"Bảo tàng làng quê Quảng Trị" ở Đạ Tẻh

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Đến thị trấn Đạ Tẻh, huyện Đạ Tẻh (tỉnh Lâm Đồng) hỏi về người Quảng Trị, một vị cán bộ chỉ ngay đến nhà ông Trương Thái Anh Quốc, nơi được xem là một “bảo tàng làng quê Quảng Trị” tại vùng đất mới Tây nguyên đầy nắng gió này.


“Quê miềng đó!”

Đó là căn nhà rường một gian hai chái theo kiểu vùng quê miền Trung nằm ở số 25 đường Nguyễn Đình Chiểu, thị trấn Đạ Tẻh của ông Trương Thái Anh Quốc, phó bí thư thường trực Huyện ủy Đạ Tẻh.

 

Ông Trương Thái Anh Quốc bên những nông cụ mang “hình bóng quê hương” Quảng Trị.
Ông Trương Thái Anh Quốc bên những nông cụ mang “hình bóng quê hương” Quảng Trị.

Tiếp chúng tôi, ông Quốc khoe vừa được báo Lâm Đồng đăng tấm ảnh về quê hương do ông chụp trong lần về quê Quảng Trị giỗ cha hồi tháng 3 vừa rồi. Đó là bức ảnh Hoàng hôn trên sông Thạch Hãn - Quảng Trị. “Quê miềng đó!” - ông Quốc nói (người Quảng Trị gọi quê mình là quê miềng).

Ngôi nhà rường gỗ một gian hai chái rộng rãi, trưng bày đủ các loại nông cụ y như một “bảo tàng làng quê Quảng Trị”.

Chính giữa là một dàn xe đạp nước cũ kỹ và các loại dụng cụ dùng để tát nước lên đồng ruộng ngày xưa.

Ở một bên là các loại cuốc, xẻng, cày, bừa. Một góc khác là bộ dụng cụ chế biến từ hạt lúa ra hạt gạo gồm giàn xay, cối tre, cối đá, chày và cối giã gạo, bộ giần, sàng, thúng, mủng, rổ, rá bằng tre nứa. Cạnh đó là bộ dụng cụ bắt cá trên đồng ruộng như nơm, dũi, oi, nò.

Một góc khác là các vật dụng sinh hoạt, nấu nướng như nồi đồng, nồi đất, ấm đất, ông núc, lu hũ bằng gốm...

Hầu hết các hiện vật đều “tự nói về mình” bằng một bảng hướng dẫn sử dụng và diễn giải công năng ở bên cạnh. Phần lớn hiện vật đều sưu tầm được từ các vùng quê Quảng Trị đưa vô đây. “Vì nhớ quê mà làm, cũng nhờ rứa mà nguôi ngoai nỗi nhớ quê!” - ông Quốc chia sẻ.

Ông Quốc quê ở xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong (Quảng Trị), vào vùng kinh tế mới ở huyện Đạ Tẻh (Lâm Đồng) từ năm 1980.

Ông kể những ngày xa quê, điều đầu tiên nghĩ đến là làm sao tạo lập một cái gì đó mang hình bóng quê hương tại vùng đất mới.

Và ông chọn ngay hình ảnh làng quê Quảng Trị thông qua những vật dụng ngày xưa mà cha ông gắn liền với văn hóa nông nghiệp.

Đến năm 1984, khi làm việc tại Phòng văn hóa thông tin huyện Đạ Tẻh, hình ảnh một “bảo tàng làng quê” hiện dần trong đầu. Mãi cho đến khi về thăm quê lần đầu vào năm 1993, ông Quốc đi tìm khắp làng sưu tầm những dụng cụ nằm trong ý tưởng để chuyển vào Lâm Đồng.

Kể từ đó, ông nhờ người làng tìm giúp những loại “hiện vật gốc” rồi gửi vô. Hễ nghe ở đâu có thứ cần tìm, ông tranh thủ đến và tậu về nhà cho bằng được.

Dựng lên ngôi nhà rường theo lối quê Quảng Trị, và để không gian phù hợp với công năng mới, ông nghĩ cách biến tấu: phần trên thì nhà rường theo đúng kiểu ở quê, còn phần dưới thì cách tân theo kiểu nhà sàn để có chỗ bày biện vật dụng và có chỗ tiếp khách.

Căn nhà rường trở thành “bảo tàng” với những hình ảnh mang hồn quê hương, trở thành nơi tụ hội của không chỉ những người Quảng Trị mà cả những người miền Trung đi kinh tế mới.

Nhiều học sinh trong huyện cũng thường tìm đến tham quan. “Vì hoàn cảnh mà mỗi người phải xa quê hương, tạo lập đời sống ở quê hương mới. Dù có xa quê nhưng không thể nào chúng tôi quên tổ tiên. Ly hương nhưng bất ly tổ” - ông Quốc nói.

Làng của người Quảng Trị

 

Chợ Triệu Hải ở xã Quảng Trị, Đạ Tẻh, Lâm Đồng lấy theo tên một xã thuộc huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
Chợ Triệu Hải ở xã Quảng Trị, Đạ Tẻh, Lâm Đồng lấy theo tên một xã thuộc huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

Từ “bảo tàng làng quê” ở nhà ông Quốc, chúng tôi vượt con đường dốc ngoằn ngoèo 5 cây số dọc theo con suối Đạ Kho để vào xã Quảng Trị của huyện Đạ Tẻh.

Không gian ven con đường nhựa xuyên suốt xã này không khác một làng quê ở Quảng Trị với những ngôi từ đường các dòng họ khảm nạm sành sứ hướng mặt ra đường, những căn nhà xây ba gian lợp ngói nằm giữa những khu vườn rợp cây xanh.

Những chiếc cổng chào mang tên các địa danh của Triệu Phong, Hải Lăng và khu chợ mang tên Triệu Hải.

Ông cụ Lê Kim Văn, 86 tuổi, nguyên chủ tịch Mặt trận xã Quảng Trị, đi kinh tế mới đợt thứ hai vào năm 1980, cho biết người xã Quảng Trị này từ các xã của huyện Triệu Phong (Quảng Trị) vào đây.

Đợt đầu tiên đi kinh tế mới là 1.000 hộ dân Triệu Phong. Họ hạ trại rồi khai hoang cả một vùng rừng nguyên sinh dày đặc cây rừng và tre nứa khiến tro than có chỗ ngập đến đầu gối.

Trong hai năm đầu, đất đai tốt vô cùng, chỉ cần dùng gậy thọc một lỗ trỉa hạt giống xuống là ít bữa sau có ngay cái ăn. Trái bắp to bằng bắp tay lực sĩ, nhiều cây đến hai ba trái. Khoai mì (sắn) thì có bụi lên đến 50kg. Lúa giống baxe và đít rằn bản địa mọc cao quá đầu người, bông dài thõng xuống.

Người dân sung sướng tiếp tục phát rừng mở đất, có nhà mở đến bốn năm mẫu. Niềm vui chỉ dài trong hai năm đầu được mùa, đến vụ thứ ba thì đất bắt đầu bạc màu, cằn cỗi vì quá nhiều đất sét nên mưa là ngập úng, nắng lại khô hạn.

Cây trái lâu năm trồng không tốt tươi vì tầng đất mặt rất mỏng, tầng dưới úng nước. Người dân bỏ hoang dần vì cỏ dại tràn lan, thiếu nước tưới.

Tuy vậy, đối với nhiều người, vùng đất mới này vẫn “sướng gấp ngàn lần” ở quê cũ đất cát nóng, gió Lào và bão lụt liên miên.

Cụ Lê Kim Văn nhớ lại hồi năm 1976, hơn hai mẫu đất của gia đình cụ nhập vô hợp tác xã. Thời gian đầu, mỗi lao động được chia mỗi ngày công 1-2 cân lúa. Về sau, do tổ chức làm ăn sa sút, có ngày chỉ được 1-2 lạng, đói triền miên.

“Đói khổ quá nên nghe trong vùng kinh tế mới đất đai bạt ngàn, nhà tui đăng ký đi ngay. Ở đâu thì cũng phải cày cuốc mà sống. Nhưng mà ở đây cày cuốc bao nhiêu thì được bấy nhiêu, chớ ngoài quê chưa chắc ông trời đã cho ăn” - ông Văn tỏ bày.

Theo tuoitre

Kỳ tới: Gặp “Huế thương” ở Krông Năng

Chọn đất... nhầm

Bên cạnh xã Quảng Trị là xã Triệu Hải - hai xã kinh tế mới của Quảng Trị ở Đạ Tẻh. Ông Lê Hữu Thanh, người xã Triệu Hải, nói rằng lấy làm tiếc vì khi quyết định lựa chọn cuộc đất kinh tế mới cho người Quảng Trị đã không nghĩ tới kế lâu dài.

Ông Thanh là một trong nhóm bảy người tiền trạm và chọn đất chuẩn bị để đưa dân Quảng Trị đi kinh tế mới vào tháng 12-1979. Thay vì chọn đất đỏ bazan để trồng cây công nghiệp thì họ lại chọn vùng đất xám quen thuộc với việc trồng sắn, khoai, đậu, mè như ở quê.

Sau này các chuyên gia gọi là “đất bạc màu trên phù sa cổ và trên đá granite” với đặc tính là nghèo dinh dưỡng. Người Quảng Trị chỉ quen làm ruộng và trồng sắn khoai, chưa từng biết đến đất bazan và cà phê, hạt điều.

Thời điểm đó, lương thực lại là thứ quý như vàng. “Khi nớ ban chỉ đạo kinh tế mới giới thiệu chúng tôi đến khu vực Đạm Ri (huyện Đạ Huoai bây giờ).

Thấy nhiều núi đồi nhấp nhô, khác với quê miềng quá nên sợ. Thấy vùng đất giữa hai con suối Đạ K'La và Đạ Kho ni bằng phẳng nên chọn luôn. Ai ngờ bên Đạm Ri đất đỏ bazan trồng được cây công nghiệp, còn đất vùng ni chỉ trồng được cây lương thực, hoa màu thôi” - ông Thanh kể.

Có thể bạn quan tâm

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Gìn giữ kỷ vật tri ân

Gìn giữ kỷ vật tri ân

(GLO)- Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang lưu giữ hơn 4.000 tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật có giá trị về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; trong đó, có gần 300 hiện vật, tư liệu, hình ảnh về các mẹ Việt Nam anh hùng, liệt sĩ ở vùng đất Bình Định trước đây.

Vào rừng... chờ ươi bay

Vào rừng... chờ ươi bay

Sau 4 năm, khi những cánh rừng già miền núi TP.Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) chuyển mình vào mùa ươi chín, hàng ngàn người dân lại có một cuộc 'di cư' tạm thời vào rừng sâu chờ 'lộc trời' rơi xuống để nhặt.

null