(GLO)- Kèm theo Nghị quyết 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X), nhiều văn bản về tam nông cũng được ban hành. Tuy nhiên việc “tiêu hóa” văn bản còn chậm, rõ nhất là việc đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã nông nghiệp. Theo báo cáo của Liên minh Hợp tác xã tỉnh, trên địa bàn tỉnh hiện có 162 hợp tác xã, trong đó có 73 hợp tác xã nông nghiệp và hoạt động chủ yếu là cung ứng phân bón, nuôi cá, sản xuất một số mặt hàng truyền thống như thổ cẩm, đan lát mây tre lá, bẹ chuối…
Trên thực tế, hiệu quả kinh tế chưa cao, số lượng hợp tác xã có lãi tăng nhưng ở mức thấp, nhiều hợp tác xã tồn tại hình thức hoặc làm ăn thua lỗ, ngưng hoạt động nhiều năm liền (chiếm 28,4%) nhưng chưa có biện pháp củng cố hoặc giải thể theo Luật Hợp tác xã; lợi ích mang lại cho thành viên chưa nhiều do đó chưa có sức hấp dẫn, lôi cuốn xã viên và người lao động tham gia vào hợp tác xã (theo Báo cáo số 264/KHĐT-KTN ngày 30-3-2012 của Sở Kế hoạch và Đầu tư thì thu nhập bình quân của một lao động trong kinh tế tập thể khoảng 1 triệu đồng/tháng; thu nhập của một xã viên hợp tác xã là 1,4 triệu đồng/tháng, trong khi đó thu nhập của xã viên Quỹ Tín dụng Nhân dân cao nhất bình quân 3,5 triệu đồng/tháng và thấp nhất là Hợp tác xã Nông nghiệp với 0,65 triệu đồng/tháng).
 |
| Ảnh: Đức Thụy |
Trong khi đó, theo kết quả giám sát mới đây của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh thì trình độ, năng lực của đội ngũ quản trị hợp tác xã còn hạn chế, thiếu nhân lực, thiếu vốn (do ngân hàng thương mại không cho vay).
Hợp tác xã Nông nghiệp rất ít được hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước về lãi suất ưu đãi tín dụng, quỹ hỗ trợ hợp tác xã, các chương trình dự án nông thôn… Còn đối với các nông-lâm trường quốc doanh việc chuyển đổi thành các công ty TNHH một thành viên ỳ ạch kéo dài và thực tế một số đơn vị gần như một cuộc hoán đổi “bình mới, rượu cũ” nên việc thu hút nguồn đầu tư trong nhân dân rất hạn chế, thiếu tính thuyết phục, tính cạnh tranh không cao trong nền kinh tế thị trường.
Đối với nông dân, Chương trình 134 hỗ trợ đất sản xuất cho hộ thiếu đất quy định quy mô diện tích/hộ thấp, kinh phí để nhận chuyển nhượng đất, khai hoang đất để giao cho đồng bào dân tộc thiểu số sản xuất còn quá thấp so với mặt bằng chung. Quy định hạn mức cho vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội để xây dựng công trình nước sạch và vệ sinh môi trường từ năm 2004 đến nay vẫn chưa thay đổi; mức hỗ trợ cho hộ nghèo vay làm nhà bố trí dân cư theo Quyết định 139 và Quyết định 78 của Thủ tướng Chính phủ với mức 6-8 triệu đồng/hộ hiện nay không còn phù hợp với tình hình biến động giá cả…
Chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản hàng hóa cho nông dân thông qua hợp đồng (liên kết 4 nhà: Nhà quản lý, nhà nông, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp) thực sự không hiệu quả và không có tính bền vững như yêu cầu tại Quyết định số 80/2002/QĐ-TTg ngày 24-6-2002 của Thủ tướng Chính phủ. Vì lợi ích của các bên chưa rõ ràng, thiếu gắn kết và không có chế tài ràng buộc để hỗ trợ cho nông dân trong tiêu thụ hàng hóa. Từ đó việc khuyến cáo của chính quyền thì cứ khuyến cáo, mạnh nông dân muốn nuôi trồng gì thì cứ nuôi trồng, sản phẩm nông sản làm ra vẫn còn trong vòng lẩn quẩn thừa-thiếu, giá cả lên xuống bất thường chưa có tính ổn định và gặp nhiều rủi ro; nông dân chưa mạnh dạn hiệp thương, liên kết với nhau để cùng bảo vệ mình.
 |
| Ảnh: Đức Thụy |
Ngoài ra, chính sách giảm nghèo còn nặng tính trợ cấp, chưa khuyến khích vai trò chủ động, tích cực của đối tượng thụ hưởng; công tác khuyến nông, khuyến lâm chưa thực sự phát huy hiệu quả giúp nông dân thoát nghèo bền vững; nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn chưa mặn mà, tích cực tuyển dụng lao động tại chỗ để góp phần giải quyết việc làm, tình trạng du canh du cư, phá rừng vẫn còn xảy ra…
Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư công của Nhà nước còn dàn trải, nơi nhiều nơi ít có phần cảm tính, nhiều công trình đầu tư chưa tính đến việc duy tu bảo dưỡng; nhiều quy định ngay từ văn bản Nhà nước còn bất cập (chẳng hạn Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16-4-2009 của Thủ tướng Chính phủ một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới chưa phù hợp với địa bàn Tây Nguyên như cơ cấu lao động, tỷ lệ nghèo, chợ, nghĩa địa…; tiêu chí về trang trại kèm theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và PTNT quá lớn và kinh tế trang trại chưa có chính sách phát triển cụ thể về đất đai, vốn); đối với người dân nông thôn một số nơi điều kiện sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh.
Hy vọng rằng những bất cập sẽ được tháo gỡ sớm trong thời gian đến; khu vực nông thôn tiếp tục phát huy lợi thế so sánh và là điểm tựa vững chắc trong sự nghiệp xây dựng đất nước.
Lê Văn Nhung
