Thiết chế văn hóa không chỉ là chuyện tiền

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
Tại hội nghị triển khai công tác của Bộ VH-TT-DL, câu chuyện về thiết chế văn hóa được người đứng đầu Chính phủ nhắc tới nhiều lần và bày tỏ mong muốn đất nước có thêm những công trình, thiết chế văn hóa, thể thao tầm vóc, vừa mang bản sắc dân tộc, vừa tạo dấu ấn đột phá, tầm cỡ thế giới.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch. Ảnh: VGP

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch. Ảnh: VGP

“Nhà hát Lớn do người Pháp xây cách nay cả trăm năm rồi. Vừa qua ta cũng bổ sung được nhà hát Hồ Gươm từ nỗ lực cố gắng của ngành công an. Chúng ta hiện rất cần phải có những cung thể thao tầm cỡ, có một trung tâm văn hóa như kiểu nhà hát Sydney để nâng cao thương hiệu” - Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo tại hội nghị.

Để có được những thiết chế văn hóa tầm vóc, Thủ tướng đề nghị các cơ quan liên quan suy nghĩ, thiết kế độc đáo, đặt hàng các kiến trúc sư tạo ra sản phẩm khác biệt, sản phẩm văn hóa kiến trúc có giá trị lâu dài. Thiết chế văn hóa phản ánh diện mạo văn hóa của cộng đồng, quốc gia, chất lượng cuộc sống, nhu cầu hưởng thụ các giá trị vật chất và tinh thần của nhân dân cũng như tài nghệ sáng tạo của chủ thể văn hóa. Nhiều thiết chế văn hóa truyền thống như đình, chùa, hay các thiết chế văn hóa hiện đại như nhà hát, thư viện, bảo tàng... đã trở thành biểu tượng, di sản văn hóa, phản ánh trình độ phát triển trong những giai đoạn, thời kỳ lịch sử.

Nhiều thiết chế văn hóa đã trở thành tài sản vô giá chứa đựng giá trị mỹ thuật, kiến trúc, lịch sử, văn hóa, có ảnh hưởng lớn đến giáo dục, hình thành nhân cách con người. Đây không chỉ là nơi người dân hưởng thụ các giá trị văn hóa mà còn là nơi kích thích, ươm mầm cho những ý tưởng, khát vọng sáng tạo; nơi trao truyền, quảng bá, lan tỏa những sản phẩm văn hóa; nơi người dân trình diễn, sinh hoạt nghệ thuật dân gian. Chính sức hấp dẫn của thiết chế văn hóa đã huy động được tinh thần đoàn kết của nhân dân, giúp họ thêm yêu quý và gắn bó với quê hương, đất nước, bản làng... Sự ảnh hưởng và tầm quan trọng của thiết chế văn hóa không cần phân tích thêm, song tại sao “ai cũng nhìn thấy chúng ta thiếu bảo tàng, nhà hát, thư viện, nhưng hễ có dự án đầu tư nhà hát, bảo tàng… có quy mô nào đó xuất hiện thì gần như ngay lập tức phải chịu phản ứng dữ dội từ dư luận”.

Một trong những nguyên nhân dễ nhận thấy sự “ác cảm” với các thiết chế là bởi nhiều công trình xây dựng to đẹp, hoành tráng nhưng chỉ là phần vỏ rỗng; có công trình dựng lên rồi không phát huy được công năng, hoạt động èo uột, tồn tại lay lắt, nhiều hạng mục xuống cấp… PGS-TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, từng chia sẻ rằng có nơi, nhà văn hóa bị gọi là “nhà văn khóa” bởi luôn đóng cửa im ỉm... Các thiết chế văn hóa là những không gian công cộng, dành cho cộng đồng, nơi giao lưu văn hóa, văn nghệ, gắn kết cộng đồng, lan tỏa những giá trị văn hóa. Khi những mục đích căn bản đó không đạt được, đó là một sự lãng phí rất lớn.

Chính bởi những “con sâu” khổng lồ hiện hữu ấy khiến cho ý nghĩa và mục đích tích cực của các thiết chế văn hóa bị đánh đồng, bôi đen. Bấy lâu nay, nhiều người vẫn cho rằng các thiết chế văn hóa chỉ tiêu tốn tiền ngân sách nhà nước, tiêu nhiều tiền mà không phát huy được công dụng, để hoang phí thì càng không thể chấp nhận được. Tất nhiên, đầu tư cho văn hóa mà chỉ chăm chăm tính toán thu lợi bằng các con số thì rất khó định lượng, song có lẽ đã đến lúc cần phải nhìn lại một cách công bằng hơn bởi đó không chỉ là tiêu tiền mà khi làm tốt thì đây còn là một cỗ máy sản sinh ra tiền.

Ví dụ như Bảo tàng Louvre của Pháp trung bình đón hơn 10 triệu khách/năm hay nhà hát con sò tại Sydney cũng đón hơn 8 triệu lượt khách/năm. Gần gũi hơn khi ngay trong nước, Bảo tàng Quảng Ninh cũng là một điểm đến được yêu thích của mỗi du khách, nhất là giới trẻ khi tới vùng đất mỏ. Hiện các bảo tàng, rạp chiếu phim, thư viện… do tư nhân đầu tư cũng ngày xuất hiện nhiều hơn và hoạt động khá sôi động, đem tới cho cộng đồng nhiều lựa chọn. Ấy vậy, song cũng có dự án về công trình tầm cỡ, do tư nhân đứng ra đầu tư xây dựng cũng bị phản đối do tác động tiêu cực từ mặt tối của nhiều công trình văn hóa cộng đồng trước đó.

Từ nhiều dẫn chứng trên có thể thấy, rõ ràng câu chuyện về thiết chế văn hóa không chỉ là đầu tư bao nhiêu, đem lại ngân sách như thế nào mà mấu chốt là phải nhận diện đúng, đầu tư phù hợp và khai thác vận hành hiệu quả. Chỉ có như vậy thì các thiết chế văn hóa mới thực sự là nền tảng, tạo ra động lực cho văn hóa.

Có thể bạn quan tâm

Khi nghệ sỹ vượt qua lằn ranh tối kị

Khi nghệ sỹ vượt qua lằn ranh tối kị

Khi thông tin Công an Thành phố Hồ Chí Minh khởi tố trên 1.000 bị can liên quan đường dây vận chuyển trái phép chất ma túy từ Pháp về Việt Nam, trong đó có cả người mẫu, diễn viên, ca sĩ và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL), dư luận đã giật mình.

Đưa lao động phi chính thức trở thành 'tài nguyên'

Đưa lao động phi chính thức trở thành 'tài nguyên'

Theo Công văn 1127 năm 2019 của Tổng cục Thống kê, khu vực phi chính thức bao gồm các cơ sở sản xuất kinh doanh phi nông, lâm nghiệp và thủy sản sản xuất ra sản phẩm (vật chất, dịch vụ) để bán, trao đổi và không phải đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, khái niệm này đã phần nào không còn sát với thực tế.

Giá trị của liên hoan

Giá trị của liên hoan

Liên hoan Cải lương toàn quốc năm 2024 tổ chức tại TP Cần Thơ vừa khép lại. Bên cạnh những hồ hởi, vui vẻ, nhiều nỗi niềm của sân khấu cải lương truyền thống cũng đã bộc lộ trong mùa liên hoan năm nay.

'Lớp học đảo ngược' với ChatGPT

'Lớp học đảo ngược' với ChatGPT

Chẳng còn gì ngạc nhiên khi nghe chuyện học trò sử dụng ChatGPT và có thể là nhiều hỗ trợ AI khác nữa để "xử đẹp" các bài tập môn này môn kia. Nhưng cũng chẳng có lý do gì để đặt ra chuyện cấm dùng những hỗ trợ đó.

Cái gì mới mà hay thì phải làm!

Cái gì mới mà hay thì phải làm!

Trong báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8, Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh: đổi mới mạnh mẽ tư duy, cách nghĩ, cách làm như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn Cái gì cũ mà xấu thì phải bỏ. Cái gì cũ mà không xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi cho hợp lý.

Dứt khoát khi làm luật

Dứt khoát khi làm luật

Trong chuyến đi mới đây, trước khi máy bay hạ cánh để quá cảnh Đài Loan, người viết được nghe phi hành đoàn chuyến bay nhắc nhở hành khách không được mang thuốc lá điện tử vào vùng lãnh thổ này, vì chính quyền sở tại cấm thuốc lá điện tử.

Lan tỏa Không gian văn hóa Hồ Chí Minh

Lan tỏa Không gian văn hóa Hồ Chí Minh

Buổi sinh hoạt ngoại khóa của khối lớp 4 Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (TP Thủ Đức, TPHCM) mới đây trong Không gian văn hóa Hồ Chí Minh được xây dựng theo mô hình không gian mở tại khu phố 8 (phường Hiệp Phú, TP Thủ Đức) diễn ra sôi nổi.