Khi phương Đông lấn sân: Trụ cột ô tô châu Âu đứng trước bước ngoặt lịch sử

Lặng lẽ mà áp đảo

Trong tháng 9 vừa qua, các hãng xe Trung Quốc đã chiếm 5,5% thị phần ô tô tại châu Âu - con số tưởng chừng nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn. Với hơn 43.500 xe được bán ra, doanh số xe Trung Quốc đã tăng vọt 121% so với cùng kỳ năm 2024 - một tốc độ mà hiếm có đối thủ nào ở châu Âu đạt được, thậm chí cả trong thời kỳ tăng trưởng.

Đáng chú ý, trong khi toàn thị trường xe hơi châu Âu ghi nhận mức tăng trưởng nhẹ (5%) nhờ nhu cầu xe điện hóa, thì các thương hiệu Trung Quốc lại cho thấy sự bứt phá vượt trội. Không chỉ dừng lại ở xe điện thuần túy (BEV), họ còn tấn công mạnh vào phân khúc plug-in hybrid (PHEV) - mảng vốn ít bị rào cản thuế, mang lại tiềm năng sinh lời cao.

"Chúng ta không còn nói về xe Trung Quốc như những thương hiệu giá rẻ, chất lượng thấp nữa. Họ đang định hình lại chính thị trường châu Âu bằng tốc độ, thiết kế và công nghệ - những giá trị từng là thế mạnh truyền thống của các hãng xe châu Âu." - Felipe Munoz, nhà phân tích cấp cao tại Jato Dynamics.

Cơn lốc từ phương Đông: 5 thương hiệu, hàng chục nghìn xe

Dù tổng số 43.500 xe đến từ khoảng 40 thương hiệu Trung Quốc khác nhau, nhưng thực chất 84% doanh số chỉ tập trung vào 5 cái tên nổi bật: MG (thương hiệu có nguồn gốc Anh nhưng nay dưới quyền sở hữu của SAIC - Trung Quốc, đã bán được nhiều xe hơn cả Tesla và Fiat), BYD (nhà sản xuất xe điện lớn thứ hai thế giới, vượt mặt cả Suzuki và Jeep tại châu Âu), Jaecoo và Omoda (hai thương hiệu con của Chery, ghi nhận doanh số vượt qua Alfa Romeo và Mitsubishi - những cái tên có lịch sử lâu đời ở thị trường này) và Leapmotor.

Ở phân khúc PHEV, các thương hiệu Trung Quốc cũng không hề lép vế: 11.000 xe bán ra trong tháng 8, gấp gần 15 lần cùng kỳ năm ngoái. BYD hiện là hãng xe PHEV lớn thứ 8 toàn cầu, với các mẫu như Seal U, MG HS hay Jaecoo J7 đều lọt vào top 10 xe bán chạy nhất.

Bảng tóm lược doanh số ô tô tại châu Âu:

(Đơn vị: chiếc; nguồn: Jato Dynamics)

Sự phòng thủ mong manh của người khổng lồ

Bảng xếp hạng 10 mẫu xe bán chạy nhất tháng 8 vẫn có sự hiện diện của những “ông lớn” châu Âu như Volkswagen T-Roc, Dacia Sandero và Renault Clio. Nhưng đây là “pháo đài” đang dần bị bào mòn.

Tesla Model Y - mẫu xe điện bán chạy nhất trước đây - đã tụt dốc với mức giảm 37% doanh số, hoàn toàn vắng mặt trong top 10. Trong khi đó, các mẫu xe Trung Quốc, dù chưa lọt top, lại thể hiện tốc độ tăng trưởng chóng mặt, báo hiệu một cuộc đổi ngôi có thể đến sớm hơn dự kiến.

Cuộc chiến không chỉ là thị phần - mà là tương lai kinh tế

Ngành công nghiệp ô tô không chỉ là niềm tự hào công nghệ của châu Âu, mà còn là trụ cột kinh tế chiến lược, đóng góp khoảng 7% GDP toàn khối EU và tạo việc làm cho gần 13 triệu người. Hệ sinh thái bao quanh ngành ô tô - từ linh kiện, bảo trì, hậu cần đến nghiên cứu phát triển - chi phối hàng loạt ngành nghề khác.

Tại các cường quốc công nghiệp như Đức, Pháp, Italy hay các quốc gia Trung - Đông Âu, ngành xe hơi còn là mũi nhọn xuất khẩu, giúp duy trì thặng dư thương mại bền vững suốt nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, khi xe Trung Quốc tràn vào, không chỉ thị phần bị đe dọa. Toàn bộ hệ thống giá trị, từ chuỗi cung ứng đến việc làm, từ công nghệ cho đến định vị thương hiệu, đang đối mặt với nguy cơ "bị thay thế".

Không thể chờ đợi lâu hơn

Làn sóng từ phương Đông đang diễn ra nhanh hơn, mạnh hơn và tinh vi hơn những gì châu Âu từng hình dung. Sự tăng trưởng của các thương hiệu Trung Quốc không chỉ đến từ lợi thế chi phí hay chính sách nội địa, mà còn đến từ chiến lược thâm nhập thị trường đầy toan tính: giá cả cạnh tranh, công nghệ pin hiện đại, thiết kế phù hợp với thị hiếu châu Âu và tận dụng tối đa các kẽ hở trong chính sách thuế/phân loại sản phẩm.

Châu Âu hiện đứng giữa ngã ba đường: hoặc thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới công nghệ và chuỗi cung ứng nội khối, hoặc chấp nhận sự suy giảm của một trụ cột kinh tế chủ lực ngay trên sân nhà.

Cơn sóng ngầm đã trở thành bão nổi

Một “giấc mơ đen tối” - theo cách mà giới phân tích châu Âu từng ám chỉ về viễn cảnh xe Trung Quốc tràn ngập - nay đã thành hiện thực. Và nếu không có những chính sách cứng rắn, các hãng xe truyền thống không chỉ thua về doanh số, mà còn có nguy cơ đánh mất vị thế trong một cuộc chơi mới: cuộc chơi của xe điện, công nghệ và tốc độ thích ứng.