Tìm máu xương đồng đội ở chiến địa Vị Xuyên - Kỳ 1: Xương anh lẫn trong đá, mìn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Vẫn còn hơn 2.000 hài cốt chiến sĩ vệ quốc ở mặt trận Vị Xuyên (Hà Giang) trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên cương phía Bắc đang nằm rải rác trên các cao điểm núi đá biên giới Việt - Trung.

Quả mìn định hướng được tìm thấy cạnh các di vật liệt sĩ - Ảnh: NGỌC QUANG
Quả mìn định hướng được tìm thấy cạnh các di vật liệt sĩ - Ảnh: NGỌC QUANG
Những ngày tháng 7 này, phóng viên Tuổi Trẻ đã trèo lên những sườn núi đá để chứng kiến việc tìm hài cốt liệt sĩ lẫn trong đất đá, những quả mìn, đạn pháo...
"Các anh nhớ giẫm đúng bước chân tôi nhé, không được chệch ra ngoài đâu đấy". Cứ đi dăm bảy bước, thiếu tá Hoàng Vũ Dũng, đội phó đội tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ thuộc BCH quân sự tỉnh Hà Giang, lại nhắc chúng tôi.
“Lính mình trước khi hi sinh thường buộc dây thông tin vào chốt lựu đạn. Phòng khi địch tìm thấy, nó cầm sợi dây kéo là chốt lựu đạn bung ra. Ăn thua đủ cùng nhau.
Anh MẠC VĂN CẬN
Bao năm lặng im dưới ngàn tấn đá...
Đường lên núi đá càng lúc càng dốc đứng, không còn chỗ đặt dấu chân, đôi bàn tay phải bám vào các mấu đá nhấp nhô để đu người leo lên. Đi Hà Giang hàng chục chuyến, leo dốc đá tai mèo là chuyện quá quen với chúng tôi, nhưng leo trèo kiểu thế này là lần đầu chúng tôi biết đến.
Thiếu tá Dũng nói: "Anh em dừng nghỉ một tí, gần đến nơi rồi đó". Nơi mà anh Dũng nhắc đến chính là khu vực công binh và đội tìm kiếm hài cốt đang tìm kiếm anh em hi sinh trong cuộc chiến biên giới Vị Xuyên.
Có tiếng vọng từ lưng chừng núi: "Khoan, khoan đã, có anh em đang lên". Trông qua tán lá rừng, gần 20 anh em đang hè nhau dùng đòn bẩy vần một tảng đá chừng hơn tấn đang án ngữ trước một miệng hang đá. Chúng tôi men theo bờ đá cheo leo để tiếp cận. Những cây gỗ làm đòn bẩy lại được chèn nghiêng dưới tảng đá. Gần 20 người lính mồ hôi nhễ nhại hô rầm rập từng nhịp "hai, ba" để đẩy tảng đá ra miệng vực. Và "rầm", nó bị bẩy văng xuống vực, để lộ các di vật đã bị che kín hơn 30 năm qua.
Trên một mô đá cạnh hiện trường, chúng tôi thấy một vỏ biđông nhôm, vài mẩu vải quần áo được anh em tìm thấy tại đây, trước khi bẩy tung tảng đá. Nhóm công binh cẩn thận rà lại mặt bằng được lộ ra sau khi tảng đá bị hất bỏ. Một mớ dây điện thoại thông tin lộ ra sau các vụn đá.
Không kìm được xúc cảm, tôi chụp lấy sợi dây thông tin và kéo. Nhưng chưa kịp kéo, một bàn tay cứng như gọng kìm đã chụp ngay cổ tay tôi và tiếng nói rất đanh của người đeo lon đại úy: "Khoan". Tôi chỉ kịp buông sợi dây thông tin vừa phát lộ.
Người đại úy buông tay tôi và bảo: "Quên dặn các anh, lính mình trước khi hi sinh thường buộc dây thông tin vào chốt lựu đạn. Phòng khi địch tìm thấy, nó cầm sợi dây kéo là chốt lựu đạn bung ra. Ăn thua đủ cùng nhau". Hú vía. Vụ cầm dây kéo và lựu đạn nổ này ngay chiều hôm đó chúng tôi đã gặp được một nạn nhân tương tự khi vào Nậm Ngặt.
Người đại úy kịp chặn hành động vội vã của tôi là Mạc Văn Cận. Anh phụ trách nhóm tìm kiếm tại địa điểm này. Còn công binh dò mìn và phối thuộc tại đây là một đơn vị của BCH quân sự tỉnh Lào Cai tăng cường cho Hà Giang. Như tỏ ra thông cảm với hành động của tôi lúc nãy, anh Cận bảo: "Lên đây, từng bước chân đi đường cũng phải cẩn thận, huống nữa là ngay hiện trường thế này".
Quan sát khu vực dưới tảng đá, anh Cận bảo: "Thế nào cũng tìm thấy bom mìn và di vật chỗ này anh ạ!". Y như rằng tiếng máy dò mìn reo tín hiệu. Và chỉ dùng đôi bàn tay gạt nhẹ lớp đá lẫn đất, vài đầu đạn tiểu liên hiện ra, rồi một đoạn dây điện nhỏ màu xanh đỏ. Quay lại nhắc anh em cẩn thận, rồi một chiến sĩ công binh dùng bay khoét rộng cái hố nhỏ. Trời ơi, cả một quả mìn định hướng còn mới lồ lộ hiện ra. Do có lớp vỏ nhựa, loại mìn này khó được phát hiện bằng máy dò kim loại, những chân đế để dựng trái mìn vẫn vẹn nguyên.

Chiến sĩ đang vần tảng đá trên bình độ 400 để phát lộ các di vật liệt sĩ - Ảnh: V.DŨNG
Chiến sĩ đang vần tảng đá trên bình độ 400 để phát lộ các di vật liệt sĩ - Ảnh: V.DŨNG
Niềm khắc khoải nay đang nhen hi vọng...
Các chiến sĩ đội quy tập tiếp tục gạt nhẹ lớp đất, bật các tảng đá nhỏ cạnh đó lên để tiếp tục công việc. Một quả đạn B41 còn trong ống phóng được tìm thấy. Rồi những lớp quần áo, tăng võng hiện ra. Và sau khi tìm được ngần ấy di vật, lại một tảng đá hàng tấn chèn tiếp trước khu vực tìm kiếm thêm. Dường như vị trí này có vẻ là một hang đá nhỏ bị pháo đánh sập trong cuộc chiến Vị Xuyên.
Đốt một nén nhang, đại úy Cận kính cẩn cắm xuống nơi vị trí của những mảnh quần áo lính vừa được tìm thấy. Chuyện tìm kiếm hài cốt vẫn có những mách bảo mang màu sắc tâm linh khó lý giải.
Mới hơn 10h trưa, anh em đã thấm mệt. Mấy hôm nay thời tiết nóng lên đến 40 độ C, anh em phải ra hiện trường từ lúc 5h sáng. Tầm quá 10h trưa, sau hơn 5 tiếng đồng hồ đánh vật với những tảng đá nặng hàng tấn, không khí trên những sườn núi đá vôi như khô quánh lại. Dù có vài cành cây xòe ra như muốn tạo thêm chút bóng mát cho anh em chiến sĩ đang tìm kiếm nhưng nắng vẫn trút lửa xuống từng tấm lưng của lính. Vị trí hang đá anh em đang tìm kiếm hài cốt đồng đội ở đây là bình độ 400 ở sườn cao điểm 685.
Còn nhớ hồi tháng 3-2015, báo Tuổi Trẻ thực hiện chương trình "Tháng ba biên giới" ở Hà Giang, chúng tôi đã gặp những cựu binh của mặt trận Vị Xuyên từ năm 1984 đến 1989 cùng nhau về thắp hương cho đồng đội.
Nhạc sĩ Trương Quý Hải, một khách mời của chương trình đứng cùng chúng tôi ở đài hương tại cao điểm 468, đưa cánh tay chỉ lên các điểm cao 685, 772, 1509 mà anh nghẹn ngào: "Nhiều, còn rất nhiều anh em đồng đội chúng tôi còn nằm trên đó. Nếu chỉ quy tập hài cốt liệt sĩ như các nơi khác thì anh em đã được về nằm bên nhau rồi. Nhưng cả vùng này dày đặc mìn. Không thể dò tìm, quy tập được nếu không dọn dẹp hết mìn trên địa bàn này.
Mà địa bàn khu vực này đâu có phải là bình địa hay đất đồi. "Lò vôi thế kỷ", đó là một tên gọi khác của anh em chiến sĩ vệ quốc đặt cho miền chiến địa này. Dưới từng hốc đá, dưới từng hang sâu, từng hẻm núi, hài cốt anh em nằm lẫn với bom mìn". Và khi ấy, dường như trong tất cả chúng tôi đều chung một niềm tức tưởi: Có lẽ nào cuộc tìm kiếm đưa hài cốt anh em trở về là vô vọng?
Nhưng trở lại Vị Xuyên lần này, những gì chúng tôi đang chứng kiến với anh em công binh đang dò mìn, anh em đội quy tập đang cất bốc hài cốt đồng đội mà nỗi khắc khoải ngày ấy đã được thay thế bằng những niềm hi vọng...
Thượng tá Lương Đình Luyện, chính trị viên đội tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ thuộc BCH quân sự tỉnh Hà Giang, cho biết: "Tháng 7-2013, Thủ tướng Chính phủ có quyết định phê duyệt đề án về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đến năm 2020 và các năm tiếp theo (gọi là đề án 1237), với mục tiêu hết năm 2020 cả nước tìm kiếm, quy tập được ít nhất 60% hài cốt liệt sĩ có thông tin.
Năm 2016, tỉnh Hà Giang có đề án rà phá bom mìn kết hợp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Tháng 4-2018, Bộ Quốc phòng có quyết định thành lập Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tỉnh Hà Giang. Ngày 8-7-2018, đội chúng tôi chính thức được thành lập, ra mắt với biên chế tổng cộng 18 người. Từ khi thành lập đến hết năm 2019 đội đã tìm kiếm được 43 hài cốt liệt sĩ. Và từ đầu năm đến nay, chúng tôi đã tìm được 33 hài cốt đồng đội".
****************
Sáu chiếc tiểu sành đựng hài cốt phủ cờ đỏ sao vàng với khói nhang hòa quyện và sáu chén cơm, sáu đôi đũa...
Kỳ tới: Về thôi nào, đồng đội ơi...
LÊ ĐỨC DỤC - ĐỨC BÌNH - VIỆT DŨNG (TTO)

Có thể bạn quan tâm

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

null