Không còn đơn thuần dừng lại ở việc “học để biết”, giáo dục hiện đại phải hướng đến “học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”. Trong hành trình đó, giáo dục STEM (Khoa học - Công nghệ - Kỹ thuật - Toán học) đang trở thành hướng đi trọng tâm được ngành giáo dục và đào tạo Bình Định chú trọng triển khai trong những năm gần đây.
Hào hứng với những tiết học thực tiễn
Trong lần ghé thăm Trường THCS Võ Xán (huyện Tây Sơn) tôi bất ngờ và dừng lại khá lâu ở một góc trưng bày nhỏ. Ở đó, một nhóm học sinh lớp 9 đang hào hứng giới thiệu mô hình “thùng rác thông minh” - sử dụng cảm ứng điện từ để tự động mở nắp khi phát hiện có người đến gần.
“Chúng em nghĩ ra ý tưởng này sau khi đi khám bệnh cùng người nhà. Ở bệnh viện, mọi người thường ngại chạm tay vào thùng rác vì sợ mất vệ sinh, nên tụi em muốn làm cái gì đó để giúp việc bỏ rác sạch sẽ hơn”, một em học sinh chia sẻ.
Không quá cầu kỳ, nhưng mô hình đã chạm đến một vấn đề rất thực tế trong cuộc sống. Từ sự quan sát đời thường, bằng kiến thức khoa học đơn giản và khả năng sáng tạo, các em nhỏ đã biến ý tưởng thành hành động.
Nhiều học sinh ở vùng ven biển như huyện Phù Cát, Phù Mỹ cũng bày tỏ sự yêu thích đối với các dự án STEM liên quan đến bảo vệ môi trường, tái chế rác thải, tiết kiệm nước sạch, cải tạo đất cát pha để trồng rau sạch… Những đề tài gần gũi giúp học sinh hiểu sâu hơn về địa phương, phát triển năng lực quan sát và tìm giải pháp thiết thực cho cộng đồng.
Em Đỗ Hoàng Quân, học sinh lớp 11A1, Trường THPT Nguyễn Hữu Quang (huyện Phù Cát), chia sẻ: “Trước đây em học các môn Khoa học khá khô khan, nhưng khi được trải nghiệm thực tế với các mô hình, em thấy hứng thú hơn rất nhiều”.
Một điểm nổi bật trong hành trình đổi mới giáo dục theo hướng STEM ở Bình Định là sự vào cuộc của phụ huynh và DN. Ông Dương Văn Chính, phụ huynh học sinh Trường THPT Nguyễn Diêu (huyện Tuy Phước), cho biết: “Trước đây tôi chỉ quan tâm con học giỏi Toán hay Lý, giờ thì tôi thấy con cần biết làm việc nhóm, biết phản biện, biết trình bày ý tưởng. Và những buổi học STEM giúp con phát triển toàn diện hơn”.
Cô Phạm Thị Bình Yên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoài Hảo (TX Hoài Nhơn), chia sẻ: Nhà trường đã triển khai nhiều mô hình học tập theo hướng STEM đến học sinh. Gần đây, nhà trường tổ chức ngày hội STEM, với nhiều mô hình thú vị, phù hợp với lứa tuổi và chương trình học của các em. Nhờ vậy, học sinh hứng thú hơn khi thấy kiến thức sách vở gắn liền với cuộc sống.
Hành trình học tập đầy sáng tạo và trải nghiệm
Giáo dục STEM là một hướng đi phù hợp với xu thế thời đại, mang lại nhiều lợi ích cho người học và xã hội. Với sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh, của ngành GD&ĐT, sự nỗ lực không ngừng của thầy cô và sự đồng hành từ phụ huynh, DN… mô hình giáo dục STEM tại Bình Định đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong đổi mới giáo dục, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ.
STEM không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn xây dựng tư duy phản biện, sáng tạo và khả năng hợp tác cho thế hệ trẻ, khai thác tối đa hiệu quả KHCN. Đây không phải là một trào lưu, mà là chiến lược lâu dài nhằm phát triển năng lực tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, hợp tác và sáng tạo cho học sinh - những phẩm chất thiết yếu của công dân toàn cầu.
 |
| Trường THCS Võ Xán tổ chức nhiều mô hình giáo dục STEM giúp học sinh khơi nguồn sáng tạo. Ảnh: HỒ ĐIỂM |
Theo ông Nguyễn Đình Hùng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT, Đến nay, Sở đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn triển khai giáo dục STEM tại các trường, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo định hướng liên môn và tích hợp, triển khai thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông hiện hành của Bộ GD&ĐT. Từ các bài học STEM, các hoạt động trải nghiệm cho đến các hoạt động nghiên cứu KHKT, ngày hội STEM cấp tỉnh… đều tạo ra sân chơi cho học sinh ứng dụng kiến thức và phát huy khả năng sáng tạo.
Ông Nguyễn Trinh Luân, Phó Giám đốc Công ty Hoa Sen chi nhánh Bình Định, cho rằng: Hiện tại trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển và trong tương lai sẽ thay thế các hoạt động thủ công. Do vậy, việc đẩy nhanh KHCN vào giáo dục là hướng đi lâu dài và bền vững. DN luôn cần nguồn nhân lực vừa có chuyên môn, vừa có kỹ năng mềm và hướng giáo dục STEM từ sớm là rất quan trọng để hình thành tư duy sáng tạo, thích nghi nhanh với công nghệ cho học sinh, xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng sau này.
Định hướng lâu dài, bền vững
Việc dạy học theo hướng STEM đòi hỏi giáo viên phải thay đổi tư duy và cách tiếp cận bài giảng, không chỉ truyền đạt kiến thức, giáo viên phải trở thành người thiết kế, dẫn dắt, giúp học sinh tự tìm tòi, khám phá. Theo thầy Võ Khiêm Nhường, Tổ trưởng Tổ Khoa học tự nhiên, Trường THCS Võ Xán, mỗi dự án STEM là một hành trình học tập đầy sáng tạo và trải nghiệm. Nhiều mô hình hay và ý nghĩa như: Thùng rác thông minh, mô hình tiết kiệm điện, sáng tạo vật dụng từ rác thải nhựa… được thực hiện qua bàn tay khéo léo và sáng tạo của các em.
Tại buổi gặp gỡ với lãnh đạo các trường đại học thuộc CLB KH&CN các trường đại học kỹ thuật ngày 11.4.2025, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn khẳng định, Bình Định rất trân trọng và thiện chí hợp tác với các trường đại học trong việc đẩy mạnh phát triển tiềm năng KHCN tại địa phương. Trong quá trình phát triển, Bình Định đặc biệt quan tâm đến việc tiếp cận các ý tưởng, sáng kiến có giá trị từ giới học thuật, nghiên cứu và công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực then chốt như: KHCN cơ bản, STEM, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đặc biệt, tập trung nguồn nhân lực chất lượng, chú trọng phát triển Bình Định theo hướng đổi mới, sáng tạo.
Riêng đối với định hướng giáo dục theo hướng STEM, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn cho hay, đây là một hoạt động giáo dục được tỉnh rất chú trọng quan tâm. Đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã triển khai nhiều mô hình giáo dục STEM từ cấp Mầm non đến THPT. Trong đó, Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo đã trở thành cầu nối, địa điểm tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ cho hoạt động giáo dục, trải nghiệm. Dự kiến thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục chú trọng và tổ chức nhiều hoạt động liên quan đến nội dung này. Ngoài ra, nhiều DN trong lĩnh vực công nghệ, môi trường, nông nghiệp thông minh cũng tích cực đồng hành cùng ngành giáo dục qua việc tổ chức các buổi tham quan nhà máy, tài trợ thiết bị học tập, tài trợ cuộc thi sáng tạo trẻ…
“Thực hiện theo chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở GD&ĐT đang xây dựng trình UBND tỉnh ban hành Đề án phát triển giáo dục STEM tại các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025 - 2030. Với việc triển khai thực hiện đề án này, ngành giáo dục kỳ vọng sẽ có thêm nhiều cơ hội và giải pháp để tăng cường việc giáo dục STEM trong các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh góp phần bổ sung, đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ phát triển KT-XH của địa phương trong tương lai”.
Ông Nguyễn Đình Hùng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT
HỒ THỊ ĐIỂM
