Hôm nay (3.2), Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) cấp cao nhất của Liên hiệp quốc (LHQ) sẽ ra phán quyết về vụ kiện diệt chủng dai dẳng giữa hai quốc gia cựu thù Croatia và Serbia. Quyết định mang tính bước ngoặt này của ICJ có thể sẽ làm tấy lên vết thương giữa hai nước.
 |
| Xe buýt của LHQ chở thường dân và tù nhân được trả tự do từ Pakrac, miền Đông Croatia đến Bosnia vào tháng 5.1995. |
Thẩm phán ICJ Peter Tomka sẽ đọc cáo trạng tại trụ sở của tòa án này ở Hague (Hà Lan) vào lúc 10h (giờ địa phương, tức 16h giờ Hà Nội). Ngoại trưởng Serbia Ivica Dacic gọi đây "có lẽ là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong quan hệ song phương giữa chúng tôi (Serbia) với Croatia".
Sau khi liên bang Nam Tư tan rã, Croatia và Serbia rơi vào một cuộc xung đột vũ trang kéo dài từ năm 1991-1995. Ít nhất 20 ngàn người đã thiệt mạng trong cuộc xung đột này, biến nó trở thành một trong số vài diễn biến bạo lực làm rung chuyển khu vực Balkan vào thập niên 90.
Năm 2000, Croatia kiện Serbia lên ICJ vì cho rằng các cuộc tấn công của Serbia khiến hàng ngàn người thiệt mạng và bị mất nhà cửa trong cuộc xung đột nói trên là một "hình thức diệt chủng".
Croatia cũng đòi Serbia phải bồi thường thiệt hại "cho người và tài sản cho người Croatia, cho nền kinh tế và môi trường Croatia… Tổng số tiền bồi thường sẽ do ICJ quyết định".
Phản ứng lại với đơn kiện của Croatia, năm 2010, Serbia cũng đâm đơn kiện ngược lại Croatia, cáo buộc Croatia xua đuổi khoảng 200 ngàn người Serbia thiểu số trong một chiến dịch quân sự mang tên Chiến dịch Bão táp nhằm lấy lại vùng lãnh thổ của mình.
Sau Chiến dịch Bão táp, dân số Serbia thiểu số tại khu vực giảm từ 12% xuống còn 4%. Năm 2012, Serbia vô cùng tức giận khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICT) về vấn đề Nam Tư tuyên bố Tư lệnh Quân đội Croatia Ante Gotovina - người chỉ huy Chiến dịch Bão táp - vô tội.
Kể từ khi thành lập vào năm 1946 đến nay, ICJ mới chỉ công nhận duy nhất một vụ kiện diệt chủng. Diệt chủng là tội ác quốc tế nghiêm trọng nhất nhưng cũng khó chứng minh nhất.
Năm 2007, ICJ tuyên bố, sự kiện thảm sát xảy ra năm 1995 tại thị trấn Srebrenica ở Bosnia là một vụ diệt chủng. Quân đội Serbia đã sát hại 8.000 đàn ông và trẻ em trai theo đạo Hồi ở Bosnia và vất xác họ xuống các hố chôn tập thể.
Cả Serbia và Croatia đều tuyên bố sẽ chấp nhận phán quyết sắp tuyên của ICJ về vụ kiện kéo dài 15 năm qua.
Bộ trưởng Tư pháp Croatia Orsat Miljenic phát biểu, ông không muốn suy đoán về quyết định của ICJ nhưng khẳng định mục đích chính của nước này là muốn "cho mọi người biết những gì đã xảy ra trong chiến tranh và hành động xâm lược (của Serbia) nhằm vào Croatia".
Ngoại trưởng Serbia Ivica Dacic tuyên bố trong một cuộc họp báo vào ngày 1.2 rằng "đây có lẽ là một trong những sự kiện quan trọng nhất đối với quan hệ song phương giữa chúng tôi với Croatia".
"Phán quyết của ICJ có lẽ là dấu chấm hết cho vụ kiện kéo dài suốt 15-20 năm qua và sẽ kết thúc cuộc chiến của hai bên nhằm chứng minh ai là tội phạm tồi tệ nhất. Có thể, chúng tôi sẽ có cơ hội để bỏ lại quá khứ đằng sau và hướng đến tương lai" - ông Dacic nói.
Tố Uyên (Theo AFP)
