Từ những vật dụng hữu hình bé tí như cái kim sợi chỉ hay những thiết bị cồng kềnh như máy giặt, tivi, tủ lạnh, từ những món đồ bình dân như giẻ lau nhà hay thảm chùi chân đến những mặt hàng cao cấp như vàng bạc, đá quý, từ những giá trị vô hình, trừu tượng như những khóa học, các lớp ôn luyện, bồi dưỡng hay đào tạo ngành nghề ngắn hạn đến những tài sản vật chất hữu hình đồ sộ như ô tô, đất đai, nhà cửa... đều có thể được bán/mua trên các sàn thương mại điện tử, làm nên chợ online-phiên chợ không mái che giữa lòng Internet.
Cuộc cách mạng 4.0 đã đem đến cho nhân loại những đổi thay sâu sắc. Với Việt Nam, từ một nước nông nghiệp với nền kinh tế tự cung tự cấp, hoạt động mua bán chủ yếu là trao đổi hàng hóa theo công thức giản đơn nơi chợ quê, chợ cóc, chúng ta đã hòa nhập vào nền kinh tế toàn cầu, bước vào thời số hóa cùng sự mua sắm nhộn nhịp trên không gian ảo của nhiều nền tảng mạng xã hội như Facebook, Shopee, Tiktokshop, Instagram, Grab, Tiki...
Nhiều trang mạng trở thành chợ online đích thực đáp ứng mọi nhu cầu của người tiêu dùng. Thay cho những sạp hàng, giỏ tre là những sàn hàng và giỏ hàng điện tử. Kẻ bán, người mua không cần “xuống chợ” mà chỉ cần “lên mạng”. Kỷ nguyên mua sắm một chạm, một cú click thực sự bùng nổ.
Không thể phủ nhận những tiện ích mà chợ online đem lại cho đời sống con người hiện đại. Với người mua, họ không phải đội nắng đội mưa đi chợ, không phải chen chúc giữa những gian hàng đông đúc, không phải ì xèo mặc cả trả giá, chỉ cần ưng ý, chốt đơn là sản phẩm được giao tận cửa, trao tận tay người tiêu dùng.
Người mua có thể truy cập thông tin sản phẩm, tham khảo đánh giá của khách hàng khác trước khi mua sắm. Giá cả các mặt hàng cũng phong phú, nhiều mức độ, nhiều lựa chọn phù hợp với túi tiền của người mua, lại có thêm hỗ trợ giảm giá với những đơn hàng giá trị lớn hoặc là người mua hàng thường xuyên. Hình thức thanh toán cũng linh hoạt, từ chuyển khoản đến ví điện tử hoặc ship cod khiến người mua chủ động, yên tâm mua sắm.
Với người bán, hình thức kinh doanh online thực sự là mảnh đất màu mỡ để họ quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường, tiếp cận được nhiều đối tượng khách hàng.
Với những người kinh doanh nhỏ lẻ, không cần phải thuê nhà phố mặt tiền với chi phí đắt đỏ, chỉ cần có một không gian đủ để bày hàng, một hai người trợ live là hoạt động mua bán có thể diễn ra, với số lượng chốt đơn mỗi phiên live từ hàng chục đến hàng trăm sản phẩm.
Với các sàn thương mại điện tử, website mua bán uy tín thì số lượng truy cập và đặt hàng còn gấp nhiều lần. Theo đó, các facebooker, tiktoker đều có thể trở thành người kinh doanh buôn bán với lợi nhuận hàng trăm ngàn đồng, hàng triệu đồng, thậm chí hàng chục triệu đồng mỗi ngày.
Dù vậy, chợ online cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với người mua hàng. Nếu chợ truyền thống cung cấp một sự kiểm nghiệm trực tiếp, cụ thể bằng mắt thấy tai nghe thì chợ online phần lớn được bảo chứng bằng sự dẫn dắt của các KOL, KOC - những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội.
Nhiều người tiêu dùng vì tin theo người nổi tiếng mà mua phải hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Các vụ án chấn động dư luận gần đây như vụ kẹo Kera, Ngân 98, Mailisa... đều phản ánh thực trạng đáng lo ngại này. Không chỉ đánh vào túi tiền người mua, các sản phẩm giả còn gây nguy hại đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng.
Không ít người dùng mạng xã hội đã phải dở khóc dở cười với những cú mua hàng chốt đơn qua mạng khi sản phẩm nhận về khác xa so với hình ảnh, mẫu mã, chất lượng sản phẩm được giới thiệu trong các phiên live.
Đáng sợ nhất vẫn là các mặt hàng thực phẩm và thực phẩm chức năng khi vấn đề an toàn vệ sinh không được đảm bảo, hàm lượng các chất được công bố trên bao bì và trong sản phẩm có sự chênh lệch hoặc quy trình đóng gói, vận chuyển có vấn đề nhưng khi đến tay người mua vẫn không được phát hiện.
Hệ lụy có thể không tức thời mà ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng về sau. Bên cạnh đó là những rủi ro khác như rò rỉ thông tin cá nhân, nhất là thẻ ngân hàng, số điện thoại hoặc email khiến người tiêu dùng bị mất tiền oan hoặc bị hack tài khoản. Dù biết thế, nhiều người vẫn không bỏ được thói quen mua hàng qua mạng, thị trường online vẫn vô cùng sôi động, thậm chí nhộn nhịp 24/7.
Trong cơn lốc phủ sóng diện rộng của chợ online, thật khó để cưỡng lại xu thế mua bán hàng qua mạng. Để thị trường mua bán online thực sự lành mạnh, bên cạnh những chế tài xử lý của Nhà nước với các trường hợp buôn gian bán lận, điều cần nhất vẫn là ý thức giữ gìn uy tín, đạo đức kinh doanh của người bán và sự khôn ngoan của người tiêu dùng khi lựa chọn sản phẩm.
Hãy là người tiêu dùng thông thái để tận hưởng những trải nghiệm mua sắm tiện ích của chợ online, góp phần xây dựng không gian mua sắm an toàn, bền vững trong đời sống kinh tế số.