Nỗi lo này chưa dứt khi dự báo vài ngày tới tiếp tục mưa lớn thì một tin cảnh báo rất nguy hiểm ập đến: nhiều hồ đập ở khu vực này đã xuống cấp và chưa được kiểm định an toàn.
Khu vực miền Trung là nơi xây dựng nhiều hồ, đập nhất nước. Chủ yếu là hồ thủy lợi và kiêm luôn nhiệm vụ điều tiết lũ. Chỉ riêng ở Thừa Thiên - Huế có hàng trăm hồ, đập và hồ lớn nhất có dung tích hơn 100 triệu m3. Quảng Trị có đến 125 hồ chứa, trong đó có 4 công trình hồ xung yếu là hồ Nghĩa Hy, Phú Dụng, Khe Mương và Tân Xuyên. Trong mùa mưa bão dồn dập này không ai biết điều gì có thể xảy ra.
Theo dự báo của các cơ quan khí tượng, khu vực miền Trung mỗi năm phải hứng chịu khoảng 10 cơn bão và áp thấp nhiệt đới. Hiện nay khu vực này chỉ mới bước vào đầu mùa mưa, bão và thường kéo dài đến đầu năm sau. Mùa này người miền Trung gọi là mùa lụt, có nghĩa liên tục bị ngập nước, mùa màng dễ thất bát, cuộc sống xáo trộn, thiệt hại lớn về tài sản. Chỉ cần hệ thống hồ, đập xảy ra thêm sự cố thì nỗi đau càng thêm tang thương. Đây là nỗi ám ảnh lớn nhất và thường trực của người dân ở vùng đất chịu nhiều thiên tai này.
Phần lớn hồ đập được xây dựng từ nhiều thập kỷ trước, thậm chí đã tồn tại hơn nửa thế kỷ và chỉ được gia cố lại. Nhiều hồ khác không được sửa chữa đã hơn chục năm qua nên bị sạt lở, xói mòn, luôn có nguy cơ hư hỏng khi mùa mưa đến. Không nói đâu xa, vào tháng 7-2020, khi những cơn mưa đầu mùa vừa ập đến thì đập thủy lợi Hát Bầu (Duy Xuyên, Quảng Nam) có sức chứa hơn 800.000 m3 bị vỡ, cuốn phăng nhà cửa, hoa màu ở hạ nguồn. Những nguy cơ như thế luôn chực chờ...
Cũng tại khu vực từ Thanh Hóa trở vào đến Phú Yên, có đến 13 thủy điện lớn trên 100 KW và hàng trăm thủy điện vừa và nhỏ. Các thủy điện này án ngữ ở thượng nguồn và khi mùa mưa bão đến, để giữ an toàn đập thì hồ thủy điện sẽ xả nước xuống hạ du. Nhiều thủy điện nhỏ không có chức năng cắt lũ, điều tiết nước. Đây là nguyên do người dân luôn được cảnh báo di dời khi thủy điện xả lũ. Mà giữa mùa lụt thì biết đi đâu?! Lợi ích của thủy điện là không có gì để bàn cãi. Nhưng lợi ích lớn nhất thuộc về ai và lợi ích này có xung đột với dân sinh hay không là vấn đề mà các cơ quan chức năng phải rạch ròi và không thể nhượng bộ.
Vấn đề an toàn hồ, đập là rất cấp thiết, đặc biệt trong mùa mưa bão, bởi nó trực tiếp uy hiếp đến sự an toàn của tài sản và cả tính mạng của người dân. Năm nào cũng cảnh báo, năm nào cũng yêu cầu kiểm tra và năm nào cũng có địa phương than phiền thiếu kinh phí kiểm định, sửa chữa hồ đập. Lý do khiên cưỡng này không thể tiếp tục kéo dài sang những năm tiếp theo. Kinh phí của địa phương, kinh phí của cả ngành kinh tế nông nghiệp không quá eo hẹp đến độ có thể bỏ mặc sự an nguy của người dân.
Thiên tai có thể chấp nhận, nhưng nhân tai thì phải truy rõ trách nhiệm và không cho phép tái diễn.
Ý kiến bạn đọc
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu