Đời thủy thủ - Bước chân trên sóng cả: 'Bốn cột trụ thuyền trưởng' Việt Nam

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Bám biển từ tuổi thanh xuân, những thủy thủ Việt ngược xuôi khắp năm châu bốn biển.Họ ghi dấu cuộc đời mình bằng những hải trình xa khơi dài đằng đẵng. Từ thế hệ đầu tiên cho tới người tiếp nối hôm nay, những thủy thủ Việt đã kể lại câu chuyện cuộc đời họ, từ biển cả.

Vì sao "Hà - Từ - Dư - Khôi" là bốn cái tên được các thế hệ thủy thủ trong ngành hàng hải Việt Nam xem như "bốn cột trụ"?

Những người mở đường trên biển

Dân đi biển hay gọi thuyền trưởng là "Capt.", rút gọn của từ "captain" trong tiếng Anh. Cuối tháng 10.2023, các thành viên trong Câu lạc bộ (CLB) thuyền trưởng TP.HCM đến thăm

Capt. Nguyễn Mạnh Hà đang sống tại Q.4, TP.HCM. Ở tuổi 85, đôi chân Capt. Hà từng đạp sóng cả vượt qua các đại dương, nay đi phải vịn vào ghế. Ông nhích từng bước theo chiếc ghế có bánh xe ra mở cửa, giọng nói hào sảng khi đón những đàn em trong ngành. Capt. Hà nheo mắt nhận dạng khách đến thăm, dí dỏm đùa: "Hai con mắt tôi hơn 40 năm đi biển, 17 năm làm chuyên viên nên phải thay thủy tinh thể, giờ là "mắt Mỹ" chứ đâu còn là mắt của cha mẹ cho nữa".

Từ trái qua: Capt. Nguyễn Mạnh Hà, Capt. Trần Khánh Dư, Capt. Nguyễn Văn Trưởng, cố thuyền trưởng Nguyễn Đình Từ

Từ trái qua: Capt. Nguyễn Mạnh Hà, Capt. Trần Khánh Dư, Capt. Nguyễn Văn Trưởng, cố thuyền trưởng Nguyễn Đình Từ

Dân hàng hải Việt thường nhắc đến "bốn cột trụ thuyền trưởng Việt Nam", Capt. Hà lý giải: "Năm 1966, máy bay Mỹ đánh phá ác liệt các tàu vận tải Việt Nam trên biển. Để tăng cường lực lượng cho ngành vận tải biển, từ tháng 6 - 9.1966, Cục Đường biển và Công ty vận tải biển quyết định bổ nhiệm bốn thuyền trưởng trẻ, có kiến thức hàng hải, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh, để phụ trách các tàu có trọng tải lớn nhất của ngành hàng hải Việt Nam bấy giờ".

Cụ thể, thuyền trưởng Nguyễn Đình Từ khi đó 29 tuổi, được bổ nhiệm thuyền trưởng tàu Hữu Nghị, trọng tải 750 tấn. Sau đó đến Capt. Hà, 27 tuổi, làm thuyền trưởng tàu Hòa Bình, trọng tải 750 tấn. Tháng 9.1966, thuyền trưởng Trần Khánh Dư, 31 tuổi, chỉ huy tàu 20 Tháng 7, trọng tải 1.000 tấn. Và ông Ngô Đình Khôi, xuất thân từ hải quân, 32 tuổi, làm thuyền trưởng tàu chở hàng Thống Nhất, trọng tải 800 tấn. "Họ gọi chúng tôi như vậy vì ví von những thuyền trưởng đầu tiên như cột trụ của ngành hàng hải thời bấy giờ", Capt. Hà kể.

Nhiệm vụ của đội tàu đầu tiên trong thời chiến là vượt qua vòng vây phong tỏa của Mỹ, duy trì tuyến hoạt động Hải Phòng - Hồng Kông - Quảng Châu, chở hàng xuất khẩu ngoại thương ra nước ngoài và chở các mặt hàng cần thiết về nước. Sau tháng 4.1975, ngoài Capt. Ngô Đình Khôi tiếp tục phục vụ trong quân đội, ba vị thuyền trưởng còn lại đều đóng vai trò mở đường cho các chuyến tàu vận tải đi viễn dương đầu tiên ở Việt Nam.

Capt. Hà sôi nổi kể lại những hải trình năm 1975: Chiều tháng 9 đến cuối tháng 10.1975, dưới sự chỉ huy của ông, con tàu chở dầu có tên Cửu Long 01 trọng tải 20.000 tấn rời cảng Rotterdam (Hà Lan), vượt Bắc Đại Tây Dương, qua vịnh Biscay vào vùng biển Địa Trung Hải đến cảng Porto Torres (Ý) nhận 20.000 tấn dầu rồi vượt kênh đào Suez (Ai Cập) ghé cảng Singapore trước khi về neo tại vịnh Hạ Long.

Đây là tàu dầu đầu tiên của Việt Nam, một tài sản quốc gia lớn vào thời kỳ đất nước mới thống nhất. Năm đó Capt. Hà 36 tuổi. "Nhờ có chuyến đi này tôi trưởng thành hơn trong nghề thuyền trưởng, dù chỉ được đào tạo từ ngành hàng hải trong nước", Capt. Hà bộc bạch. Sau chuyến đi, ông được xem là thuyền trưởng Việt đầu tiên mở đường đi viễn dương.

Nguyễn Mạnh Hà (thứ 2, từ trái qua) cùng đoàn cán bộ được giao theo dõi đóng mới tàu Ro-Ro Hậu Giang năm 1977

Nguyễn Mạnh Hà (thứ 2, từ trái qua) cùng đoàn cán bộ được giao theo dõi đóng mới tàu Ro-Ro Hậu Giang năm 1977

Ngày hai miền Nam - Bắc thống nhất, Capt. Hà là vị đại phó tàu Sông Hương - chuyến tàu đầu tiên chở 541 cán bộ chiến sĩ miền Nam tập kết về tiếp quản Sài Gòn. Capt Hà xúc động: "Trong số các cán bộ chiến sĩ ấy, có nhiều người quê ở Sài Gòn, khi con tàu cập bến Nhà Rồng vào ngày 13.5.1975, họ đã vỡ òa trong vòng tay gia đình, bè bạn".

Tìm nét bút chì trên hải đồ

Bốn cột trụ thuyền trưởng của Việt Nam bây giờ chỉ còn lại hai người là Capt. Nguyễn Mạnh Hà và Capt. Trần Khánh Dư. Thời hội nhập, những chuyến tàu viễn dương đầu tiên của các sĩ quan thuyền viên (SQTV) Việt Nam đã được dẫn dắt bởi các vị thuyền trưởng đầu tiên mở đường đi biển xa.

Tháng 9.1977, Capt. Hà được chỉ định đi mua chiếc tàu đóng mới đầu tiên của Việt Nam mang tên Ro-Ro Hậu Giang, 12.800 tấn ở Hà Lan. Ông Trần Khánh Dư được phân công làm thuyền trưởng, cùng Capt. Hà đưa con tàu này mở đường từ Copenhagen (Đan Mạch), vượt biển Baltic đến cảng Skellftehamn (Thụy Điển) lấy hàng, sau đó vượt Bắc Đại Tây Dương, Địa Trung Hải qua kênh đào Suez, vượt Ấn Độ Dương về Việt Nam.

Năm 1982, lần đầu tiên trong lịch sử hàng hải Việt Nam, tàu Thái Bình có trọng tải trên 15.000 tấn, dưới sự chỉ huy của thuyền trưởng Nguyễn Đình Từ cùng các SQTV vượt biển Ấn Độ Dương, qua mũi Hảo Vọng (CH Nam Phi) mở đường đến Bờ Biển Ngà. Sau đó vượt Đại Tây Dương đến Cuba, rồi đưa tàu qua kênh đào Panama, vượt Thái Bình Dương về Nhật Bản rồi trở về Tổ quốc. Capt. Từ là thuyền trưởng Việt Nam đầu tiên dẫn dắt một con tàu có trọng tải lớn thực hiện chuyến đi vòng quanh trái đất từ Tây sang Đông (ông Từ đã qua đời năm 1997 vì bệnh hiểm nghèo).

Dụng cụ đo hàng hải sextant để đo góc kẹp giữa thiên thể và đường chân trời, xác định vị trí của tàu tại thời điểm quan trắc

Dụng cụ đo hàng hải sextant để đo góc kẹp giữa thiên thể và đường chân trời, xác định vị trí của tàu tại thời điểm quan trắc

Khi đó trang thiết bị trên tàu chỉ có radar, la bàn con quay và vô tuyến định hướng để xác định vị trí trên biển. Về thông tin liên lạc, thời ấy chỉ có trạm thông tin vô tuyến phát tín hiệu VHF, chưa có thiết bị định vị toàn cầu GPS như bây giờ. Việc xác định vị trí tàu trên các đại dương chủ yếu là nhờ vào dự đoán của các thuyền trưởng và xác định hướng tàu qua thiên văn.

Capt. Nguyễn Mạnh Hà, vị thuyền trưởng với hơn 40 năm đi biển, nhớ lại kỷ niệm đi trên tàu chở hàng mang tên Fareast: "Một đêm trăng sáng, biển êm, khoảng 2 giờ sáng, tôi còn ở buồng lái để quan sát tàu chạy qua vùng biển sâu nhất ở Thái Bình Dương, được ghi trên hải đồ là 10.000 m. Nhìn mặt biển xanh đen, bất chợt tôi rùng mình khi nghĩ bất cứ tàu nào bị chìm ở đây thì chắc chắn không có phương tiện nào có thể cứu hộ".

Còn chuyến đi đáng nhớ với Capt. Trần Khánh Dư là vào năm 1968. Khi đó, ông được lệnh làm thuyền trưởng con tàu Cửu Long chở 1.500 tấn xăng máy bay phản lực từ Quảng Châu (Trung Quốc) về Hải Phòng giao cho Tổng cục Hậu cần để cấp cho lực lượng không quân. Đến năm 1969, tàu Cửu Long được giao nhiệm vụ thuộc chiến dịch "VT5" - vận tải tranh thủ.

Chiến dịch diễn ra trong 3 tháng, hàng vận chuyển chủ yếu là vũ khí, đạn dược, quân trang và nhiên liệu cho chiến trường miền Nam. Trong 3 tháng, tổng khối lượng vận chuyển của tàu Cửu Long bằng cả năm 1969.

Đó là kỷ niệm khó quên với Capt. Dư, được ông viết lại trong đoạn thơ đầy cảm xúc năm 1969: "Vượt mìn, vượt tàu chiến, tiến dưới bom rơi. Thông biển khơi đưa thật nhiều súng đạn. Vào miền Trung, vào các vùng hải đảo. Vá ống Trường Sơn cho dầu chảy mãi. Cho đồng bào, cho chiến sĩ Miền Nam". (còn tiếp)

Thời đó chúng tôi dùng mắt thường và sextant (dụng cụ đo lường hàng hải) để quan sát và đo độ cao mặt trời hoặc các định tinh sáng rõ nhất trên bầu trời sao để xác định vị trí tàu trên đại dương bao la. Chúng tôi thường nói vui là tìm một chấm bút chì trên tấm hải đồ đại dương xa xôi.

Capt. Nguyễn Mạnh Hà

Ông Hà là người trẻ nhất trong các vị thuyền trưởng thời chiến tranh ở Việt Nam. Ông cũng là người đầu tiên được cử đi tàu viễn dương sau năm 1975.

Thuyền trưởng Tiếu Văn Kinh, 85 tuổi, nguyên Chủ tịch câu lạc bộ thuyền trưởng Việt Nam

Có thể bạn quan tâm

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

Với đường bờ biển dài, điều kiện tự nhiên thuận lợi, nguồn lợi thủy sản phong phú, Việt Nam sở hữu lợi thế lớn về nghề nuôi biển. Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành các chính sách nhằm tháo gỡ những nút thắt, phát huy tiềm năng, hướng tới mục tiêu phát triển nghề nuôi biển hiện đại, bền vững.

Bắt chồng giữa đại ngàn

Bắt chồng giữa đại ngàn

Nằm nép mình dưới chân núi Voi hùng vĩ, thôn Đarahoa hiện có hơn 340 hộ dân sinh sống, trong đó 80% là đồng bào dân tộc K’Ho. Không chỉ nổi bật bởi khung cảnh đại ngàn thơ mộng, Đarahoa còn gìn giữ một trong những phong tục đặc sắc bậc nhất của người K’Ho, tục "bắt chồng".

Những bưu tá mang báo Đảng tới vùng biên

Những bưu tá mang báo Đảng tới vùng biên

(GLO)- Trong thời đại mà mỗi người đều có smartphone, mạng xã hội nhảy số từng giây, vẫn có những người đều đặn chờ báo giấy để đọc từng mục, gạch từng dòng. Vì lẽ đó, ở xã vùng sâu, xã biên giới, bưu tá vẫn lặng lẽ mang báo Đảng đến tay các cán bộ cơ sở, đảng viên, người có uy tín...

Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân tặng giấy khen cho các nhà báo, phóng viên hoàn thành chuyến thăm, chúc Tết cán bộ, chiến sĩ Nhà giàn DK1. Ảnh: N.Q

Tác nghiệp trên Nhà giàn DK1

(GLO)- Vượt qua hàng trăm hải lý để đến với Nhà giàn DK1 là một trải nghiệm không thể nào quên đối với người làm báo. Càng đặc biệt hơn đối với tôi khi đây là lần đầu tiên được đặt chân lên Nhà giàn DK1 tác nghiệp, để thấm thía thế nào là gian khó, thế nào là tự hào.

Nhớ thời làm báo trong kháng chiến

Nhớ thời làm báo trong kháng chiến

(GLO)- Trong kháng chiến, bên cạnh những người lính cầm súng chiến đấu còn có nhiều phóng viên chiến trường với “vũ khí” là chiếc máy ảnh, cuốn sổ tay, cây bút để ghi lại từng khoảnh khắc của lịch sử. Ông Nguyễn Đức Thanh và ông Lý Vĩnh Hoa là những nhà báo như vậy.

Trả nợ cho rừng

Trả nợ cho rừng

Giữa bạt ngàn màu xanh thẳm của dãy Trường Sơn hùng vĩ, sông Thanh ở huyện vùng cao Nam Giang (tỉnh Quảng Nam cũ) đang ôm ấp những cánh rừng già nguyên sơ. Ít ai biết rằng hơn một thập niên trước, khi nhắc đến nơi đây, người ta sẽ nghĩ về một "Tam giác vàng" thu nhỏ giữa lõi sông Thanh.

Chống hàng gian, hàng giả - Bài 2: 'Siết' người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật

Chống hàng gian, hàng giả - Bài 2: 'Siết' người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật

Lợi dụng sự phổ biến và thông dụng của các phương tiện truyền thông, đặc biệt là mạng xã hội (MXH), nhiều người, trong đó không ít người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL) đã truyền tải nội dung sai sự thật, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng (NTD) và bức xúc cho người dân.

“Vỡ mộng” nơi đất khách

“Vỡ mộng” nơi đất khách

(GLO)- Lóa mắt trước viễn cảnh giàu sang, sung sướng do kẻ xấu vẽ ra, một số người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã vượt biên sang Thái Lan để từ đây tìm đường đi Mỹ, Canada. Nhưng rồi, họ đều nhanh chóng “vỡ mộng” khi phải đối diện với thực tế.

null