Bình Lợi - cây cầu 3 thế kỷ: Còn lại ký ức thân thương

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
“Cả một nhịp cầu hỏa xa Bình Lợi dài 40m, nặng khoảng 240 tấn bị đánh sập ngay trước 30-4-1975. Nhiệm vụ chúng tôi phải nối liền một dải Bắc - Nam, huyết mạch xe lửa không thể đứt đoạn”...
Cầu sắt Bình Lợi lùi vào lịch sử, nhưng nó sẽ được nhớ đã góp phần phát triển Sài Gòn - TP.HCM
Cầu sắt Bình Lợi lùi vào lịch sử, nhưng nó sẽ được nhớ đã góp phần phát triển Sài Gòn - TP.HCM
Nhiều năm nhắc nhớ tháng ngày không quên, ông Lê Minh Đức - nguyên tổng cục phó Tổng cục Đường sắt - vẫn vẹn nguyên ký ức về cây cầu thân thương với người Sài Gòn.
“Chỉ ít ngày sửa chữa, cây cầu hỏa xa Bình Lợi bị đứt đoạn vì chiến cuộc lại được nối liền, mở đầu con đường nối liền non sông một dải.
Ông Lê Minh Đức
Nối nhịp cầu gãy
Một buổi chiều trong ngôi nhà hẻm nhỏ vốn là khu tập thể hỏa xa Sài Gòn, ông Đức từng kể cho tôi nghe rằng mình bay từ Hà Nội vào Đà Nẵng ngày 27-4-1975, rồi đi ôtô vào Sài Gòn theo tốc độ chiến cuộc. 
Ngày 2-5, ông tiếp quản Bộ Giao thông công chánh Sài Gòn để khôi phục tuyến đường sắt ra vĩ tuyến 17 đã bị bom đạn chiến tranh làm tê liệt. 
Nhiệm vụ quan trọng đầu tiên ông phải thực hiện là nối lại nhịp cầu hỏa xa Bình Lợi bị quân đội Sài Gòn phá hỏng nhằm chặn đường quân cách mạng. "Cũng may là họ không phá cầu Sài Gòn, nếu không thì nhiệm vụ nặng nề hơn nhiều" - ông Đức kể.
Xem lại các tài liệu và trao đổi với kỹ sư công chánh phụ trách cầu đường Sài Gòn, ông Đức quyết định phải nối liền nhịp cầu Bình Lợi một cách nhanh nhất, việc khởi đầu cần làm để phục hồi đường sắt Bắc - Nam. Và tuyến xe lửa Biên Hòa - Sài Gòn có thể tái hoạt động ngay nếu thông được cầu Bình Lợi.
Ông Đức kể cũng may là quân đội Sài Gòn chỉ làm sập một nhịp giữa cầu Bình Lợi cho xe cơ giới quân cách mạng không vào được cửa ngõ này, chứ họ không dùng chất nổ phá hủy hoàn toàn. Do đó, việc đầu tiên là sửa chữa nhịp cầu sập, tái sử dụng những gì còn sử dụng được.
Một chiếc sà lan hạng nặng chở được 240 tấn của Sài Gòn được chọn để lợi dụng nước triều dâng cao sẽ đưa nhịp cầu được sửa chữa này vào hai mố cầu. Trước đó, việc sửa chữa, thi công nhịp cầu đã được thực hiện ngay trên sà lan. 
Tính toán kỹ thuật của ông Đức: "Tôi quyết định phương pháp dùng sà lan nổi, lợi dụng nước thủy triều dâng cao, đến lúc nước đứng thì lắp dầm cầu, đưa dầm gá vào mố trụ hai đầu. Khi nước ròng, dùng ky, kích hạ thì dầm cầu sẽ vào vị trí an toàn và nhanh nhất".
Tuy nhiên, tiến độ thực hiện lắp lại nhịp cầu Bình Lợi bị trễ kế hoạch. Ngày đầu không làm kịp. Ngày thứ 2, họ tính lao dầm cầu trước lúc 6h sáng. 
Chiếc canô máy lớn kéo sà lan ngược dòng nước đến vị trí lao dầm, nhưng sức nước chảy mạnh suýt làm dây kéo bị đứt. Cuối cùng đến 12h trưa, dầm cầu cũng đã được đưa lên đúng vị trí hai mố cầu. Sau đó, sà lan nhờ con nước ròng hạ thấp xuống hơn dầm cầu để canô kéo ra...
Mai này chỉ còn đoạn ngắn ven bờ để nhắc nhớ từng có một cầu Bình Lợi
Mai này chỉ còn đoạn ngắn ven bờ để nhắc nhớ từng có một cầu Bình Lợi
Những ký ức không quên
Dòng chảy thời cuộc như nước trôi qua cầu. Bom đạn lùi vào lịch sử thì nỗi lo cơm áo dâu bể khó khăn cuốn đến, và cầu Bình Lợi lại tiếp tục là chứng nhân thời cuộc. Người trẻ thời nay không biết mấy về cây cầu cửa ngõ Sài Gòn, nhưng nhiều người cao tuổi ở thành phố đều có kỷ niệm khó quên.
Người dân sống xóm nghèo ven đầu cầu vẫn nhớ những năm cuối thập niên 1970 và 1980, Bình Lợi là một địa điểm khét tiếng "nhảy tàu". 
Đó là thời kỳ quá khó khăn, không phải ai cũng có điều kiện mua được vé xe lửa để ra Bắc vào Nam, nên "nhảy tàu" là cách liều lĩnh nhất để lên được xe lửa mà không có tiền. 
Lợi dụng lúc xe lửa chạy qua cầu Bình Lợi phải chạy chậm lại, người đi chui trốn sẵn dưới mố cầu hay bên thành cầu sẽ lén nhảy lên xe lửa. Hồi đó, tôi có một người bạn tên Hùng, chỉ lớn hơn mình 5 tuổi, tức tầm 15, 16 tuổi, đã thạo "chín ngón món nhảy tàu" để về quê Bắc. 
Nhà Hùng ở đường Bà Hạt, quận 10, cậu ta đi bộ đến tận cầu Bình Lợi để "mật phục" xe lửa. Nghe kể, Hùng và nhiều người liều lĩnh còn leo lên cả thanh sắt vòm cầu để "phi thân" xuống nóc xe...
Thời vừa hậu chiến, cầu Bình Lợi ngày đêm có bộ đội ôm súng bảo vệ hai đầu. Đường sắt cũng có công an theo xe, ấy vậy mà Hùng và nhiều người vẫn đi Bắc về Nam bạt mạng thế này.
Tuy nhiên, nhắc nhớ cây cầu cửa ngõ Sài Gòn còn có nhiều kỷ niệm gần gũi, thân thương khác, chứ không chỉ những tay một sống hai chết. 
Ông Trần Danh Nghiệp, 71 tuổi, một cựu ngư dân ngay trên sông nước này, kể: "Không hiểu sao, tầm hồi 1980 về trước, đoạn sông Sài Gòn qua chân cầu Bình Lợi nhiều cá lắm, nhiều hơn hẳn đoạn chảy qua cầu xây Sài Gòn. Đời ông bà già tui, rồi đến đời tui chỉ với chiếc ghe nhỏ quanh quẩn dưới chân cầu cũng nuôi được sắp con khôn lớn".
Những
Những "cánh tay sắt" của cầu Bình Lợi cũ đang được tháo dỡ - Ảnh QUANG ĐỊNH
20 năm đã bỏ sông lên bờ, ông Nghiệp vẫn chưa quên những năm còn chiến tranh 1950 - 1960, nhiều mẻ lưới họ kéo cả "giạ cá", gần 40kg, ở ngay khúc sông ven thành. "Cá lăng, cá trê, cá lóc con nào cũng bự cỡ bắp tay trở lên. 
Ba tui kéo cá, mẹ tui đem vào chợ chồm hổm Bà Chiểu bán cũng dư đong gạo nuôi con. Nhiều bữa còn cho cả bà con nghèo sống ở làng lụp xụp ven cầu", ông Nghiệp nhắc nhớ. Nhưng đó là cha con ông mới kéo cá vào ban ngày, ban đêm lính tráng canh gác không cho ghe xuồng đánh cá lảng vảng gần cầu Bình Lợi, "vì không phân biệt được dân chài hay... đặc công nước nhập thành".
Người ta tin rằng cá nhiều ở đây do chúng quần tụ quanh các trụ cầu mát mẻ suốt ngày. Nhưng cũng có người cho là nơi này gần đầu mấy nhánh kênh đổ ra nên cá gom về tìm thức ăn. 
Sau chiến tranh, ông Nghiệp cũng như nhiều dân chài khác vẫn còn kiếm cá được ở đoạn sông này, mãi đến những năm cuối thập niên 1980 mẻ lưới của họ mới thưa thớt dần vì ít cá. Nhiều người lên bờ kiếm nghề khác sinh nhai, nhưng gia đình ông Nghiệp vẫn nương tựa dưới bóng cầu Bình Lợi mãi đến năm 1993 mới giã từ sông nước...
Những ngày này, cầu Bình Lợi đang được người ta hối hả tháo dỡ. Mai sau, người qua cầu xây mới sẽ chỉ thấy một đoạn nhỏ sắt thép hoen gỉ ven bờ "bảo tồn lịch sử", mà cũng có thể chẳng mấy người để ý cái vụn vỡ còn sót của bao cuộc bể dâu. 
Nhưng những người lớn tuổi như ông Nghiệp chắc chắn sẽ khó quên. Những người chạy lánh bom đạn chiến tranh về nương bóng chân cầu. Rồi hòa bình lặp lại, bao đoàn người lại qua cửa ngõ này để về những vùng đất kinh tế với bao khó khăn đổi thay cuộc đời...
Thời cuộc như nước trôi qua cầu. Tiếc và nhớ! Nhưng cái gì ở đời không đổi thay?
Cây cầu phát triển
"Gần đây có người gọi Bình Lợi là cây cầu tự tử, vì nhiều người ra đây nhảy sông, nhưng không nên gọi buồn như thế. Phải nói đúng đây là cây cầu chứng nhân lịch sử của Sài Gòn - TP.HCM. Vương triều hưng thịnh và suy vong.
Pháp đến rồi đi. Người Mỹ và khói lửa chiến tranh 20 năm. Tất cả đều như dâu bể vụt trôi qua cầu. Rồi suốt thời gian khó khăn sau năm 1975 và đổi mới, cầu Bình Lợi vẫn là cửa ngõ đường sắt cho Nam - Bắc lưu thông. Nó góp phần gánh cả nhiệm vụ phát triển đất nước".
(Nhà nghiên cứu Sài Gòn Nguyễn Đình Tư)
QUỐC VIỆT (TTO)

Có thể bạn quan tâm

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

null