Định hướng toàn diện cho công tác dân số
Tháng hành động Quốc gia về dân số năm 2025 diễn ra trong bối cảnh các ngành đang triển khai nhiều nhiệm vụ mới theo Kết luận số 149-KL/TW ngày 10-4-2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25-10-2017, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.
Sau hơn 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, công tác dân số đạt nhiều kết quả quan trọng nhưng vẫn đối mặt với không ít thách thức: mức sinh chênh lệch giữa các vùng còn lớn, mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được khắc phục, già hóa dân số diễn ra nhanh, chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
Trước bối cảnh đó, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 149-KL/TW, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với vấn đề mang tính chiến lược này. Kết luận yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền quán triệt quan điểm chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển; coi dân số là yếu tố hàng đầu trong chiến lược phát triển nhanh, bền vững đất nước.
Kết luận nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu trong việc đưa nội dung dân số vào nghị quyết, chương trình công tác và lồng ghép vào quy hoạch phát triển KT-XH của từng địa phương. Bộ Chính trị yêu cầu phát huy vai trò ban chỉ đạo công tác dân số các cấp nhằm bảo đảm sự phối hợp liên ngành, thống nhất.
Một trong những điểm mới đáng chú ý là yêu cầu tận dụng truyền thông số, mạng xã hội, đa dạng hóa nội dung, hình thức, cá thể hóa thông điệp theo từng nhóm đối tượng, từng vùng miền. Đây được xem là chìa khóa để thay đổi hành vi dân số, nhất là trong bối cảnh giới trẻ tiếp cận thông tin chủ yếu qua nền tảng trực tuyến.
Bộ Chính trị yêu cầu đẩy nhanh xây dựng Luật Dân số; điều chỉnh quy định về số con theo từng vùng; nghiên cứu chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và phòng ngừa mất cân bằng giới tính khi sinh, đồng thời duy trì mức sinh thay thế và nâng cao chất lượng dân số.
Các nhiệm vụ trọng tâm gồm: phát triển mạng lưới dịch vụ dân số toàn diện; hoàn thiện, liên thông dữ liệu dân cư phục vụ hoạch định chính sách; mở rộng hợp tác quốc tế, xã hội hóa dịch vụ dân số; xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035. Đây là yêu cầu cấp bách nhằm nâng cao chất lượng dân số, phục vụ phát triển bền vững.
Đưa dân số vào gia đình, trường học, cộng đồng
Tại Gia Lai, các chủ trương của Đảng về dân số đã được cụ thể hóa thành chương trình, mô hình, hoạt động thiết thực. Công tác truyền thông, chăm sóc sức khỏe sinh sản, tầm soát trước sinh, giáo dục giới tính… đang chuyển biến rõ rệt, lan tỏa đến từng trường học, gia đình, cộng đồng.
Trong năm 2025, Chi cục Dân số tỉnh phối hợp với các trường học triển khai tuyên truyền về giới, sức khỏe sinh sản, phòng tránh mang thai ngoài ý muốn và bệnh lây truyền qua đường tình dục. Đồng thời, tổ chức tuyên truyền Luật Người cao tuổi và truyền thống “Kính lão trọng thọ”.
Riêng các trường ở vùng miền núi, vùng dân tộc thiểu số còn tăng cường nội dung về phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết và tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Ngày 15-11, tại Trường THCS Phạm Hồng Thái (phường Pleiku) và Trường THCS Nguyễn Du (phường Diên Hồng), hoạt động ngoại khóa “Dân số và phát triển, chăm sóc sức khỏe sinh sản, bình đẳng giới” thu hút đông đảo học sinh tham gia.
Qua phần thi “Rung chuông vàng” sôi động, học sinh các lớp trả lời câu hỏi về tâm sinh lý tuổi dậy thì, an toàn tình dục và chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Những giờ học thực tế này góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, giúp học sinh phát triển toàn diện và chủ động hơn trước các thách thức tuổi mới lớn.
Em Đỗ Hoàng Ngân (lớp 9/6, Trường THCS Phạm Hồng Thái) chia sẻ: “Những buổi ngoại khóa giúp chúng em hiểu rằng kiến thức giới tính không khó hay ngại, mà rất cần để tự bảo vệ bản thân”.
Tại Bệnh viện Đa khoa Bình Định (phường Quy Nhơn), các lớp tiền sản đang trở thành điểm tựa cho nhiều gia đình trẻ.
Mỗi buổi học thu hút đông đảo mẹ bầu và chồng cùng tham gia, tìm hiểu các nội dung: dinh dưỡng sau sinh, sàng lọc trước sinh, chăm sóc thai kỳ an toàn, nhận biết dấu hiệu bất thường, thai chậm tăng trưởng trong tử cung…
Kiến thức y khoa được truyền đạt gần gũi, giúp cha mẹ chuẩn bị tốt hơn cho hành trình đón con chào đời, đồng thời thể hiện chủ trương nâng cao chất lượng dân số ngay từ giai đoạn bào thai.
Chị Nguyễn Kiều Duyên (28 tuổi, phường Quy Nhơn Nam) cho hay: “Tôi từng tìm hiểu kiến thức về thai kỳ và chăm sóc trẻ qua sách, internet. Nhưng nhờ lớp tiền sản với hướng dẫn trực quan và giải đáp cụ thể, tôi tự tin hơn trong hành trình chăm sóc con từ khi còn là mầm sống”.
Thời gian qua, Chi cục Dân số tỉnh đã chủ trì và phối hợp tổ chức nhiều lớp tập huấn cho đội ngũ làm công tác dân số cơ sở, cộng tác viên, cán bộ phụ trách trẻ em và các hội đoàn thể.
Nội dung tập huấn tập trung vào các chuyên đề: phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em trái quy định; thống kê dân số, quản lý dân cư; dự phòng vô sinh cho thanh niên; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; truyền thông về sàng lọc trước sinh-sau sinh; tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân…
Đây đều là những nhiệm vụ quan trọng, góp phần thay đổi nhận thức và nâng cao chất lượng dân số trong bối cảnh mới. Từ chủ trương đến thực tiễn, các hoạt động truyền thông, giáo dục, sàng lọc và chăm sóc sức khỏe sinh sản, chăm sóc trẻ em, người cao tuổi… đang tạo chuyển biến rõ rệt ở cơ sở, cho thấy công tác dân số ngày càng đi vào cuộc sống.
