Các nhà lãnh đạo thế giới đã lên tiếng thúc giục các bên ở Thổ Nhĩ Kỳ "tôn trọng hiến pháp dân chủ" sau âm mưu đảo chính của quân đội vào tối 15.7 nhằm lật đổ Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, dẫn tới bạo lực đẫm máu tại thủ đô Istanbul.
Mỹ, Nga, NATO và Liên minh châu Âu kêu gọi ổn định, trong khi Tổng thống Mỹ Barack Obama kêu gọi tất cả các bên ủng hộ chính phủ dân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ, kìm chế căng thẳng và tránh gây ra bất kì bạo lực và đổ máu.
Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki-moon lên tiếng chỉ trích đảo chính và kêu gọi duy trì chính quyền dân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ.
 |
| Hàng ngàn người ủng hộ chào đón Tổng thống Erdogan tại sân bay Istanbul. Ông Erdogan đã thoát chết trong gang tấc khi khách sạn ông ở tại khu nghỉ mát Marmaris bị đánh bom hôm 15.7, chỉ ít phút sau khi ông rời khỏi đó. |
"Sự can thiệp quân sự vào các vấn đề của đất nước là điều không thể chấp nhận được" - ông Ban nói.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker cũng lên tiếng ủng hộ chính phủ của Tổng thống Erdogan và thúc giục Thổ Nhĩ Kỳ nhanh chóng trở lại bình thường.
"Thổ Nhĩ Kỳ là một đối tác quan trọng của EU. EU hoàn toàn ủng hộ chính phủ dân chủ, hiến pháp cũng như các quy định pháp luật của Ankara" - theo tuyên bố chung.
Về phần mình, phát ngôn viên Điện Dmitry Peskov nhấn mạnh: "Chúng tôi kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ nhanh chóng khôi phục trật tự hiến pháp". Moscow vô cùng quan ngại về tình hình ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov trước đó kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ tránh mọi cuộc đổ máu và nhấn mạnh mọi vấn đề ở nước này nên được giải quyết phù hợp theo hiến pháp.
Tình hình ở Thổ Nhĩ Kỳ được dự đoán sẽ chi phối cuộc gặp của các ngoại trưởng EU vào ngày 18.7 tới. Ankara cũng dự định tham gia cuộc họp này.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg kêu gọi "bình tình, kìm chế và tôn trọng hiến pháp của Thổ Nhĩ Kỳ", đồng thời nhấn mạnh Ankara là một đồng minh rất được quý trọng" của khối quân sự này.
Cũng giống như các nhà lãnh đạo phương Tây khác, Tổng thống Obama bày tỏ quan ngại về những biện pháp độc đoán đang được chính phủ Tổng thống Erdogan thực hiện. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh chính của NATO và là thành viên của liên minh chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Syria và Iraq. Mỹ cũng có hạ tầng quân sự tại căn cứ không quân Incirlik để triển khai các chiến dịch không kích IS.
Trong khi đó, một quan chức quốc phòng Mỹ khẳng định, cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ không ảnh hưởng tới chiến dịch quân sự chống IS và các lực lượng Mỹ sẽ tiếp tục mở các chuyến bay từ căn cứ không quân ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Thủ tướng Đức Angela Merkel nhấn mạnh "trật tự dân chủ" ở Thổ Nhĩ Kỳ cần được tôn trọng. Chính phủ dân sự Thổ Nhĩ Kỳ cần được ủng hộ. Và mọi thứ cần phải được thực hiện nhằm bảo vệ mạng sống của con người.
Cũng bày tỏ sự quan ngại, Anh đã kêu gọi công nhân nước mình ở Thổ Nhĩ Kỳ tránh lui tới những địa điểm công cộng.
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cũng cho biết, Tehran - nước láng giềng của Thổ Nhĩ Kỳ - đang giám sát chặt chẽ tình hình.
"Ổn định, dân chủ và an ninh của người Thổ Nhĩ Kỳ là ưu tiên hàng đầu" - ông Zarif nói và nhấn mạnh tới "sự cần thiết duy trì sự thống nhất" của đất nước.
Thủ tướng Hy Lạp Alexis Tsipras cũng bày tỏ sự ủng hộ của ông đối với chính phủ dân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ sau đảo chính.
Âm mưu đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu nổ ra vào khoảng 21 giờ 30 tối 15.7, khi quân đội tấn công vào trụ sở cảnh sát và đài truyền hình ở thủ đô Ankara.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố âm mưu đảo chính là một hành động phản quốc và khẳng định chính phủ của ông vẫn nắm quyền.
Một đơn vị thuộc các lực lượng vũ trang bị cáo buộc âm mưu đảo chính để lên nắm quyền. Các quan chức cho biết, cuộc đảo chính đã kết thúc thất bại mặc dù tình hình vẫn còn hỗn loạn.
Ít nhất 90 người đã thiệt mạng và hơn 1.000 người khác bị thương. Khoảng 1.563 binh sĩ đã bị bắt giữ.
Hồng Hà (Theo AFP, BBC)
