Xã Kon Gang có 6 Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp với hơn 200 thành viên, gồm: HTX Nông nghiệp và Kinh doanh Dịch vụ Kon Gang, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Nam Yang, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ H’Neng, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Đak Krong, HTX Nông nghiệp Tam Điệp Xanh và HTX Nông nghiệp Vũ Văn. Mỗi HTX đều có hướng đi riêng, song cùng mục tiêu giúp nông dân sản xuất hiệu quả, gắn với chế biến và tiêu thụ ổn định.
HTX Nông nghiệp và Kinh doanh Dịch vụ Kon Gang (thôn 5) được thành lập năm 2018, hiện có 6 thành viên góp vốn và liên kết với 185 hộ dân trồng cà phê trên diện tích hơn 320 ha (có 64 hộ đồng bào dân tộc thiểu số).
Ông Trịnh Khắc Dương-Giám đốc HTX-cho biết: “Trước đây, người dân chủ yếu sản xuất nhỏ lẻ, vì vậy HTX đứng ra làm đầu mối thu mua cà phê tươi, chế biến nhân và liên kết tiêu thụ với Công ty TNHH Vĩnh Hiệp (phường An Phú). Chúng tôi đều áp dụng chuỗi sản xuất cà phê 4C, được cộng thưởng thêm 300 đồng/kg so với giá thị trường. Nhờ được tập huấn kỹ thuật chăm sóc, thu hái quả chín, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật đúng quy trình, năng suất bình quân đạt khoảng 4,5 tấn nhân/ha, chất lượng hạt được cải thiện rõ rệt”.
Tham gia liên kết ngay từ những năm đầu, ông Hoàng Đình Lừng (thôn 5, xã Kon Gang) cho biết: Gia đình có 1,2 ha cà phê, được HTX và Công ty TNHH Vĩnh Hiệp hỗ trợ về kỹ thuật và đầu ra ổn định.
“Trước đây tôi bón phân theo cảm tính, năng suất không đồng đều. Từ khi tham gia HTX, được tập huấn kỹ thuật, cây phát triển tốt, năng suất đạt khoảng 4,5 tấn nhân/ha, hạt đẹp và dễ bán hơn. Quan trọng nhất là giá cả minh bạch, mình yên tâm sản xuất lâu dài”-ông Lừng nói.
Không chỉ liên kết tiêu thụ sản phẩm, HTX Nông nghiệp và Kinh doanh Dịch vụ Kon Gang còn định hướng nông dân chuyển dần sang canh tác bền vững, tăng sử dụng phân hữu cơ để cải tạo đất, bảo vệ môi trường.
Ông Trịnh Khắc Dương cho biết thêm: “Thời gian tới, HTX sẽ mở rộng hợp tác với DN có tiềm lực, hướng tới đầu tư sâu hơn về kỹ thuật, vốn và bao tiêu sản phẩm, từng bước hình thành chuỗi sản xuất cà phê bền vững, giúp nông dân phát triển ổn định, giảm dần tình trạng sản xuất manh mún”.
Một mô hình khác cũng ghi dấu ấn mạnh mẽ là HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Nam Yang (thôn 1), được thành lập năm 2017, đến nay HTX có 130 thành viên. Hiện tại HTX đang quản lý hơn 200 ha cây trồng (120 ha cà phê và 80 ha hồ tiêu), trong đó hơn 30 ha đã được chứng nhận hữu cơ của Mỹ và châu Âu, số còn lại đang chuyển đổi sản xuất theo hướng hữu cơ.
Ông Nguyễn Tấn Công-Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX-cho biết: “Chúng tôi định hướng phát triển cà phê và hồ tiêu theo hướng hữu cơ, đầu tư dây chuyền máy móc chế biến hiện đại để nâng tầm giá trị nông sản. Cuối tháng 6.2025, HTX đã có 5 sản phẩm được công nhận OCOP 5 sao quốc gia, gồm: Cà phê Fine Robusta, cà phê Đak Yang, tiêu đỏ hữu cơ Lệ Chí, tiêu đen hữu cơ Lệ Chí và tiêu sọ hữu cơ Lệ Chí”.
Theo ông Công, sau khi được công nhận OCOP 5 sao quốc gia, sản phẩm của HTX nhanh chóng tạo sức hút trên thị trường, mở rộng tiêu thụ trong nước và được nhiều đối tác quốc tế đến tìm hiểu, đặt hàng. Nhờ đó, sản phẩm của HTX ngày càng khẳng định được uy tín, vừa gia tăng giá trị kinh tế, vừa mở ra cơ hội xuất khẩu bền vững.
Còn HTX Nông nghiệp Tam Điệp Xanh (thôn Tam Điệp) cũng đang phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. HTX có 25 thành viên, canh tác khoảng 50 ha cà phê, trong đó gần 20 ha trồng xen mắc ca.
Bà Phạm Thị Mai-Giám đốc HTX-cho hay: “Cây mắc ca trồng xen cà phê rất phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai tại địa phương. Dù chưa thâm canh cao, nhưng mắc ca đã có thêm nguồn thu đáng kể. HTX cũng liên kết với DN chế biến cà phê, mắc ca để được hỗ trợ kỹ thuật và đầu ra, hướng tới sản xuất cà phê hữu cơ an toàn, bền vững”.
Ông Nguyễn Kim Anh-Trưởng Phòng Kinh tế xã Kon Gang-cho rằng: “Việc nông dân tham gia HTX góp phần nâng cao năng lực sản xuất, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Khi tham gia HTX, bà con được tập huấn kỹ thuật, sản xuất theo quy trình bền vững, có đầu ra ổn định nhờ DN bao tiêu.
Từ sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân, HTX và DN, nông nghiệp xã Kon Gang đang dần chuyển mình theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững hơn. Thời gian tới, xã sẽ tiếp tục khuyến khích người dân liên kết, đồng thời hỗ trợ HTX xây dựng thương hiệu, đăng ký chứng nhận chất lượng các sản phẩm để mở rộng thị trường”.