Thương khói lam chiều

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Buổi chiều mùa đông, vòm trời xam xám như sà thấp hơn xuống dãy núi phía xa xa, thỉnh thoảng cơn mưa nhỏ đổ xuống trong gió hiu hiu lạnh. Tiết trời này, tôi lại thèm được ngồi bên bếp lửa hừng hực than hồng, huơ huơ đôi bàn tay trên than ấm, chờ mấy củ khoai, trái bắp dần chín và dậy thơm trong lòng bếp.
Trong ký ức thế hệ 7X, 8X trở về trước, hẳn nhiều người không thể quên được tuổi thơ gắn với tháng năm ám mùi khói bếp. Đó là những sớm mai thức dậy cùng với tiếng gà gọi ngày mới, mắt nhắm mắt mở khi trời còn lờ mờ chưa rõ mặt người. Đặt chân xuống đất, việc đầu tiên là nhào ngay xuống bếp hì hụi nhóm lửa để bắc lên nồi khoai lang cho bữa sáng. Nhưng cũng chỉ thỉnh thoảng mới có một bữa sáng như vậy, còn đa số là để nấu một ấm nước sôi hoặc hâm lại nồi cám heo. Sang hơn nữa vào mùa làm đồng thì đặt nồi cơm để mang theo cho bữa ăn trưa. Đồng xa, chiều nhọ mặt người mới lại trở về nhóm lửa nấu nướng cho bữa tối. Bếp lửa vì thế cứ chập chờn cùng ngọn khói vấn vương suốt cả đời người trong cái thời khắc nửa sáng nửa tối.
Những năm tháng nhà tôi còn làm nhiều ruộng rẫy, cả gia đình quây quần trong ngôi nhà làm bằng ván gỗ nằm cheo leo nơi lưng đồi, mái lợp bằng cỏ tranh. Những lao động chính trong nhà lo việc ruộng nương, trẻ con lo việc học hành, việc nội trợ trong nhà do bà nội thu vén. Gian bếp trong ngôi nhà gỗ giữa bốn bề gió núi ấy quanh năm đỏ lửa. Bữa sáng bà luộc bắp luộc khoai, trưa và tối cơm canh luôn nóng hổi. Trên gian bếp ấy, bà còn luộc và sấy măng le lấy về từ núi, bởi mùa mưa măng mọc rất nhiều, mà mưa Tây Nguyên thường dầm dề kéo từ tháng này qua tháng khác. Không nấu gì bà cũng đặt một khúc cây để lửa ngún cho ấm, bởi thời tiết quanh năm se lạnh, nhất là nhà lại nằm ở trên lưng đồi, mùa nào cũng lộng gió. Mãi đến tận bây giờ và chắc là cả mai này nữa, tôi vẫn in vào tâm trí mình hình ảnh bà nội chẻ củi, chặt cành, phơi khô rồi sắp xếp gọn gàng vào gian bếp. Bà chăm chút gian bếp như người thủ từ gìn giữ những gì ấm áp nhất trong gia đình. Mỗi chiều cuối tuần trở về nhà, từ chân đồi ngước lên, thấy ngọn khói mỏng mềm vương vất thở ra từ mái bếp, lòng tôi như lắng lại. Tôi thường dừng lại một lát trước khi vòng vào con ngõ nhỏ, nhấc chiếc cổng rào và cất tiếng gọi: Bà ơi!.
Ảnh minh họa: Trần Chí Kông
Ảnh minh họa: Trần Chí Kông
Bên ngọn lửa ấm áp từ gian bếp, tôi còn lưu giữ vẹn nguyên trong lòng mình những ký ức thật đẹp. Đó là những mùa đông rét như cắt thịt da, chúng tôi cuộn tròn trong ổ rơm, trùm kín chăn rồi nghe mẹ và bà đọc thơ, kể chuyện, trong lòng bếp là đống lửa ngun ngún khói để xua đi phần nào cái lạnh. Những người phụ nữ sinh ra và nuôi dạy, có ảnh hưởng sâu sắc đến chúng tôi là những người nông dân quanh năm lấm láp với ruộng vườn, không được học hành nhiều, nhưng đều có vốn ngôn ngữ khiến chúng tôi nể phục. Bà và mẹ kể hết chuyện nọ đến chuyện kia, từ đêm này sang đêm khác, từ đông tây kim cổ biết bao nhiêu là chuyện. Những câu chuyện trong những đêm mùa đông thơ bé ấy đã gieo vào chúng tôi những bài học đầu đời về lẽ sống, về trả vay, về trắc ẩn, một cách dung dị, tự nhiên, không hề sách vở hay rao giảng giáo điều.
Tôi đã đến những chân trời xa lơ lắc. Ký ức lùi lại phía sau cùng thời gian chất chồng những lo toan, có những thứ hoàn toàn vắng mặt khỏi đời sống, trong đó có chiếc ổ rơm bên bếp lửa ấm sực than hồng. Những buổi chiều ren rét thế này, tôi thường ngước nhìn lên dãy núi mờ mờ và vẫn như mường tượng thấy bà tôi lom khom ôm củi bỏ thêm vào bếp. Từ đôi tay đồi mồi của bà, ngọn lửa bùng lên trong ráng chiều và sợi khói mảnh bay lên, thở ra trên mái tranh ướt sũng cơn mưa muộn cuối năm. Trong lòng tôi có những điều mảnh như sợi khói ấy, nhưng mãi ấm áp, mãi diệu kỳ, mãi nhớ thương quyện vào năm tháng.
ĐÀO AN DUYÊN

Có thể bạn quan tâm

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

(GLO)- 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai (cũ) hợp nhất là cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển vùng Duyên hải-Tây Nguyên. Cùng với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội…, văn hóa nghệ thuật cũng được công chúng hết sức quan tâm.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
null