Phát triển kinh tế tập thể: Để chất đi đôi với lượng

Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả KTTT, chất lượng đi đôi với số lượng thì cần có những giải pháp phù hợp.

Phát triển mạnh về số lượng

Toàn tỉnh hiện có 488 HTX, tăng 23 HTX so với cuối năm 2024. Trong đó, lĩnh vực hoạt động phổ biến là lĩnh vực nông nghiệp với 389 HTX; lĩnh vực công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp có 13 HTX; lĩnh vực giao thông-vận tải 40 HTX; lĩnh vực xây dựng 14 HTX; lĩnh vực thương mại 26 HTX và 6 quỹ tín dụng nhân dân.

Số lượng HTX liên tục tăng trong thời gian gần đây cho thấy dấu hiệu tích cực trong phát triển KTTT. Bà Phạm Thị Từ Vân-Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp và dịch vụ An Lộc (huyện Mang Yang) chia sẻ: “Để nâng cao nhận thức của người dân trong sản xuất, đầu tiên, HTX hướng dẫn họ ứng dụng công nghệ và sử dụng chế phẩm sinh học vào toàn bộ quy trình chăm sóc cây trồng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm; tiếp đó là thay đổi tư duy sản xuất gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm”.

Tương tự, ông Phạm Văn Kha-Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tam Điệp Xanh (huyện Đak Đoa) cho hay: “Hợp tác xã hiện có khoảng 30 ha cà phê canh tác theo hướng chất lượng cao. Chúng tôi đã được các sở, ngành, địa phương quan tâm, hướng dẫn xây dựng kế hoạch, phương án tổ chức sản xuất kinh doanh, tiếp cận với nguồn vốn vay ưu đãi và quảng bá, tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, hoạt động của HTX đã từng bước ổn định, các thành viên cũng rất phấn khởi”.

Theo ông Nguyễn Mậu Phong-Phó Chủ tịch Thường trực Liên minh HTX tỉnh: Thời gian qua, phần lớn HTX nông nghiệp hoạt động ổn định. Việc liên kết giữa HTX với hộ nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan tham gia vào chuỗi giá trị sản phẩm (sản xuất-chế biến-tiêu thụ nông sản) đã có sự chuyển biến tích cực. Qua đó, từng bước nâng cao năng suất, chất lượng, ổn định được đầu ra sản phẩm, tạo nên mối liên kết bền chặt giữa người nông dân, HTX và doanh nghiệp.

Đến nay, toàn tỉnh có gần 240.880 ha cây trồng thực hiện liên kết sản xuất gắn tiêu thụ sản phẩm với 17 chuỗi liên kết sản xuất các loại cây trồng; 7 chuỗi liên kết chăn nuôi. Đối tượng tham gia liên kết gồm 101 HTX, 72 tổ hợp tác, 23.902 hộ nông dân và 81 doanh nghiệp.

Một số mô hình HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả theo phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao như: sản xuất, liên kết và kinh doanh sầu riêng của HTX Nông sản xuất khẩu Bắc Tây Nguyên (huyện Đức Cơ); liên kết, sản xuất và bao tiêu sản phẩm cà phê của HTX Sản xuất kinh doanh và dịch vụ nông nghiệp Tâm Thành (huyện Ia Grai); ứng dụng máy móc, thiết bị công nghệ cao trong sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm chủ lực của HTX Nông nghiệp Tân Tiến (huyện Ia Pa); mô hình vừa sản xuất, vừa tham gia thị trường của HTX Nông nghiệp và dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai (huyện Mang Yang)…

Bên cạnh đó, toàn tỉnh có 54 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: áp dụng tưới tiết kiệm, tưới tự động và nhỏ giọt; công nghệ nhà lưới, nhà màng, bảo quản nông sản lạnh nhanh, cấp đông sản phẩm; áp dụng quy trình sản xuất VietGAP, GlobalGAP...

Ông Nguyễn Mậu Phong thông tin: “Các HTX nông nghiệp thành lập mới đa dạng về mô hình sản xuất kinh doanh, nhạy bén trong việc áp dụng các quy trình công nghệ vào sản xuất, sản phẩm được đăng ký nhãn hiệu, truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ cho các HTX như: tập huấn và hướng dẫn các sáng lập viên; tư vấn phương án sản xuất kinh doanh, điều lệ hoạt động HTX; tập huấn nghiệp vụ, công tác quản lý tài chính của HTX”.

Để chất song hành cùng lượng

Mặc dù số lượng HTX trên địa bàn tỉnh tăng lên theo từng năm, song số lượng HTX giải thể cũng không ít. Theo đó, năm 2023, toàn tỉnh có 16 HTX giải thể, năm 2024 có 11 HTX giải thể, riêng trong 4 tháng đầu năm 2025 có 6 HTX giải thể. Đồng thời, từ năm 2012 đến nay có 69 HTX ngưng hoạt động.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Liên minh HTX tỉnh, những hạn chế trong hoạt động khiến nhiều HTX không trụ nổi như: thiếu đội ngũ cán bộ có trình độ, chưa thu hút được nhiều thành viên và người lao động tham gia; năng lực nội tại còn yếu, thiếu nguồn vốn đầu tư cho sản xuất; cơ sở vật chất kỹ thuật còn hạn chế, máy móc thiết bị cũ, trình độ công nghệ lạc hậu, sản xuất thủ công là phổ biến... Thậm chí, một số HTX nông nghiệp không có trụ sở làm việc, phải mượn tạm phòng làm việc trong trụ sở UBND xã hay các nhà văn hóa thôn.

Nói về khó khăn trong hoạt động, ông Đào Duy Quỳnh-Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Giám đốc HTX Nông nghiệp Cao Nguyên (huyện Ia Grai) cho hay: “Chúng tôi đã xây dựng được 2 mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm sầu riêng cách đây 2 năm nhưng hầu hết khách hàng vẫn là thương lái.

Đến nay, HTX chưa tìm được đối tác bao tiêu sản phẩm cho bà con. Một khó khăn nữa là chúng tôi vẫn chưa thể tiếp cận được nguồn vốn vay vì HTX không có tài sản để thế chấp. Vốn không phải là vấn đề của riêng chúng tôi mà cũng là khó khăn chung của nhiều HTX”.

Nhằm nâng cao năng lực tổ chức và hoạt động của khu vực KTTT, nhất là HTX trên địa bàn tỉnh, ngày 12-5, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 1277/KH-UBND về phát triển KTTT, HTX năm 2025.

Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu Liên minh HTX, các sở, ngành và địa phương tiếp tục củng cố, đẩy mạnh hoạt động hiệu quả của các HTX hiện có; tư vấn, hỗ trợ các tổ chức KTTT ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho khu vực KTTT; hỗ trợ xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp, hàng thủ công mỹ nghệ, sản phẩm truyền thống của các liên hiệp HTX, HTX, tổ hợp tác, nông dân; thực hiện liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp giữa HTX nông nghiệp với các doanh nghiệp.

Ngày 27-5, UBND tỉnh tiếp tục ban hành Công văn số 1437/UBND-KTTH về phương hướng, nhiệm vụ trong phát triển KTTT, HTX năm 2025 với sự phân công, phân nhiệm rõ ràng, đảm bảo chất song hành cùng lượng.

Trong đó, UBND tỉnh yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường lựa chọn một số giống cây trồng chủ lực có quy mô lớn, gắn với thị trường tiêu thụ và có giá trị kinh tế cao để xây dựng các chuỗi liên kết giữa HTX và doanh nghiệp, gắn kết sản xuất với tiêu thụ sản phẩm; ưu tiên sản phẩm theo Chương trình OCOP; tiếp tục thực hiện chính sách đưa lao động trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng vào làm việc có thời hạn tại mô hình điểm về HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; triển khai có hiệu quả chính sách ưu đãi về đất đai đối với HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp; tạo điều kiện thuận lợi cho HTX thuê đất ổn định, lâu dài, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ.

Sở Công thương tăng cường hoạt động nghiên cứu dự báo nhu cầu thị trường, tư vấn cho các HTX để có thể sản xuất theo đúng nhu cầu người tiêu dùng; từng bước hướng dẫn các HTX ứng dụng công nghệ thông tin vào kinh doanh, giảm chi phí marketing truyền thống; cung cấp đầy đủ thông tin cho khách hàng một cách nhanh chóng và từ đó tăng cường cơ hội liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp trong và ngoài nước; hỗ trợ HTX, tổ hợp tác tham gia các hội chợ, hội nghị, sự kiện xúc tiến thương mại, triển lãm để quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm địa phương.

Sở Khoa học và Công nghệ được giao nhiệm vụ hỗ trợ ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ mới; quản lý, chất lượng, truy xuất nguồn gốc, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa. Liên minh HTX tỉnh phát huy hiệu quả hoạt động Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX của tỉnh, tranh thủ vốn từ hệ thống Quỹ hỗ trợ phát triển HTX ở Trung ương nhằm huy động, hỗ trợ vốn cho HTX đầu tư phát triển; đồng thời, chủ trì tổ chức học tập, áp dụng các mô hình hoạt động hiệu quả cho các HTX trên địa bàn.

Trao đổi với P.V, ông Đoàn Ngọc Có-Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường-cho biết: “Sở tiếp tục hỗ trợ HTX, doanh nghiệp xây dựng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, giúp truy xuất nguồn gốc và nâng cao uy tín cho nông sản Gia Lai.

Đồng thời, Sở cũng hỗ trợ, thúc đẩy phát triển các hình thức hợp tác liên kết sản xuất theo chuỗi; hướng dẫn, hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp đưa sản phẩm nông-lâm-thủy sản, đặc biệt là sản phẩm chủ lực, sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử để mở rộng thị trường, tiếp cận nhiều hơn với khách hàng mới”.