Hiện nay, tỉnh Kon Tum nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung đang bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mưa năm 2021. Do ảnh hưởng của mưa lũ, nhiều khu vực bờ sông, suối trên địa bàn đã bị sạt lở nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho người dân sinh sống gần đó.
Trước tình trạng trên, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã có nhiều phương án, trong đó chú trọng vào việc di dời người dân ra khỏi vùng sạt lở hoặc xây kè chắn, ngăn chặn những tình huống rủi ro có thể xảy ra, đe dọa đến tính mạng và tài sản của người dân.
Nơm nớp lo sợ
 |
| Người dân làng Kon Drei, xã Đăk Blà, thành phố Kon Tum nơm nớp lo sợ khi phải đi qua cống tràn bị hư hỏng nặng. |
Theo thống kê của Chi cục Thủy lợi tỉnh Kon Tum, hiện nay, toàn tỉnh có hàng trăm điểm sạt lở ở khu vực bờ sông, suối, xuất hiện tại 10/10 huyện, thành phố của tỉnh; trong đó, một số điểm sạt lở nghiêm trọng là sông Đăk Bla đoạn qua thành phố Kon Tum; sông Pô Kô đoạn qua thị trấn Đăk Glei, huyện Ngọc Hồi; sông Đăk Pne đoạn qua xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy; sông Đăk Tơ Kan, thị trấn Đăk Tô, huyện Đăk Tô; suối Đăk Sia, huyện Sa Thầy; suối Đăk Ter huyện Tu Mơ Rông,…
Bà Trương Thị Lý (sinh năm 1961, trú tại xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy) cho biết, gia đình bà sinh sống ven sông Đăk Pne từ năm 1997. Thời điểm đó, sông chỉ có một dòng chảy duy nhất, không gây nguy hiểm đến các hộ dân ở gần sông. Tuy nhiên, cơn bão số 9 năm 2009 đã khiến sông Đăk Pne mở rộng lòng sông, xoáy sâu vào móng nhà của các gia đình ven sông. Đến cơn bão số 9 năm 2020, tình trạng bờ sông bị sạt lở càng nghiêm trọng hơn.
“Khi nước lớn, chúng tôi phải bỏ nhà, lên trường học đối diện đường để tránh nguy hiểm. Gia đình làm được bao nhiêu tiền cũng bỏ ra để xây kè, bây giờ kè cũng cao được khoảng gần 15m rồi, nhưng vẫn lo lắm. Mỗi khi mưa to, nước lớn về, ở trong nhà mà cứ sợ, không biết có bị sạt lở, cuốn đi không. Gia đình tôi cũng như hàng chục hộ dân sống ở ven sông chỉ mong chính quyền địa phương có phương án xử lý tình trạng trên để chúng tôi yên tâm làm ăn, sinh sống”, bà Lý giãi bày.
 |
| Các hộ dân sinh sống ven sông Đăk Pne, huyện Kon Rẫy nơm nớp lo sợ vì bờ sông đã sạt lở nghiêm trọng, ăn sâu vào móng nhà. |
Con đường độc đạo dẫn vào làng Kon Drei, xã Đăk Blà, thành phố Kon Tum phải đi qua hai con suối lớn là Đăk TrRê và Đăk CPôk, điểm tiếp giáp với sông Đăk Bla. Để phục vụ việc đi lại cho hơn 200 hộ dân trong làng, chính quyền địa phương đã cho xây dựng hai cống tràn bắc qua suối. Thế nhưng, do ảnh hưởng của mưa lũ, đặc biệt là cơn bão số 9 năm 2020, cộng với tình trạng sạt lở của bờ sông Đăk Bla và bờ suối, hai cống tràn đã bị hư hỏng nghiêm trọng, phần thân và móng bị vỡ thành nhiều mảng.
Ông Nik (sinh năm 1972, trú làng Kon Drei) cho biết, hàng ngày, ông đều phải đi qua hai cống tràn này nhiều lần để đến trung tâm xã. Tuy nhiên, việc cống bị hư hỏng nghiêm trọng do sạt lở bờ sông, suối khiến ông và người dân trong làng vô cùng lo lắng, nhất là khi mùa mưa lũ năm 2021 đang cận kề. Dù chính quyền địa phương đã nhiều lần sửa chữa, song mưa to, lũ lớn, sạt lở đất khiến cống tiếp tục bị hư hỏng nặng.
Theo ông Trần Văn Lực, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Kon Tum, trong những năm gần đây, tình trạng sạt lở bờ sông, suối trên địa bàn tỉnh có chiều hướng gia tăng, số điểm sạt lở ngày càng nhiều. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do biến đổi khí hậu, hiện tượng mưa tập trung với cường độ mạnh và lượng lớn; việc thay đổi điều kiện địa chất nền do có các công trình cơ sở hạ tầng cũng như thay đổi thảm phủ thực vật trên các lưu vực và việc khai thác cát dưới lòng sông nhiều… Tình trạng sạt lở xảy ra đã ảnh hưởng đến đất sản xuất, nhà cửa, các khu dân cư, công trình cơ sở hạ tầng giao thông, thủy lợi, đe dọa đến tính mạng của người dân, ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của nhân dân trong khu vực,…
Khẩn trương thực hiện các giải pháp
 |
| Cống tràn bắc qua hai con suối Đăk TrRê và Đăk CPôk, xã Đăk Blà, thành phố Kon Tum bị hư hỏng nghiêm trọng do sạt lở bờ suối. |
Ông Đinh Hồng Thắng, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Kon Rẫy cho biết, trong những năm qua, tình hình sạt lở trên địa bàn huyện Kon Rẫy thường xuyên xảy ra mỗi mùa mưa bão. Đặc biệt, do chịu ảnh hưởng trực tiếp của các cơn bão số 5, số 6 và số 9 năm 2020, tình trạng trên xuất hiện càng nhiều. Trước mùa mưa bão năm 2021, ngành nông nghiệp huyện đã cảnh báo 5 xã có nguy cơ xảy ra sạt lở đất cao ở các khu vực ven sông, suối là Đăk Kôi, Đăk Tờ Lung, Tân Lập, Đăk Ruồng và Đăk Pne.
“Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu Ban Phòng chống thiên tai của huyện di dời các hộ dân ra khỏi nơi có nguy cơ bị xảy ra sạt lở; đồng thời, chủ động các nguồn kinh phí để xây dựng bờ kè ven sông, suối để chống sạt lở. Tuy nhiên, kinh phí xây dựng hệ thống kè rất lớn, huyện đã kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh và Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phân công, hỗ trợ cho huyện để sớm khắc phục những điểm có nguy cơ sạt lở này”, ông Thắng cho biết thêm.
Trong khi đó, Ủy ban nhân dân thành phố Kon Tum đã có tờ trình đề xuất Ủy ban nhân dân tỉnh hỗ trợ kinh phí khắc phục sạt lở, hư hỏng các công trình giao thông trên địa bàn thành phố Kon Tum do lũ bão gây ra. Cùng với hai cống tràn tại thôn Kon Drei, địa phương cũng đề xuất hỗ trợ sửa chữa các công trình khác như Cống thoát nước đường bê tông số 2, thôn Kon Tum K’Nâm, xã Đăk Rơ Wa; đường giao thông nông thôn thôn Rơ Wăk, xã Đăk Năng và tuyến đường bê tông thôn Kon Rơ Bàng 1, xã Vinh Quang với tổng kinh phí 8,7 tỷ đồng. Hiện, khả năng cân đối bố trí vốn của thành phố Kon Tum để khắc phục các công trình trên là 2 tỷ đồng, số kinh phí còn lại sẽ chờ Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, hỗ trợ.
 |
| Bờ sông Đăk Bla đoạn chảy qua địa phận huyện Kon Rẫy (Kon Tum) bị sạt lở nghiêm trọng, ăn vào đường dân sinh. |
Để chủ động phòng, chống những khu vực có nguy cơ xảy ra thiên tai trong mùa mưa bão năm 2021, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum cũng đã ban hành kế hoạch triển khai Đề án phòng, chống sạt lở bờ sông đến năm 2030 trên địa bàn toàn tỉnh. Trước mắt, sẽ tập trung đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án kè chống sạt lở lũ quét, sạt lở đất đang thực hiện như Kè chống lũ, sạt lở các làng đồng bào dân tộc thiểu số dọc sông Đăk Bla; Kè sông Đăk Pne đoạn qua thị trấn Đăk Rve, huyện Kon Rẫy; Kè chống sạt lở sông Đăk Tờ Kan, huyện Đăk Tô; Kè chống sạt lở suối Đăk Sia, huyện Sa Thầy,…
Bên cạnh đó, các địa phương trong tỉnh cần chủ động tổ chức cắm biển cảnh báo tại những khu vực bị sạt lở và có nguy cơ cao xảy ra sạt lở; tổ chức di dời khẩn cấp các hộ dân ra khỏi khu vực bờ sông bị sạt lở, bố trí tái định cư theo các hình thức tái định cư xen ghép hoặc xây dựng khu tái định cư tập trung phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương…
“Về lâu dài, ngành nông nghiệp sẽ tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh quản lý chặt chẽ việc xây dựng công trình, nhà cửa tại khu vực ven sông; chủ động sắp xếp lại dân cư, di dời người dân ra khỏi khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở bờ sông. Ngành phấn đấu đến năm 2025, hoàn thành xử lý sạt lở tại các khu vực trọng điểm xung yếu ảnh hưởng trực tiếp đến khu dân cư tập trung, cơ sở hạ tầng thiết yếu vùng ven sông; phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành 90% việc di dời các hộ dân ra khỏi khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở”, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Kon Tum Trần Văn Lực khẳng định.
Bài và ảnh: Dư Toán (TTXVN)
