Ðể KH&CN trở thành trụ cột phát triển: Cần cơ chế thật, cách làm thật

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- GS. Trần Thanh Vân-Chủ tịch Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) nhấn mạnh, muốn KH&CN thực sự trở thành trụ cột phát triển, phải đầu tư cho con người, trao quyền gắn với trách nhiệm và có cơ chế giám sát minh bạch.

Trong dự thảo văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là trụ cột quan trọng, tạo động lực mới cho phát triển nhanh, bền vững.

giao-su-phat-bieu.jpg
GS. Trần Thanh Vân phát biểu trong một sự kiện khoa học tổ chức tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành. Ảnh: An Nhiên

Đóng góp ý kiến cho nội dung này, GS. Trần Thanh Vân cho rằng, cần tách bạch hai hướng nghiên cứu để có cơ chế phù hợp.

Khoa học ứng dụng có mục tiêu, kết quả rõ ràng, rủi ro thấp hơn; trong khi khoa học cơ bản là hành trình tìm tòi tri thức, kết quả khó đoán định, rủi ro cao, nhưng chỉ một phát hiện có thể tạo ra đột phá lớn.

Muốn giảm rủi ro, phải dựa vào năng lực, thành tựu của nhà khoa học, đồng thời đòi hỏi sự tin tưởng, dám chịu trách nhiệm từ cơ quan quản lý.

GS. Vân đưa ra gợi ý quan trọng là phân bổ ngân sách hợp lý, dành 10-20% kinh phí được phân bổ của ngành KH&CN cho khoa học cơ bản, còn lại cho nghiên cứu ứng dụng. Chỉ khi đầu tư đúng mức, Việt Nam mới có thể tiến tới làm chủ công nghệ lõi, giảm phụ thuộc nhập khẩu và xây dựng nền tảng phát triển bền vững.

Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng nêu rõ, cần bảo đảm quyền chủ động của nhà khoa học trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ. GS. Vân cho rằng điều này cần thiết, song phải đi kèm cơ chế hậu kiểm chặt chẽ. Nhà khoa học có trách nhiệm báo cáo tiến độ, giải trình rủi ro và nếu để thất thoát, lãng phí, sẽ bị ngừng cấp kinh phí. Sự liêm chính, trách nhiệm cần đến từ cả hai phía: Nhà khoa học và nhà quản lý.

Với mục tiêu dành 2% GDP và 3-5% ngân sách cho KH&CN, ông đề xuất thành lập hội đồng khoa học độc lập để định hướng chiến lược, có sự tham gia của các nhà khoa học quốc tế uy tín.

Nguồn lực cần tập trung cho lĩnh vực mũi nhọn, gắn với thế mạnh nhân lực của từng địa phương. Cơ chế phân bổ kinh phí cho khu vực công hay tư đều nên giống nhau, miễn là đạt được mục tiêu mà quốc gia hoặc địa phương đề ra.

giao-su-gap-go.jpg
GS. Trần Thanh Vân tại sự kiện gặp gỡ, kết nối các nhà khoa học trong và ngoài nước. Ảnh: An Nhiên

Để khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ, cần khuyến khích doanh nghiệp thành lập đơn vị nghiên cứu-phát triển, hoặc đầu tư cho trường, viện nhằm giải quyết bài toán thực tiễn. Doanh nghiệp nên đóng góp vào Quỹ KH&CN của tỉnh, với cơ chế miễn thuế cho phần đóng góp.

Với những đơn vị tư nhân làm khoa học phi lợi nhuận, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi về đất đai, thuế. Việc miễn tiền thuê đất, hoặc giảm thuế cho những tổ chức được cộng đồng, địa phương công nhận hiệu quả sẽ khuyến khích họ tiếp tục phát triển và cống hiến.

“Muốn KH&CN thực sự là trụ cột phát triển, cần cơ chế thực chất, tập trung đầu tư cho con người, để nhà khoa học yên tâm cống hiến”.

GS TRẦN THANH VÂN

Một điểm nhấn quan trọng khác là chính sách thị thực. Theo GS. Trần Thanh Vân, nhiều nhà khoa học quốc tế rất bận, không có bộ phận chuyên lo thủ tục, nên cần chính sách thị thực thông thoáng, thậm chí miễn thị thực khi tham dự sự kiện khoa học.

Việt Nam cũng nên giảm bớt thủ tục cấp phép hội nghị, hội thảo quốc tế, bởi “không có lý do gì du khách vào Việt Nam dễ dàng hơn nhà khoa học đến để cống hiến tri thức”.

Để chủ trương trong văn kiện đi vào thực tế, GS. Vân nhấn mạnh phải “nói thật, làm thật”, đầu tư cho con người và gắn trách nhiệm giải trình. Cần xây dựng chỉ số định lượng, KPI cụ thể cho người đứng đầu. Một hội đồng đánh giá độc lập gồm đại diện HĐND, liên hiệp hội khoa học kỹ thuật, hiệp hội doanh nghiệp, trường, viện nghiên cứu… nên được thành lập để giám sát triển khai, bảo đảm minh bạch.

doi-moi-sang-tao.jpg
Trung tâm ICISE và Viện Nghiên cứu Khoa học sự sống Nano trao biên bản ghi nhớ hợp tác. Ảnh: An Nhiên

Ngân sách dành cho KH&CN phải gắn với cam kết đầu ra. Nếu không đạt KPI, đơn vị sẽ bị cắt hoặc điều chỉnh kinh phí; ngược lại, đơn vị làm tốt cần được tăng ngân sách phân bổ, khen thưởng thỏa đáng. Đồng thời, cần có chế tài rõ ràng cho những trường hợp chỉ làm hình thức.

Ông cũng khuyến khích áp dụng cơ chế thử nghiệm (sandbox) ở cấp xã, phường, ngành, đơn vị; sau đó tổng kết, nhân rộng mô hình hiệu quả, thay vì triển khai đồng loạt nhưng chỉ nằm trên giấy tờ.

Có thể bạn quan tâm

Khơi dậy sức mạnh thi đua yêu nước, xây dựng Gia Lai trở thành tỉnh phát triển khá

Khơi dậy sức mạnh thi đua yêu nước, xây dựng Gia Lai trở thành tỉnh phát triển khá

(GLO)- Hôm nay (25-9), Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Gia Lai lần thứ I (2025 - 2030) diễn ra tại Trung tâm Hội nghị tỉnh (phường Quy Nhơn). Đây là sự kiện chính trị - xã hội có ý nghĩa đặc biệt, nhằm tổng kết, tôn vinh và khơi dậy sức mạnh thi đua yêu nước trong toàn dân.

Kỹ sư công nghệ thông tin làm việc tại Khu đô thị Khoa học và Giáo dục Quy Hòa (phường Quy Nhơn Nam). Ảnh: N.Q

Nghiên cứu tạo đột phá trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

(GLO)-Góp ý Dự thảo Báo cáo chính trị Ðại hội đại biểu Ðảng bộ tỉnh Gia Lai nhiệm kỳ 2025-2030, ông Nguyễn Cảnh Huệ-nguyên Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh Bình Ðịnh (cũ) cho rằng, tỉnh cần có giải pháp đột phá trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS gắn với đẩy mạnh cải cách hành chính.

Một góc Khu đô thị Khoa học và Giáo dục Quy Hòa (phường Quy Nhơn Nam). Ảnh: Nguyễn Dũng

Khai thác tối đa tiềm năng, đưa Gia Lai thành tỉnh phát triển khá

(GLO)- Dự thảo Báo cáo chính trị trình Ðại hội đại biểu Ðảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp tâm huyết, với kỳ vọng tạo đột phá, đưa Gia Lai sớm vươn lên nhóm tỉnh phát triển khá, tự tin cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới.

Cần quan tâm đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Cần quan tâm đầu tư phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số

(GLO)-Trong quá trình góp ý dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai nhiệm kỳ 2025-2030, nhiều ý kiến yêu cầu bổ sung phương hướng, nhiệm vụ đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi và các chương trình, dự án hỗ trợ sản xuất, nhất là tại vùng đồng bào DTTS phía Tây tỉnh.

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai lấy ý kiến góp ý dự thảo các văn kiện, báo cáo chính trị trình đại hội Đảng

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai lấy ý kiến góp ý dự thảo các văn kiện, báo cáo chính trị trình đại hội Đảng

(GLO)- Ngày 28-8, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Gia Lai tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Xã Phù Mỹ Bắc phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao

Xã Phù Mỹ Bắc phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao

(GLO)-Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Phù Mỹ Bắc lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 vào sáng 23-8, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Tuấn Thanh đề nghị Đảng bộ xã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, sớm đưa Phù Mỹ Bắc đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Phù Mỹ Bắc tập trung 3 khâu đột phá

Phù Mỹ Bắc tập trung 3 khâu đột phá

(GLO)- Nhiệm kỳ 2025-2030, Đảng bộ xã Phù Mỹ Bắc tập trung 3 khâu đột phá để đưa địa phương phát triển bền vững, gồm: Cải cách hành chính, chuyển đổi số toàn diện; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai tiếp nhận góp ý dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh

Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai tiếp nhận góp ý dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh

(GLO)- Nhằm triển khai Kế hoạch số 04-KH/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai mở địa chỉ email tiếp nhận ý kiến đóng góp đối với dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ nhất I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Bình Hiệp tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao

Bình Hiệp tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao

(GLO)- Ngày 22-8, Đảng bộ xã Bình Hiệp (tỉnh Gia Lai) tổ chức thành công Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Một trong những nhiệm vụ Đại hội đề ra trong nhiệm kỳ mới là tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao.

Đảng bộ xã Ia Băng và Ia Krái tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ I

Đảng bộ xã Ia Băng và Ia Krái tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ I

(GLO)- Ngày 22-8, Đảng bộ xã Ia Băng và Ia Krái tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội đã đánh giá toàn diện kết quả đạt được và đề ra nhiệm vụ cụ thể cho giai đoạn mới, quyết tâm đưa các địa phương bứt phá, phát triển.

Đồng chí Nguyễn Văn Ánh được chỉ định giữ chức Bí thư Đảng ủy xã Ia Ly

Đồng chí Nguyễn Văn Ánh được chỉ định giữ chức Bí thư Đảng ủy xã Ia Ly

(GLO)- Ngày 21 và 22-8, Đảng bộ xã Ia Ly tổ chức thành công Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Sự kiện mở ra một giai đoạn mới đầy hứa hẹn cho xã sau khi sáp nhập thị trấn Ia Ly, xã Ia Kreng và xã Ia Mơ Nông. Đồng chí Nguyễn Văn Ánh được chỉ định giữ chức Bí thư Đảng ủy xã.

null