Đây là con số kỷ lục sau 35 năm Việt Nam trở lại thị trường xuất khẩu gạo toàn cầu. Giá gạo Việt Nam tại nhiều thời điểm trong năm qua cũng cao hơn gạo Thái Lan và Ấn Độ.
Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, do biến động lớn về cung - cầu, việc xuất khẩu gạo của Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Thời điểm này, giá gạo xuất khẩu của chúng ta giảm mạnh, thấp hơn so với Ấn Độ và Thái Lan.
Thực tế, mỗi khi gặp biến động lớn về cung - cầu hay các nước nhập khẩu thay đổi chính sách gây bất lợi, giá lúa trong nước lại lao đao, tác động trực tiếp đến nông dân. Nhiều hộ phải bán lúa ngay khi thu hoạch vì không có điều kiện tích trữ, trong khi doanh nghiệp xuất khẩu cũng chịu sức ép từ chi phí logistics và yêu cầu chất lượng ngày càng cao từ thị trường quốc tế.
Việc Ấn Độ quay lại thị trường sau 2 năm hạn chế xuất khẩu gây áp lực lớn đối với gạo Việt Nam. Sự cạnh tranh từ Thái Lan, Pakistan và Campuchia cũng buộc chúng ta phải điều chỉnh giá để giữ thị phần.
Sự phụ thuộc vào các thị trường lớn khiến Việt Nam dễ bị động trước các biến động chính sách nhập khẩu của họ. Trong khi đó, với những thị trường có giá trị cao như EU, Mỹ, Nhật Bản thì chúng ta vẫn chưa khai thác đúng mức.
Giải pháp căn cơ, lâu dài cho vấn đề này là hoàn thiện chuỗi giá trị lúa gạo theo hướng bền vững. Trong đó, cần phát huy vai trò liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ. Nếu không có sự phối hợp chặt chẽ, nông dân vẫn sẽ sản xuất theo phương thức truyền thống, bị động trước nhu cầu thị trường và dễ rơi vào cảnh "được mùa mất giá".
Hiện nay, cơ chế điều tiết giá và chính sách tài chính hỗ trợ nông dân chưa thật sự hiệu quả. Trong khi đó, các quốc gia xuất khẩu gạo lớn đều có quỹ bình ổn giá hoặc chính sách dự trữ quốc gia tốt nhất để can thiệp khi thị trường biến động mạnh. Vì thế, Việt Nam cần nghiên cứu các mô hình này để tránh tình trạng giá cả bị thao túng bởi yếu tố bên ngoài.
Chúng ta cũng cần có những bước đi phù hợp để hiện thực hóa ý tưởng thành lập và điều phối của Hội đồng Lúa gạo quốc gia, cùng với việc triển khai đồng bộ đề án xây dựng vùng nguyên liệu 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở ĐBSCL.
Nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm là giải pháp quan trọng để giữ giá lúa gạo ổn định. Việc áp dụng quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, kiểm soát chất lượng từ khâu canh tác đến chế biến và xây dựng thương hiệu gạo Việt là điều kiện tiên quyết để nâng cao giá trị xuất khẩu.
Việc giữ giá lúa gạo ổn định không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ và chính quyền địa phương mà còn đòi hỏi sự chung tay của doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và chính nông dân. Nếu có chiến lược phù hợp và quyết tâm thực hiện, ngành lúa gạo Việt Nam sẽ ngày càng phát triển bền vững, giúp hàng triệu nông dân yên tâm sản xuất, không còn nỗi lo "được mùa mất giá".
Ý kiến bạn đọc
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu