Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng “tam sao thất bổn” đang trở nên phổ biến. Nhiều đoàn tuồng diễn sai lời, không thông hiểu các điển cố văn hóa - lịch sử quan trọng nên đã diễn ca không chuẩn lời thoại, làm ảnh hưởng đến ý nghĩa của kịch bản, chất lượng của vở diễn. Một trong những giải pháp trọng tâm là sưu tầm, chuẩn hóa các bản kịch gốc. Mỗi kịch bản tuồng hát bội cần được diễn giải, chú thích các điển cố một cách chính xác, đầy đủ, rõ ràng, giúp khán giả và diễn viên hiểu đúng nội dung và ý nghĩa của từng câu thoại, từng lớp diễn.

bs.jpg
Đoàn tuồng Đào Tấn biểu diễn tại phường Quy Nhơn Đông. Ảnh: Ngọc Nhuận

Việc dịch thuật, giải nghĩa các thuật ngữ cổ, điển tích văn học-lịch sử phải được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia ngôn ngữ, văn hóa để đảm bảo tính chuẩn xác. Theo đó, việc đào tạo nghệ sĩ trẻ về tuồng cổ cần được đẩy mạnh, nhất là kiến thức văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc.

Bên cạnh đó, có thể áp dụng hình thức cấp chứng nhận biểu diễn chuẩn cho các đoàn tuồng tuân thủ nội dung gốc, góp phần nâng cao chất lượng biểu diễn và ý thức giữ gìn di sản. Để bảo tồn bền vững và thuận tiện trong việc truyền dạy, cần xây dựng kho dữ liệu số tập trung, bao gồm bản video các vở diễn chuẩn, kịch bản song ngữ kèm chú giải, hình ảnh minh họa về phục trang, đạo cụ, không gian sân khấu.

Kho tư liệu này sẽ là công cụ hữu ích không chỉ cho các nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, mà còn cho sinh viên, học sinh, các nhà làm phim, tổ chức giáo dục tiếp cận và khai thác. Để đưa nghệ thuật hát bội Bình Định đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần đẩy mạnh việc lồng ghép các kịch bản tuồng cổ tiêu biểu vào các hoạt động giáo dục và trải nghiệm văn hóa địa phương.

Các chương trình sân khấu học đường, tiết học ngoại khóa, trại hè văn hóa truyền thống hay hành trình “một ngày làm nghệ sĩ hát bội” sẽ là những hình thức thiết thực để học sinh, sinh viên tiếp cận, hiểu và cảm nhận sâu sắc giá trị nghệ thuật tuồng cổ. Bên cạnh đó, cần tổ chức các hoạt động trải nghiệm như tham quan hậu trường, giao lưu cùng nghệ sĩ, học hát-hóa trang tuồng để tạo nên sự kết nối sống động giữa người học và di sản.

Đây cũng là cơ hội để các kịch bản được trình bày, giải thích, minh họa rõ ràng, giúp người học không chỉ xem mà còn “sống cùng hát bội”. Chính quyền địa phương nên tìm và xây dựng cơ chế hỗ trợ cho các trường, đoàn nghệ thuật truyền thống tổ chức hoạt động này một cách thường xuyên, bài bản. Đồng thời, khuyến khích doanh nghiệp đồng hành trong vai trò bảo trợ văn hóa, góp phần nuôi dưỡng thế hệ trẻ yêu và hiểu sâu về tuồng cổ Bình Định.

Có thể bạn quan tâm

Thanh thiếu niên Gia Lai biểu diễn cồng chiêng, góp phần bảo tồn Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Để nhịp cồng chiêng mãi ngân vang

(GLO)- Những năm gần đây, ở nhiều xã, phường vùng cao Gia Lai đã có thêm nhiều câu lạc bộ, đội cồng chiêng dành cho thanh thiếu niên và phụ nữ, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.

Gia Lai khai mạc 2 triển lãm nghệ thuật quy mô, đặc sắc

Gia Lai khai mạc 2 triển lãm nghệ thuật quy mô, đặc sắc

(GLO)- Sáng 15-11, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Gia Lai phối hợp với Hội Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh và Bảo tàng Pleiku khai mạc triển lãm chủ đề “Di sản nghệ thuật của họa sĩ Xu Man”. Đây là hoạt động ý nghĩa nhân kỷ niệm 100 năm sinh họa sĩ Xu Man (1925 - 2025).

Dưới những tàng thông

Dưới những tàng thông

(GLO)- Cùng với lớp lớp sương mù bảng lảng sớm mai, từng con dốc lượn quanh phố nhỏ, những tàng thông xanh thẳm từ lâu đã là nét đẹp riêng có của cao nguyên Gia Lai, đậm sâu trong trái tim biết bao người. Để rồi, mỗi lần đi xa hay trở về, tiếng lòng ấy lại được cất lên cùng bời bời ký ức.

Gia Lai khẳng định vị thế là “cầu nối” kết nối các tỉnh Tây Nguyên thông qua các sự kiện bảo tồn và phát huy di sản cồng chiêng quy mô lớn. Ảnh: Hoàng Ngọc

Gia Lai: 20 năm lan tỏa âm vang cồng chiêng

(GLO)- Ngày 25-11-2005, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO vinh danh là “Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại”. Từ mốc son này, Gia Lai đã không ngừng nỗ lực gìn giữ không gian văn hóa cồng chiêng, đưa âm vang đại ngàn đến với bạn bè trong nước và quốc tế.

null