Hồi ức "hạt giống đỏ" trên đất Bắc-Kỳ 2: Lớp học sinh miền Nam ở miền Bắc

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tháng 8-1955, Trường Cán bộ Dân tộc miền Nam được thành lập, đóng tại Ngọc Thụy (huyện Gia Lâm, Hà Nội). Cuối năm 1959, trường chuyển lên đóng tại xã Đồng Tâm (nay thuộc thị trấn Chi Nê, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình) và đổi tên là Trường Đào tạo Cán bộ Dân tộc miền Nam.
Năm học 1961-1962, tôi học lớp 1Đ do cô Tần chủ nhiệm, anh A Hơn làm lớp trưởng. Có mấy đứa cùng Có lần ba lấy bản viết của tôi đưa thầy Khang xem (thầy Khang là giáo viên cấp I, kiêm phụ trách Thiếu niên, Nhi đồng, thầy là người Hà Nội. Thầy có nói với ba là chữ tôi viết rõ, đủ nét, đủ dấu, nhưng chữ viết nhỏ quá, viết to hơn thì đẹp hơn. 
Năm học 1961-1962, tôi học lớp 1Đ do cô Tần chủ nhiệm, anh A Hơn làm lớp trưởng. Có mấy đứa cùng học A Chuông, A Lúa, Đinh Nang, Hil, Mước, Su Ra, Ta Non, A Tần...  Có một lần vào bữa trưa, A Lúa bảo tôi cắn chặt một sợi dây rồi bất ngờ giật mạnh. Ngay lập tức làm bật hai răng cửa của tôi, máu ra đầm đìa, tôi la khóc, ba chạy ra hỏi chuyện gì, mấy đứa sợ bỏ chạy hết, tôi bị ba cho ăn đòn. 
Năm học này, tôi thường chơi với đa số là người Kinh con của các cô chú quản lý, phục vụ của trường như Dũng (Chấp), Lực, Thanh (Thởn) người Bình Định; Ái, Cường (con ông Giáp thợ điện) người miền Bắc… Lúc này, ba làm Hiệu trưởng, bác Ràng (cha cô Kính) làm Hiệu phó, bác Lộc (cô Chiểu) người Bình Định làm Bí thư Trường Dân tộc Trung ương tại Thanh Xuân (Hà Nội).
Cổng Trường Cán bộ Dân tộc miền Nam tại Chi Nê, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình. Ảnh: Ksor Phước
Cổng Trường Cán bộ Dân tộc miền Nam tại Chi Nê, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình. Ảnh: Ksor Phước
Năm học 1962-1963, tôi học lớp 1C do thầy Sương chủ nhiệm, thầy có biệt tài viết thạo cả hai tay. Anh Mẫu Bình người dân tộc Raglai lớp trưởng, anh Đinh Lúc lớp phó. Cùng học với tôi toàn các anh lớn tuổi như Rô Ma Xưng, Ma Lim, Đinh Danh, Đinh Vàm, Đinh Một, Đinh Phương, Hồ Xoa, A Vươn, Prăng… Tôi nhớ trong năm học, Bình Ven, Trịnh Sơn, Hồ Tam cùng mấy người nữa do học giỏi và ngoan nên được đến Phủ Chủ tịch thăm Bác Hồ… Năm học này, ba tôi bàn giao chức Hiệu trưởng cho bác Hoàng Đạo Thúy để tiếp tục đi học hết lớp 10 bổ túc văn hóa tại trường của Bộ Giáo dục. Má Chín và hai em H’Nhan, Nham về Chi Nê (huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình) ở Trường Đào tạo Cán bộ Dân tộc miền Nam do ông Nay Đer làm hiệu trưởng. Từ đây trở đi lần thứ hai tôi lại sống trong môi trường tập thể. Những ngày đầu nhớ ba, má Chín và các em, tôi buồn lắm nhưng không khóc. Vài hôm rồi quen dần, tôi vui sống cùng các bạn cùng trang lứa.
Tết và hè hàng năm, tôi thường về Chi Nê thăm má Chín và các em. Thời gian này tôi thường ra suối tự tập bơi. Các hộ gia đình trong Trường Đào tạo Cán bộ Dân tộc miền Nam được bố trí ở theo dãy nhà đồng hương cùng dân tộc. Nhà má Chín ở dãy nhà Bahnar, chung một gian đầu hồi với gia đình Măng Đung; giáp tường với nhà chị Nắch anh DjRư (ba, má Giang Hồ Nha, Nhơn, Nghĩa). Cũng ở đây, lần đầu tiên tôi được ăn món lá mì (sắn) giã, nấu theo kiểu của các dân tộc ở Tây Nguyên tại nhà Amị Bua, tôi ăn thấy rất ngon và đến nay vẫn thích.
Từ khi xa gia đình tôi thường lên chơi với anh Đinh Lên (học lớp 7 cùng với anh Đinh Nhoan-cháu gọi bác Đinh Núp bằng cậu) là cháu của má Chín. Anh Đinh Nhoan có tài kể chuyện rất dân dã, vui tính. Cũng từ việc hay đến nhà anh Lên chơi, tôi mới quen biết thêm các bạn mới như anh, em Đinh Ôn, Đinh Ốt, Hrúc (con trai bác Núp), Đinh Lói, Đinh Mùi… là những người cũng thường hay lên chơi với anh Lên.
Các cựu học sinh trường Dân tộc Miền Nam chụp ảnh với lãnh đạo xã Phúc Trìu, TP. Thái Nguyên tại trụ sở UBND xã Phúc Trìu 2019. Ảnh: Ksor Phước
Các cựu học sinh Trường Cán bộ Dân tộc Miền Nam chụp ảnh với lãnh đạo xã Phúc Trìu, TP. Thái Nguyên vào năm 2019. Ảnh: Ksor Phước
Thường cứ vào tối thứ 7, ở sân trường kề nhà 3 tầng khu sư phạm có vài ba đám đông túm tụm với nhau nghe các anh lớp sư phạm kể chuyện. Đông nhất là đám nghe anh Thanh (người Khmer) kể chuyện. Anh Thanh kể chuyện rất hay, có sức thu hút người nghe...
Thời gian ba học văn hóa và huấn luyện chuẩn bị đi B, ba có gởi tiền cho anh Ksor Chư (người ở xã Ia Rbol, Ayun Pa) tập kết năm 1962 cùng học lớp 1C với tôi) và nhờ anh quan tâm giúp đỡ tôi. Cứ buổi sáng sau giờ tập thể dục, anh Chư đưa tôi 1 hào để ăn sáng. Tôi thường đi bộ ra ngã 3 Thanh Xuân mua 2 khúc bánh cuốn để ăn. Chắc vì vậy đến giờ tôi vẫn thích món bánh cuốn Hà Nội. Thời gian đầu, tối thứ bảy hàng tuần, ba về trường thăm và ngủ với tôi. Những tối không thấy ba về, tôi buồn, nhớ ba và khóc.
Năm học 1963-1964: tôi được lên lớp 2C do thầy Triêm (người dân tộc Pa Hy) chủ nhiệm. Tết năm 1964, cả nhà tôi và gia đình cụ Nay Đer về ăn Tết tại 5B Hoàng Hoa Thám (TP. Hà Nội).
Ở trường bấy giờ chúng tôi thường chơi nhiều môn như: nhảy dây, đá cầu, chơi bắn bi, chơi khăng, lò cò, đánh con cù, thả diều... Tối đến thì chơi trốn tìm, bắn pùm... Từ lâu lắm rồi đến nay, tôi không thấy trẻ em chơi những trò mà ngày xưa chúng tôi hay chơi.
Thứ năm và chủ nhật hàng tuần, chúng tôi thường rủ nhau ra đồng (kề phía sau tường rào của trường) tìm các kênh mương nào có cá thì be bờ tát nước, bắt cá, cua, ốc để cải thiện bữa ăn. Do vậy chúng tôi cũng hay bắt được nhiều cá lia thia đem về nuôi trong lọ, có lúc bỏ chung vào một lọ để xem chúng đánh nhau. Từ lâu lắm rồi đến nay Hà Nội làm gì còn những cánh đồng, mương nước nhiều cá, cua, ốc… như ngày xưa. Nghĩ mà thấy lưu luyến quá Hà Nội ơi.
KSOR PHƯỚC 

Có thể bạn quan tâm

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

null