Sư đoàn 320 trong chiến dịch giải phóng Tây Nguyên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong chiến dịch giải phóng Tây Nguyên tháng 3-1975, Sư đoàn 320 (Quân đoàn 3) được giao đảm nhiệm một hướng quan trọng ở phía Bắc của chiến dịch với nhiệm vụ: Cắt đứt hoàn toàn đường 14 ở Nam Pleiku, đánh chiếm đường số 7 (nay là quốc lộ 25), sẵn sàng tiêu diệt địch từ Pleiku đi giải tỏa Buôn Ma Thuột hoặc địch từ Buôn Ma Thuột đánh lên, tiến công và làm chủ chi khu quận lỵ Thuần Mẫn (Phú Bổn), thực hiện bằng được nhiệm vụ chia cắt địch, cài thế chiến dịch, tạo điều kiện cho đơn vị bạn ở hướng chủ yếu tiến công giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột, sau đó phát triển tiến công giải phóng thị xã Cheo Reo (nay là thị xã Ayun Pa)... Đây là nhiệm vụ rất nặng nề nhưng cũng đầy vinh quang bởi Sư đoàn phải độc lập tác chiến trên một không gian rộng, lực lượng địch khá đông và mạnh, lại có ưu thế về phi pháo.

Tư lệnh Kim Tuấn, Chính ủy Bùi Huy Bổng cùng các đồng chí trong Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh và các cơ quan Sư đoàn nhiều ngày đêm tập trung nghiên cứu, thảo luận tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhất để tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ. Đã 3 năm sát cánh cùng nhân dân và các lực lượng vũ trang Gia Lai đánh địch, cán bộ, chiến sĩ của Sư đoàn hiểu khá rõ phương pháp và thủ đoạn tác chiến của các đơn vị chủ lực Quân đoàn 2 ngụy. Ngược lại, cơ quan tình báo của Quân đoàn 2 ngụy ở Pleiku cũng thường xuyên theo dõi từng động tĩnh của Sư đoàn, vì theo họ “Cứ Sư đoàn 320 chính quy Bắc Việt có mặt ở chỗ nào thì ở đó sẽ có đánh lớn”. Vì thế, đợt hoạt động này với quy mô lớn và quan trọng như vậy thì việc giữ bí mật lực lượng, thời gian tác chiến phải được đặt lên hàng đầu.

 

Bộ đội Trung đoàn 48 làm chủ chi khu quận lỵ Thuần Mẫn (ảnh tư liệu).
Bộ đội Trung đoàn 48 làm chủ chi khu quận lỵ Thuần Mẫn (ảnh tư liệu).

Đầu tháng 1-1975, từ các cánh rừng xanh tươi của huyện 5 (nay là các huyện: Chư Pah, Ia Grai, Đức Cơ), Trung đoàn Pháo binh 54 và Tiểu đoàn 17 Công binh được lệnh bí mật rời vị trí cơ động vào Tây Bắc Buôn Ma Thuột làm nhiệm vụ mở đường chuẩn bị cho xe tăng, pháo binh ta tiến công thị xã Buôn Ma Thuột.

Đến đầu tháng 2, các đơn vị còn lại của Sư đoàn lần lượt được lệnh rút khỏi tuyến chốt giữ dọc đường 19 Tây, bí mật hành quân vào phía Nam. Trung đoàn 48 vào ém quân ở Tây Nam Chư Sê. Trung đoàn 9 vào tập kết ở Tây Ea Hleo (Đak Lak). Trung đoàn 64 vào áp sát phía Tây Chư Léo, cách quận lỵ Buôn Hồ (Đak Lak) 20 km về phía Bắc, trước mắt làm nhiệm vụ cắt đường 14 ở khu vực này. Các đơn vị khi di chuyển đều được lệnh để lại một bộ phận kết hợp với Tiểu đoàn 12 (Tỉnh đội Gia Lai) do Phó Tư lệnh Sư đoàn Bùi Đình Hòe chỉ huy tiếp tục đánh địch bảo vệ địa bàn và làm công tác nghi binh. Hàng ngày, hệ thống thông tin vô tuyến của Sư đoàn được lệnh phát lên không trung những báo cáo, mệnh lệnh, chỉ thị giả giữa Sư đoàn với các đơn vị, giữa Sư đoàn với Bộ Tư lệnh chiến dịch. Bằng những việc làm đó và hàng loạt hành động nghi binh khác, ta đã làm cho cơ quan tình báo và Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 ngụy đinh ninh rằng Sư đoàn 320 vẫn “án binh bất động”, chuẩn bị tiến công vào thị xã Pleiku. Đến giữa tháng 2, khi Sư đoàn 968 từ Hạ Lào về thay chân chốt giữ dọc đường 19 Tây thì lực lượng của Sư đoàn 320 mới rút hết.

Những ngày đầu tháng 3, sau một thời gian thấp thỏm trước sự im lặng đáng sợ của đối phương, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 ngụy đã tăng cường các loại máy bay trinh sát, các toán thám báo, rồi đổ cả Trung đoàn 45 (Sư đoàn 23) xuống khu vực Nam Chư Sê để truy tìm dấu vết của Sư đoàn 320. Bộ Tư lệnh chiến dịch một mặt chỉ thị Sư đoàn 320 lệnh cho Trung đoàn 48 lui lên phía Tây, không được đụng độ với địch để giữ bí mật lực lượng, đồng thời ra lệnh cho Trung đoàn 19 (Sư đoàn 968) trên đường 19 Tây và Trung đoàn 95A trên đường 19 Đông đánh mạnh, uy hiếp quận lỵ Thanh An và thị xã Pleiku. Quân địch buộc phải điều động lực lượng trong đó có Trung đoàn 45 về bảo vệ Pleiku. Xét thấy thời cơ đã chín muồi, Bộ Tư lệnh chiến dịch ra lệnh cho Sư đoàn 320 tổ chức cắt đường 14.

Khoảng 17 giờ ngày 5-3, một đoàn xe gồm 15 chiếc của Vũ Thế Quang-Phó Tư lệnh Sư đoàn 23 ngụy và đoàn tùy tùng trên đường từ Pleiku vào Buôn Ma Thuột, đến đoạn Nam Ea Hleo (Đak Lak) liền bị các chiến sĩ Trung đoàn 9 do Trung đoàn trưởng Nguyễn Văn Ấn và Chính ủy Nguyễn Văn Đác chỉ huy chặn đánh. 8 xe quân sự bị bắn cháy, hàng chục tên địch bị diệt, chiến sĩ ta thu 1 pháo 105 ly và bắt sống 30 tên, trong đó có 1 trung úy ngụy; 7 chiếc xe còn lại, trong đó có xe của Quang chạy thoát về Pleiku.

Cùng thời gian đó, ở phía Bắc Buôn Ma Thuột, ta đang triển khai lực lượng thì Trung đoàn 53 (Sư đoàn 23 ngụy) hành quân lùng sục khu vực này. Bộ Tư lệnh chiến dịch liền chỉ thị cho Sư đoàn 320 tổ chức cho Trung đoàn 48 đánh Thuần Mẫn để kéo trung đoàn này ra đối phó, tạo điều kiện cho lực lượng ta ở Bắc Buôn Ma Thuột tiếp tục chuẩn bị. Chi khu quận lỵ Thuần Mẫn (nay thuộc huyện Ea Hleo, tỉnh Đak Lak) là một căn cứ khá quan trọng và vững chắc của địch nằm án ngữ ngã ba đường 14 và đường 7B, cách thị xã Pleiku hơn 60 km về phía Nam. Để tạo thế tiến công chi khu quận lỵ Thuần Mẫn, tối 7-3, Trung đoàn 48 đã tổ chức cho Đại đội 7 (Tiểu đoàn 2) nổ súng đánh chiếm đồn Chư Sê, cách chi khu Thuần Mẫn 3 km về phía Nam. Sau 40 phút chiến đấu, Đại đội 7 đã diệt gọn đại đội địch ở đây, làm chủ đồn Chư Sê. Đúng 6 giờ ngày 8-3, Trung đoàn 48 (thiếu Tiểu đoàn 3) do Trung đoàn trưởng Lê Quang Bình và Chính ủy Đoàn Đình Vinh chỉ huy được tăng cường hai pháo 105 ly và ba pháo 85 ly bắn thẳng tiến công chi khu quận lỵ Thuần Mẫn. Sau 1 giờ 20 phút chiến đấu ác liệt, Trung đoàn 48 đã làm chủ trận địa, diệt 1 tiểu đoàn bảo an, 2 trung đội cảnh sát dã chiến và cơ quan chi khu, bắt 121 tên, thu 200 súng, có 2 khẩu pháo 105 ly, 18 xe quân sự cùng nhiều phương tiện khác.

Ngay chiều hôm đó, Bộ Tư lệnh Sư đoàn ra lệnh cho Trung đoàn 64 (thiếu Tiểu đoàn 9) được tăng cường Tiểu đoàn 3 (Trung đoàn 48), 3 khẩu pháo 105 ly, 2 khẩu cối 120 ly và 4 khẩu 12 ly 7 chuẩn bị tiến công chi khu quận lỵ Buôn Hồ nằm trên đường 14, cách thị xã Buôn Ma Thuột 50 km về phía Bắc. Đúng 5 giờ ngày 9-3, Trung đoàn 64 do Trung đoàn trưởng Phạm Quang Bào và Chính ủy Đinh Thế Mỹ chỉ huy đã phát lệnh nổ súng tiến công chi khu quận lỵ Buôn Hồ. Sau hơn 2 giờ chiến đấu quyết liệt, Trung đoàn 64 cùng các lực lượng tăng cường đã tiêu diệt, bắt và làm tan rã toàn bộ quân địch ở đây gồm 1 tiểu đoàn bảo an, 1 đại đội cảnh sát dã chiến cùng toàn bộ hệ thống ngụy quyền ác ôn, thu 3 khẩu pháo 105 ly, 2 khẩu cối 106,7 ly, hơn 10 xe quân sự các loại cùng nhiều vũ khí trang bị của địch, giải phóng hoàn toàn quận Buôn Hồ.

Chi khu quận lỵ Thuần Mẫn và Buôn Hồ, 2 căn cứ mạnh nhất của địch trên tuyến quốc lộ 14 bị tiêu diệt, con đường 14 nối Nam-Bắc Tây Nguyên bị chặt đứt đã cô lập hoàn toàn giữa Pleiku với Buôn Ma Thuột. Tên Đại tá Vũ Thế Quang, chỉ huy mặt trận Buôn Ma Thuột của địch vội vã báo động, rút ngay Trung đoàn 53 về phòng thủ Buôn Ma Thuột và đưa 1 tiểu đoàn của trung đoàn này lên tăng cường cho Đức Lập ở phía Nam.

Thế là, bằng chiến thắng Thuần Mẫn, Buôn Hồ và hàng loạt các hoạt động của Sư đoàn 320 ở phía Bắc đã góp phần tạo thuận lợi cho đơn vị bạn nổ súng tiến công nhanh chóng làm chủ thị xã Buôn Ma Thuột vào trưa 11-3. Trận Buôn Ma Thuột quá hiểm và mạnh, tiếp đó là trận Sư đoàn 10 tiến công tiêu diệt toàn bộ lực lượng địch phản kích tái chiếm Buôn Ma Thuột gồm Sư đoàn 23 Bộ binh và Liên đoàn Biệt động quân số 21 đã làm rung chuyển chế độ Sài Gòn, buộc Tổng thống ngụy quyền Nguyễn Văn Thiệu phải vội vã đi đến quyết định sai lầm về chiến lược: Rút bỏ cao nguyên bằng đường số 7 về giữ vùng đồng bằng Duyên hải miền Trung.

Nắm chắc diễn biến tình hình địch và thời cơ, ngay tối 16-3, Bộ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên ra lệnh cho Sư đoàn 320 được tăng cường 1 tiểu đoàn thiết giáp, một cụm pháo chiến dịch khẩn trương truy kích, ngăn chặn bao vây, tiêu diệt địch rút chạy trên đường 7. Từ dọc đường 14, đường số 7 ở phía Nam Gia Lai, các đơn vị của Sư đoàn 320 được lệnh cơ động khẩn cấp về thị xã Cheo Reo chặn đánh quân địch tháo chạy, quyết không cho chúng chạy thoát về đồng bằng. Tiểu đoàn 9 (Trung đoàn 64) do Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Xuân Nghiêm và Chính trị viên Nguyễn Hữu Khản chỉ huy làm nhiệm vụ cắt đường 7B (nay là tỉnh lộ 668), cách Cheo Reo 10 km về phía Tây, là đơn vị đầu tiên của Sư đoàn được lệnh cơ động gấp trong đêm và đến trưa 17-3 đã có mặt ở khu vực cầu Cây Sung, cách thị xã Cheo Reo 4 km về phía Nam, lập trận địa chốt chặn. Trung đoàn 9 sau khi đánh chiếm kênh Săn, tiến công giải phóng quận lỵ Phú Nhơn được lệnh vượt lên chốt chặt Chư Sê, cắt đứt đường 14 ở phía Tây Bắc, nhanh chóng tiến theo đường 7 về Phú Thiện hình thành mũi tiến công từ phía Bắc dồn địch về Cheo Reo. Từ khu vực Thuần Mẫn trên đường 14 ở phía Tây, Trung đoàn 48 được lệnh nhanh chóng theo đường 7B tiến vào áp sát thị xã Cheo Reo. Đến chiều 17-3, lực lượng cơ bản của tập đoàn địch tháo chạy đã bị nhốt chặt trong thung lũng Cheo Reo.

Trong khi Sư đoàn 320 đang vây đánh địch ở thung lũng Cheo Reo thì sáng 17-3, Trung đoàn 95A từ Mang Yang được lệnh ngược đường 19 lên cùng các lực lượng vũ trang địa phương tỉnh Gia Lai tiến vào giải phóng thị xã Pleiku và các huyện lân cận; Trung đoàn 29 (Sư đoàn 968) cùng lực lượng vũ trang địa phương tỉnh Kon Tum tiến vào giải phóng thị xã Kon Tum.

Cũng trong chiều 17-3, Trung đoàn 64 và các lực lượng phối thuộc đang làm nhiệm vụ ở khu vực Đạt Lý, Buôn Hồ (Bắc Buôn Ma Thuột) đã được xe ô tô của hậu cần chiến dịch và Sư đoàn thay phiên chở về ngã ba làng Cháy (2 km về phía Đông đường 14), từ đây theo đường rừng về Cheo Reo còn 30 km, các chiến sĩ chạy bộ suốt đêm đến mờ sáng hôm sau thì về đến nơi.

Và ở đây đã diễn ra cuộc truy kích lớn nhất trong lịch sử chiến tranh Đông Dương. Chỉ trong vòng 7 ngày (từ 17 đến 24-3), cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 320 đã diệt và làm tan rã toàn bộ lực lượng tháo chạy của địch trên đường 7-Cheo Reo, tương đương một quân đoàn tăng cường, giải phóng hoàn toàn tỉnh Phú Bổn (vùng đất rộng lớn ở phía Đông Nam của Gia Lai hôm nay), góp phần giải phóng hoàn toàn Gia Lai và Tây Nguyên.

Hùng Tấn

Có thể bạn quan tâm

Đồn Biên phòng Ia O "thực túc, binh cường"

Đồn Biên phòng Ia O "thực túc, binh cường"

(GLO)- Đồn Biên phòng Ia O (huyện Ia Grai) được đánh giá là một những điển hình về tăng gia sản xuất trong lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh. Nhờ tăng gia sản xuất hiệu quả, đơn vị đã nâng cao chất lượng bữa ăn hàng ngày cho bộ đội, đảm bảo quân số khỏe phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.
An Khê xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện

An Khê xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện

(GLO)- Thời gian qua, Ban Chỉ huy Quân sự (CHQS) thị xã An Khê chủ động tham mưu giúp Thị ủy, UBND thị xã lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương và làm tốt công tác dân vận, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tuyển chọn công dân nhập ngũ: Công khai, minh bạch từ cơ sở

Tuyển chọn công dân nhập ngũ: Công khai, minh bạch từ cơ sở

(GLO)- Theo kế hoạch, năm 2023, toàn tỉnh sẽ giao 2.650 công dân cho các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Quân khu 5, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh. Để thực hiện tốt nhiệm vụ, Hội đồng Nghĩa vụ quân sự (NVQS) các cấp đã triển khai chặt chẽ các khâu, các bước, nhất là khám sức khỏe với phương châm “tuyển người nào chắc người đó“.