(GLO)- Phát biểu trước thềm hội nghị, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ công bố kế hoạch hỗ trợ 55 tỷ USD cho châu Phi trong 3 năm tới “trên nhiều lĩnh vực để giải quyết những thách thức cốt lõi của thời đại". Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Austin cũng cảnh báo Trung Quốc và Nga gây “bất ổn” cho Châu Phi khi ngày càng tham gia sâu vào Châu lục này.
Không muốn Nga, Trung Quốc can thiệp sâu vào lục địa đen
"Tôi nghĩ rằng cần phải theo dõi những hoạt động của hai nước này"- Bộ trưởng Lloyd Austin phát biểu trước thềm hội nghị thượng đỉnh Mỹ- Châu Phi diễn ra tại Washington DC từ ngày 13- 15/12 với sự tham gia của 49 lãnh đạo châu Phi.
 |
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Chủ tịch Ủy ban Liên minh Châu Phi Moussa Faki Mahamat.
Ảnh: AP
Ông nói rằng Trung Quốc đang gia tăng dấu ấn của mình ở châu Phi "mỗi ngày" thông qua ảnh hưởng kinh tế ngày càng sâu rộng của nước này. "Điều đáng lo ngại là họ không phải lúc nào cũng minh bạch về những gì họ đang làm và điều đó tạo ra những vấn đề mà cuối cùng sẽ gây bất ổn"- Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh.
Về phía Nga, ông Austin cáo buộc Moskva đang "tiếp tục bán vũ khí giá rẻ" và triển khai "lính đánh thuê trên khắp lục địa" và "điều này cũng đang gây ra bất ổn".
Hội nghị thượng đỉnh kéo dài ba ngày tại Washington có sự tham gia của nguyên thủ từ 49 quốc gia châu Phi và Liên minh châu Phi. Đây được coi là cơ hội để chính quyền Tổng thống Joe Biden tái hợp tác với các lãnh đạo của lục địa.Trước khi hội nghị khai mạc, Thứ trưởng Thương mại Mỹ Don Graves thừa nhận Washington đã tụt lại phía sau Bắc Kinh về đầu tư trực tiếp nước ngoài vào châu Phi, song lập luận rằng Mỹ "vẫn là đối tác được lựa chọn" của châu lục.
"Có thể nói chúng tôi đã lơ là và giờ đây các nhà đầu tư cũng như công ty Mỹ đang phải chạy theo (Trung Quốc)"- ông nói. "Nhưng chúng tôi đang mang đến những công nghệ và sáng tạo tốt nhất, những tiêu chuẩn cao nhất. Mỹ giúp xây dựng năng lực ở các quốc gia đối tác của chúng tôi thay vì khai thác các quốc gia đó".
Nhà Trắng cũng tuyên bố Tổng thống Mỹ ủng hộ Liên minh châu Phi trở thành thành viên thường trực của G20 và chính quyền Mỹ đã chỉ định nhà ngoại giao kỳ cựu Johnnie Carson làm người chỉ đạo thực hiện các sáng kiến thu được từ hội nghị.
Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan hôm 12/12 cho biết chính quyền Mỹ cam kết chi 55 tỷ USD ở châu Phi trong ba năm tới cho "một loạt lĩnh vực để giải quyết những thách thức cốt lõi của thời đại".
Thay đổi định kiến với Châu Phi
Trước sự kiện, chính quyền Tổng thống Mỹ Biden thể hiện mong muốn nâng cao vai trò của châu Phi trên trường quốc tế. Các vấn đề cụ thể được bàn bạc tại hội nghị ở Washington bao gồm việc đưa Liên minh châu Phi (AU) vào làm thành viên thường trực của nhóm G20, thúc đẩy vai trò của châu Phi trong các tổ chức quốc tế, từ Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc cho tới Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF).
Với hội nghị này, chính quyền Tổng thống Mỹ mong muốn thay đổi định kiến rằng nước Mỹ thiếu đồng cảm với những mối quan tâm của Châu Phi.
Điều thừa nhận trên của Mỹ từng được Tổng thống Senegal Macky Sall (chủ tịch AU) phát biểu: "Khi chúng tôi nói, chúng tôi thường không được lắng nghe, hoặc không được quan tâm đúng mức. Đây là điều chúng tôi muốn thay đổi. Và đừng ai nói rằng chúng tôi không nên làm việc với bên này, bên kia hay chỉ làm việc với họ... Chúng tôi muốn hợp tác và giao thương với mọi bên."
Năm nay, Mỹ đã mời gần như tất cả các lãnh đạo châu Phi, trừ Eritrea, Mali, Sudan, Guinea, Burkina Faso, Somaliland và Tây Sahara tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ - châu Phi.
Trong thông báo chính thức ngày 13-12, Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định hội nghị này sẽ chứng minh cam kết lâu dài của Mỹ với châu Phi, và nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ giữa Mỹ với châu lục này, cũng như tăng cường hợp tác về những ưu tiên chung trên toàn cầu. Đây là lần đầu tiên hội nghị diễn ra sau tám năm kể từ thời cựu tổng thống Barack Obama. Về chiến lược, đây là một khoảng trống trong chính sách đối ngoại của Mỹ xét về tiềm năng châu Phi đang có.
Theo Viện Brookings, châu Phi đang có dân số tăng trưởng nhanh chóng, là một trong những khối thương mại lớn nhất thế giới, có tài nguyên phong phú, và cả một số lượng phiếu lớn ở Liên Hiệp Quốc. Vì thế truyền thông Mỹ nhấn mạnh mục tiêu cạnh tranh địa chính trị của Mỹ tại châu lục này trong bối cảnh Washington bị cho là đang tụt lại phía sau so với Trung Quốc, Nga, và Thổ Nhĩ Kỳ.
Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Joe Biden đã thực hiện các chuyến thăm Châu Á, Châu Âu và Trung Đông và đây là lần đầu tiên Tổng thống Mỹ gặp các nhà lãnh đạo châu Phi. Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - châu Phi đánh dấu sự quan tâm ngày càng lớn của Mỹ với các đối tác châu Phi, như một phần trong nỗ lực gia tăng ảnh hưởng của Mỹ ở châu Phi, khi mà Trung Quốc và Nga ở lục địa đen tăng mạnh thời gian qua
Tăng cường sức ép lên Trung Quốc và Nga để giành Châu Phi
Về kinh tế, Trung Quốc từ lâu được xem là nước có tầm ảnh hưởng lớn nhất ở châu Phi. Thương mại giữa Trung Quốc và châu Phi đã tăng trưởng liên tục và đạt mốc kỷ lục năm ngoái với 261 tỉ USD. Ngược lại, thương mại của Mỹ và lục địa đen xuống mức 64 tỉ USD, tức chỉ chiếm tỉ trọng 1,1% tổng thương mại của Mỹ trên toàn cầu- theo báo New York Times.
Về địa chính trị, vị thế của châu Phi được thể hiện qua cuộc chiến của Nga tại Ukraine."Với 54 phiếu tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc và 3 ghế (không thường trực) trong Hội đồng Bảo an, tầm quan trọng của châu Phi với chính trị quốc tế đã được thể hiện rõ ràng trong hàng loạt cuộc bỏ phiếu Liên Hiệp Quốc.
Để cạnh tranh và gây sức ép, hồi tháng 8, Tổng thống Mỹ Joe Biden ký dự luật mang tính bước ngoặt cung cấp 52,7 tỷ USD tài trợ cho hoạt động sản xuất và nghiên cứu chất bán dẫn của Mỹ, cũng như bơm gói tín dụng thuế cho các nhà máy sản xuất chip ước tính trị giá 24 tỷ USD, để cạnh tranh và tăng sức ép với Trung Quốc.
Mỹ cũng đưa hàng chục doanh nghiệp của Trung Quốc vào danh sách đen thương mại. Thời điểm đưa ra chính sách trên- hôm 7/10, Mỹ liệt kê hơn 30 công ty Trung Quốc, trong đó có YTMC, vào nhóm doanh nghiệp "chưa xác minh", hay chưa thể kiểm chứng bên tiêu dùng cuối cùng rằng công nghệ của Mỹ không sử dụng cho những mục đích ngoài sự cho phép.
Hành động này đánh dấu một bước leo thang khác trong cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung. Washington đang tìm cách gây khó khăn hơn cho Trung Quốc trong việc phát triển các công nghệ có ứng dụng quân sự như trí tuệ nhân tạo, mô hình hóa vũ khí hạt nhân và phát triển vũ khí siêu vượt âm.
Không làm ngơ, Reuters dẫn nguồn tin cho biết, Trung Quốc đang lên kế hoạch chi hơn 143 tỷ USD để thúc đẩy chip trong nước, cạnh tranh với Mỹ. Phần lớn khoản hỗ trợ tài chính được sử dụng để trợ cấp cho việc mua thiết bị bán dẫn trong nước của các công ty Trung Quốc, chủ yếu là từ các nhà máy chế tạo chất bán dẫn, sản xuất chip.
Những công ty thuộc diện nhận hỗ trợ sẽ được hưởng khoản trợ cấp 20% cho chi phí mua hàng. Bên cạnh đó, kế hoạch mới nhất của Bắc Kinh cũng bao gồm các chính sách thuế ưu đãi cho ngành công nghiệp bán dẫn của nước này. Kế hoạch này có thể được Trung Quốc thực hiện ngay trong quý đầu tiên của năm tới.
Tung ra gói ưu đãi khổng lồ này, Trung Quốc tăng cường hỗ trợ các công ty chip nước này xây dựng, mở rộng, hiện đại hóa các cơ sở sản xuất, lắp ráp, cũng như nghiên cứu và phát triển trong nước.Từ lâu, Trung Quốc có tham vọng phát triển mạnh công nghệ bán dẫn, thực thi chính sách ưu tiên để hướng đến ngành công nghiệp chip độc lập. Điều này trở nên cần thiết hơn bao giờ hêt khi Mỹ áp đặt biện pháp thắt chặt việc bán chip cho Trung Quốc.
Về phía Nga, hiện nay nước này đang tích cực tìm kiếm bạn bè tại châu lục đen. Kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine hồi cuối tháng 2, Mỹ và nhiều nước phương Tây đã áp đặt những biện pháp trừng phạt cứng rắn chưa từng có nhằm vào Moscow.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden cho rằng các biện pháp trừng phạt mà Mỹ và các đồng minh áp đặt lên Nga để phản ứng với chiến dịch quân sự ở Ukraine là nặng nề nhất trong lịch sử. Những biện pháp trừng phạt kinh tế có ảnh hưởng sâu rộng chưa từng được áp dụng với quốc gia nào như vậy.
Tuy nhiên, một số chuyên gia nhận định rằng các biện pháp trừng phạt của phương Mỹ và phương Tây không thể gây ảnh hưởng với Nga như kỳ vọng.
TS (TTXVN,Vnexpress.net,Soha.vn,Dân trí điện tử,vtc.vn)
