới có một bữa sáng như vậy, còn đa số là để nấu một ấm nước sôi hoặc hâm lại nồi cám heo. Sang hơn nữa vào mùa làm đồng thì đặt nồi cơm để mang theo cho bữa ăn trưa. Đồng xa, chiều nhọ mặt người mới lại trở về nhóm lửa nấu nướng cho bữa tối. Bếp lửa vì thế cứ chập chờn cùng ngọn khói vấn vương suốt cả đời người trong cái thời khắc nửa sáng nửa tối.
Những năm tháng nhà tôi còn làm nhiều ruộng rẫy, cả gia đình quây quần trong ngôi nhà làm bằng ván gỗ nằm cheo leo nơi lưng đồi, mái lợp bằng cỏ tranh. Những lao động chính trong nhà lo việc ruộng nương, trẻ con lo việc học hành, việc nội trợ trong nhà do bà nội thu vén. Gian bếp trong ngôi nhà gỗ giữa bốn bề gió núi ấy quanh năm đỏ lửa. Bữa sáng bà luộc bắp luộc khoai, trưa và tối cơm canh luôn nóng hổi. Trên gian bếp ấy, bà còn luộc và sấy măng le lấy về từ núi, bởi mùa mưa măng mọc rất nhiều, mà mưa Tây Nguyên thường dầm dề kéo từ tháng này qua tháng khác. Không nấu gì bà cũng đặt một khúc cây để lửa ngún cho ấm, bởi thời tiết quanh năm se lạnh, nhất là nhà lại nằm ở trên lưng đồi, mùa nào cũng lộng gió. Mãi đến tận bây giờ và chắc là cả mai này nữa, tôi vẫn in vào tâm trí mình hình ảnh bà nội chẻ củi, chặt cành, phơi khô rồi sắp xếp gọn gàng vào gian bếp. Bà chăm chút gian bếp như người thủ từ gìn giữ những gì ấm áp nhất trong gia đình. Mỗi chiều cuối tuần trở về nhà, từ chân đồi ngước lên, thấy ngọn khói mỏng mềm vương vất thở ra từ mái bếp, lòng tôi như lắng lại. Tôi thường dừng lại một lát trước khi vòng vào con ngõ nhỏ, nhấc chiếc cổng rào và cất tiếng gọi: Bà ơi!.
Ảnh minh họa: Trần Chí Kông
Ảnh minh họa: Trần Chí Kông
Bên ngọn lửa ấm áp từ gian bếp, tôi còn lưu giữ vẹn nguyên trong lòng mình những ký ức thật đẹp. Đó là những mùa đông rét như cắt thịt da, chúng tôi cuộn tròn trong ổ rơm, trùm kín chăn rồi nghe mẹ và bà đọc thơ, kể chuyện, trong lòng bếp là đống lửa ngun ngún khói để xua đi phần nào cái lạnh. Những người phụ nữ sinh ra và nuôi dạy, có ảnh hưởng sâu sắc đến chúng tôi là những người nông dân quanh năm lấm láp với ruộng vườn, không được học hành nhiều, nhưng đều có vốn ngôn ngữ khiến chúng tôi nể phục. Bà và mẹ kể hết chuyện nọ đến chuyện kia, từ đêm này sang đêm khác, từ đông tây kim cổ biết bao nhiêu là chuyện. Những câu chuyện trong những đêm mùa đông thơ bé ấy đã gieo vào chúng tôi những bài học đầu đời về lẽ sống, về trả vay, về trắc ẩn, một cách dung dị, tự nhiên, không hề sách vở hay rao giảng giáo điều.
Tôi đã đến những chân trời xa lơ lắc. Ký ức lùi lại phía sau cùng thời gian chất chồng những lo toan, có những thứ hoàn toàn vắng mặt khỏi đời sống, trong đó có chiếc ổ rơm bên bếp lửa ấm sực than hồng. Những buổi chiều ren rét thế này, tôi thường ngước nhìn lên dãy núi mờ mờ và vẫn như mường tượng thấy bà tôi lom khom ôm củi bỏ thêm vào bếp. Từ đôi tay đồi mồi của bà, ngọn lửa bùng lên trong ráng chiều và sợi khói mảnh bay lên, thở ra trên mái tranh ướt sũng cơn mưa muộn cuối năm. Trong lòng tôi có những điều mảnh như sợi khói ấy, nhưng mãi ấm áp, mãi diệu kỳ, mãi nhớ thương quyện vào năm tháng.
ĐÀO AN DUYÊN

Có thể bạn quan tâm

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Giải mã 'năm số 9'

Giải mã 'năm số 9'

Trào lưu “năm số 9” hay "năm thế giới số 9" bùng nổ trong ngày 9/9. Không chỉ nhiều bạn trẻ hưởng ứng, chia sẻ những bài học, chiêm nghiệm của bản thân mà nhiều nghệ sĩ Việt cũng hưởng ứng.

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

(GLO)- Tham gia Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025, các tay máy Gia Lai đã đạt giải thưởng cao hoặc có tác phẩm được chọn triển lãm, củng cố kỳ vọng về lứa nghệ sĩ kế thừa với tố chất trẻ trung, tư duy nhanh nhạy và cực kỳ nghiêm túc trong sáng tạo nghệ thuật.

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

(GLO)- Cồng chiêng của người Jrai và người Bahnar cùng sinh sống trên mảnh đất Gia Lai đã hòa quyện trong mạch nguồn chung của bản sắc-niềm tự hào văn hóa truyền thống. Tiếng cồng chiêng nối liền con người với đất trời, gắn kết bền chặt cộng đồng nơi rừng núi.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

null