Chuyển giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD-ĐT: Cơ hội điều chỉnh luật Giáo dục

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Chuyển giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD-ĐT là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, tạo nên một hệ thống giáo dục quốc dân thống nhất, đồng bộ. Đây cũng là cơ hội để điều chỉnh luật Giáo dục và luật Giáo dục ĐH.

TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO CỦA GDNN THAY ĐỔI NHIỀU LẦN

Cùng với quá trình phát triển giáo dục và đào tạo, các luật Giáo dục, luật Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) và luật Giáo dục ĐH (GDĐH) đã được ra đời, sau thời gian được sửa đổi bổ sung nhằm hoàn thiện và đồng bộ hơn. Riêng về trình độ đào tạo của GDNN và GDĐH đã có sự thay đổi theo thời gian, được thể hiện ở bảng dưới:

Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ các luật Giáo dục, luật GDNN và luật GDĐH
Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ các luật Giáo dục, luật GDNN và luật GDĐH

Qua bảng trên cho thấy đã có những điểm chưa thống nhất về trình độ đào tạo của GDNN và GDĐH giữa Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB-XH.

Trước hết, về các trình độ đào tạo của GDNN không nhất quán. Cụ thể, luật Giáo dục 2005, quy định GDNN có 4 trình độ (sơ cấp, trung cấp, CĐ, trung cấp chuyên nghiệp), luật Dạy nghề năm 2006 quy định GDNN có 3 trình độ (sơ cấp nghề, trung cấp nghề, CĐ nghề), đến luật GDNN năm 2014 và luật Giáo dục 2019 quy định GDNN có 3 trình độ (sơ cấp, trung cấp và CĐ). Điều này làm cho người học không hiểu (sơ cấp, trung cấp, CĐ) và (sơ cấp nghề, trung cấp nghề, CĐ nghề) khác nhau như thế nào.

Thứ 2, trình độ đào tạo của GDĐH cũng không nhất quán. Luật Giáo dục 2005 và luật GDĐH năm 2012 quy định GDĐH có 4 trình độ (CĐ, ĐH, thạc sĩ, tiến sĩ) nhưng đến luật GDĐH sửa đổi năm 2018 và luật Giáo dục 2019 quy định GDĐH có 3 trình độ đào tạo (ĐH, thạc sĩ, tiến sĩ). Điều này khác với thế giới, đa số các nước quy định GDĐH có 4 trình độ (CĐ, ĐH, thạc sĩ, tiến sĩ).

Thứ 3, luật GDNN coi GDNN là một bậc học riêng trong hệ thống giáo dục quốc dân là không tương thích với thông lệ quốc tế. Đa số các nước coi GDNN đào tạo các ngành nghề là một luồng đào tạo, hòa vào các bậc học. Chẳng hạn, ở trung học bậc thấp (có 2 luồng: phổ thông là THCS, còn luồng nghề là sơ học nghề); ở trung học bậc cao (có 2 luồng: phổ thông là THPT, còn luồng nghề là trung học nghề). Việc coi GDNN là một bậc học nhằm đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp và CĐ đã xóa mất ranh giới giữa GDNN và giáo dục chuyên nghiệp nên việc phân luồng học sinh (HS) sau THCS, THPT và liên thông từ trình độ trung cấp và CĐ lên ĐH có nhiều trở ngại.

Vì vậy, để đảm bảo phân luồng HS và liên thông giữa các trình độ thông suốt, cần quy định trình độ CĐ thuộc về GDĐH.

Một giờ học của học sinh trường trung cấp nghề. Hiện nay hệ thống trường này chịu sự quản lý của Bộ LĐ-TB-XH. ẢNH: MỸ QUYÊN
Một giờ học của học sinh trường trung cấp nghề. Hiện nay hệ thống trường này chịu sự quản lý của Bộ LĐ-TB-XH. ẢNH: MỸ QUYÊN

TRUNG TÂM GDNN VÀ GDTX SẼ THUẬN LỢI

Hiện nay, các trung tâm GDNN và GDTX trực thuộc UBND cấp huyện. Hoạt động của những trung tâm này được thực hiện theo 2 văn bản khác nhau, đó là Thông tư 05/2020/TT-BLĐTBXH ngày 16.8.2020 ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm GDNN công lập cấp huyện; và Thông tư 01/2023/TT-BGDĐT ngày 6.1.2023 quy định quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm GDNN - GDTX.

Ngay tại Thông tư 01 của Bộ GD-ĐT cũng thể hiện sự mâu thuẫn. Tại điều 2, quy định về vị trí pháp lý và quản lý nhà nước đối với trung tâm, khẳng định đây là cơ sở GDTX thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, chịu sự quản lý nhà nước về GDTX của Bộ GD-ĐT; hoạt động GDNN của Bộ LĐ-TB-XH; đồng thời chịu sự quản lý nhà nước của UBND tỉnh, TP trực thuộc T.Ư. Điều này rất khó cho các trung tâm hoạt động.

Một khó khăn mà nhiều giám đốc các trung tâm này nêu ra là trong những năm gần đây, về thiết bị dạy nghề của trung tâm không được đầu tư, do chương trình mục tiêu quốc gia thuộc Bộ LĐ-TB-XH chỉ đầu tư thiết bị cho các cơ sở GDNN, không có mục đầu tư cho trung tâm GDNN - GDTX. Việc dạy và học chủ yếu của các trung tâm này là các lớp hệ GDTX lớp 10, 11 và 12.

Vì vậy, nói rằng HS sau THCS có 3 luồng học tập tiếp là: THPT, trung tâm GDNN - GDTX và cơ sở GDNN, nhưng thực chất chỉ có 2 luồng.

Trên thế giới không có trung tâm GDNN - GDTX như ở VN mà là một trường trung học nghề (hoặc là trung học kỹ thuật), vừa học nghề vừa học văn hóa những môn cần thiết. HS tốt nghiệp trung học nghề được cấp bằng "trung học nghề" tương đương bằng "trung học phổ thông", có quyền tuyển sinh ĐH đối với các trường ĐH ứng dụng và thực hành.

Ở nước ta, mô hình trường trung học kỹ thuật được triển khai thí điểm ở Phú Thọ, Quảng Bình, Đồng Tháp và Cần Thơ trong giai đoạn sau năm 2001. Tuy nhiên sau hơn 10 năm thực hiện mô hình này (HS vừa học nghề vừa học THPT), cho thấy nhiều bất cập, dẫn đến phải dừng thí điểm. Bất cập lớn nhất là thiết bị dạy nghề không được đầu tư như các trường trung cấp nghề và CĐ nghề. Tình trạng hoàn toàn giống với các trung tâm GDNN - GDTX hiện nay.

Vì vậy, khi GDNN chuyển về Bộ GD-ĐT cần đánh giá hiệu quả hoạt động của trung tâm GDNN - GDTX, nếu không hiệu quả thì dừng hoạt động của các trung tâm này và chuyển phần dạy văn hóa cho các trường trung cấp nghề, CĐ nghề. Mỗi tỉnh chỉ giữ lại vài trung tâm GDTX làm nhiệm vụ phổ cập giáo dục.

Chuyển giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD-ĐT sẽ tạo nên một hệ thống giáo dục quốc dân thống nhất, đồng bộ. ảnh: Mỹ quyên
Chuyển giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD-ĐT sẽ tạo nên một hệ thống giáo dục quốc dân thống nhất, đồng bộ. ảnh: Mỹ quyên

ĐỂ TƯƠNG THÍCH VỚI PHÂN LOẠI GIÁO DỤC QUỐC TẾ

Nhằm đáp ứng yêu cầu phân loại và đối chiếu quốc tế trong lĩnh vực giáo dục, UNESCO đã xây dựng bảng phân loại quốc tế về giáo dục (ISCED). Bảng phân loại đầu tiên được thông qua năm 1975, gọi là ISCED 1976. Từ đó đến nay, UNESCO đã công bố 2 bản tiếp theo là ISCED 1997 và ISCED 2011. Trên 160 nước, vùng lãnh thổ đã vận dụng ISCED 2011.

Theo ISCED 2011, hệ thống giáo dục chia làm 9 cấp độ. Cấp độ 0: giáo dục mầm non; cấp độ 1: giáo dục tiểu học; cấp độ 2 (THCS và sơ học nghề); cấp độ 3 (THPT và trung học nghề); cấp độ 4: sau trung học nhưng không phải là ĐH; cấp độ 5: CĐ, là ĐH ngắn hạn; cấp độ 6: cử nhân và tương đương; cấp độ 7: thạc sĩ và tương đương; cấp độ 8: tiến sĩ.

Ở nước ta, năm 2016, Chính phủ ban hành Quyết định 1982/QĐ-TTg phê duyệt khung trình độ quốc gia. Về bậc trình độ, bao gồm 8 bậc: Bậc 1 - sơ cấp I, bậc 2 - sơ cấp II, bậc 3 - sơ cấp III, bậc 4 - trung cấp, bậc 5 - CĐ, bậc 6 - ĐH, bậc 7 - thạc sĩ, bậc 8 - tiến sĩ.

Theo ISCED 2011, các cấp độ 2, 3 thuộc về giáo dục trung học, các cấp độ 5, 6, 7 và 8 thuộc về bậc GDĐH, trong khi VN coi cấp độ 5 (CĐ thuộc GDNN). Cùng đó, cấp độ 4 trong ISCED 2011 rất đa dạng, nhiều trình độ khác nhau nhưng không phải là ĐH, còn theo quy định của VN, cấp độ 4 là trung cấp.

Vì vậy, để tương thích với phân loại giáo dục quốc tế, nhằm thuận lợi trong việc tạo điều kiện cho các nước công nhận bằng cấp của VN và chuyển đổi lao động giữa VN và các nước dễ dàng, cần sửa đổi, bổ sung luật Giáo dục như sau:

Sửa luật Giáo dục 2019 quy định trình độ đào tạo CĐ thuộc GDĐH.

Cần xem xét, đánh giá lại mô hình trung tâm GDNN - GDTX, nên chuyển mô hình này thành trung học nghề hay trung học kỹ thuật như nhiều nước.

Nên quy định giáo dục bắt buộc 9 năm như tinh thần của Nghị quyết 29-NQ/TW nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn cấp THCS; khi GDNN chuyển về Bộ GD-ĐT sẽ có điều kiện phân luồng HS sau THCS tốt hơn.

Theo Hồ Sỹ Anh (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Vì sao lạm thu vẫn dai dẳng?

Vì sao lạm thu vẫn dai dẳng?

Năm học 2025 - 2026 bắt đầu trong niềm vui của học sinh và phụ huynh khi chính sách miễn học phí từ mầm non đến hết THPT lần đầu được thực hiện trên cả nước; lương giáo viên sẽ được điều chỉnh tăng theo luật Nhà giáo; một số địa phương như Hà Nội hỗ trợ thêm tiền ăn trưa cho học sinh tiểu học.

Một tiết học của học sinh lớp 1.

Rèn kỹ năng tự lập cho học sinh lớp 1

(GLO)- Ngay từ khi bước chân vào môi trường tiểu học, trẻ đã bắt đầu rời xa sự bao bọc quen thuộc của gia đình để hòa nhập với tập thể. Nếu ở giai đoạn này các em được hướng dẫn kỹ năng tự lập thì việc học tập và thích nghi sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn.

Khánh thành iKame - Tổ hợp không gian sáng tạo dành cho tài năng Game đầu tiên ở trường đại học

Khánh thành iKame - Tổ hợp không gian sáng tạo dành cho tài năng Game đầu tiên ở trường đại học

(GLO)- Ngày 18-9, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) và Công ty CP iKame Global (iKame) tổ chức Lễ khai trương Tổ hợp không gian sáng tạo iKame. Đây sẽ là nơi ươm mầm cho những dự án sáng tạo Game, giúp sinh viên phát triển, khởi nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

APC Gia Lai: Hơn 10 năm kiến tạo tương lai toàn cầu cho học sinh

APC Gia Lai: Hơn 10 năm kiến tạo tương lai toàn cầu cho học sinh

Với hơn một thập kỷ phát triển, Trường Quốc tế Châu Á Thái Bình Dương Gia Lai (APC Gia Lai) trở thành đơn vị giáo dục tiên phong tại khu vực, kết hợp hài hòa giữa tinh hoa giáo dục quốc tế và thực tiễn Việt Nam, xây dựng môi trường học tập hạnh phúc, hiện đại, toàn diện và hội nhập.

Học sinh Trường Hội nhập Quốc tế iSchool Quy Nhơn say sưa vẽ bích họa về chủ đề đất Võ trời Văn trên bức tường trắng. Ảnh: T.D

“Đất võ trời văn” hiện lên trong những bức bích họa

(GLO)- Bức tường trắng trong khuôn viên Trường Hội nhập Quốc tế iSchool Quy Nhơn (phường Quy Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai) nay được “thay áo” mới bằng hình ảnh đầy màu sắc của tranh bích họa. Ở đây, giáo viên và học sinh đã kể về câu chuyện văn hóa nơi “đất võ trời văn” bằng ngôn ngữ của hội họa.

Sở Giáo dục và Đào tạo đề nghị phụ huynh khẩn trương hoàn tất thủ tục đến hết ngày 25-8

Sở Giáo dục và Đào tạo đề nghị phụ huynh khẩn trương hoàn tất thủ tục đến hết ngày 25-8

(GLO)- Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Gia Lai vừa có thông báo về tình hình tiếp nhận trẻ em, học sinh là con của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của tỉnh Gia Lai (trước sáp nhập) về học tập tại các trường tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn các phường ở Quy Nhơn.

Lớp học đặc biệt ở làng Lung Prông

Lớp học đặc biệt ở làng Lung Prông

(GLO)- Ở tuổi “con bồng cháu bế”, nhiều người dân tộc thiểu số (DTTS) tại làng Lung Prông (xã Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) vẫn miệt mài đến lớp học chữ. Không chỉ tiếp cận với ánh sáng tri thức, lớp học xóa mù chữ còn giúp họ mở mang tầm mắt, vượt qua mặc cảm và sự tự ti đã đeo bám bấy lâu.

Lùi giờ vào học: Nhỏ nhưng cần thiết

Lùi giờ vào học: Nhỏ nhưng cần thiết

Trong bối cảnh ngành giáo dục đang hướng đến mô hình trường học hạnh phúc, việc điều chỉnh thời gian học trong ngày, đặc biệt là giờ vào học buổi sáng, đang nhận được nhiều sự quan tâm của học sinh và cha mẹ học sinh trong những ngày qua.

Nâng cao kỹ năng và giá trị sống cho trẻ

Nâng cao kỹ năng và giá trị sống cho trẻ

(GLO)- Mới đây, chương trình “Vì con cần có mẹ” do Trung tâm Kỹ năng sống SDEE (trụ sở ở phường Quy Nhơn Nam) tổ chức đã mang đến trải nghiệm ý nghĩa cho nhiều phụ huynh và học sinh khối Tiểu học và THCS.

Sắp xếp mạng lưới trường lớp: Đồng bộ, hiệu quả, bền vững

Sắp xếp mạng lưới trường lớp: Đồng bộ, hiệu quả, bền vững

(GLO)-Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, các địa phương ở Gia Lai đã chủ động rà soát, sắp xếp mạng lưới trường lớp theo hướng tinh gọn, khoa học. Việc đổi tên các cơ sở giáo dục được triển khai đồng bộ, kết hợp nâng cấp cơ sở vật chất, phân bổ giáo viên… nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

null