ESA lần đầu tiên công bố hình ảnh vành nhật hoa của Mặt trời nhờ nhật thực nhân tạo

TRẦN THÚY (Theo TTXVN, Tuoitre, Vnexpress)

18/06/2025 08:34

(GLO)- Hai vệ tinh Proba-3 của Châu Âu đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử với bức ảnh về vành nhật hoa - lớp khí quyển ngoài cùng và bí ẩn nhất của Mặt Trời - vô cùng rõ nét. Đây cũng là lần đầu tiên, hiện tượng nhật thực toàn phần được tạo ra bởi con người mà không cần Mặt Trăng.

Cặp vệ tinh Proba-3 tạo ra nhật thực nhân tạo định kỳ. (Ảnh: ESA).

Theo Space, ngày 5/12/2024, Proba-3 được Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) phóng từ Trung tâm Vũ trụ Satish Dhawan (Ấn Độ), gồm 2 vệ tinh. Trong đó, một vệ tinh đóng vai trò là "mặt trăng nhân tạo" có nhiệm vụ che khuất Mặt Trời, và một vệ tinh khác mang theo kính thiên văn ASPIICS, hướng trực tiếp vào vùng che khuất để quan sát.

Đến ngày 23/5 vừa qua, trong lần thử nghiệm bay đầu tiên, hai vệ tinh đã căn chỉnh với độ chính xác tới từng milimét ở khoảng cách 150 mét, từ đó tạo ra những hình ảnh rõ nét chưa từng có về vành nhật hoa của Mặt Trời.

Đến ngày 16/6, tại Triển lãm Hàng không Paris (Pháp), ESA đã cho công bố những bức ảnh quý giá này.

Vành nhật hoa Mặt Trời được quan sát bởi ASPIICS của Proba-3. (Ảnh: ESA)

Kể từ tháng 3 vừa qua đến nay, Proba-3 đã tạo ra 10 lần nhật thực nhân tạo thành công, trong đó có một lần kéo dài tới 5 tiếng, điều không tưởng nếu so với nhật thực tự nhiên vốn chỉ diễn ra trong vài phút.

Trưởng nhóm nghiên cứu - nhà khoa học Andrei Zhukov thuộc Đài Thiên văn Hoàng gia Bỉ - cho biết ông và các cộng sự đã rất bất ngờ khi những bức ảnh đầu tiên về vành nhật hoa, không cần xử lý kỹ thuật số phức tạp, vẫn thể hiện rõ chi tiết.

“Chúng tôi gần như không tin vào mắt mình. Ngay từ lần thử đầu tiên đã thành công. Thật kỳ diệu!” - Trưởng nhóm nghiên cứu - nhà khoa học Andrei Zhukov.

Cũng theo ông Andrei Zhukov, hình ảnh mà Proba-3 gửi về không chỉ cho thấy cấu trúc chi tiết của vành nhật hoa, mà còn ghi nhận được các vết lồi lạnh. Đây là hiện tượng plasma lạnh có nhiệt độ khoảng 10.000 độ C nổi bật giữa nền plasma nóng hàng triệu độ.

Đó cũng là những đặc điểm chỉ quan sát được trong nhật thực toàn phần, và giờ đây có thể được nghiên cứu thường xuyên hơn nhờ Proba-3.

Cách thức tạo "nhật thực nhân tạo" của sứ mệnh Proba-3 (Ảnh: ESA).

Trên thực tế, ý tưởng tạo nhật thực nhân tạo đã từng được hiện thực hóa lần đầu tiên vào năm 1975 trong Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz giữa Mỹ và Liên Xô. Tuy nhiên, điều kiện công nghệ thời điểm đó còn hạn chế và hình ảnh thu được rất khiêm tốn.

Với Proba-3, lần đầu tiên con người có thể tạo ra nhật thực nhân tạo định kỳ, ước tính diễn ra chỉ sau 19,6 giờ quỹ đạo, thay vì phải chờ đợi trung bình hơn 360 năm để chứng kiến một nhật thực toàn phần tại một địa điểm cụ thể trên Trái Đất.

Việc nghiên cứu sâu hơn về vành nhật hoa được coi là chìa khóa để dự báo thời tiết không gian, một lĩnh vực ngày càng ảnh hưởng đến hạ tầng hiện đại toàn cầu.

Vành nhật hoa từ lâu được coi là phần bí ẩn nhất của Mặt Trời. Dù nằm ở rìa ngoài, nhưng nhiệt độ tại khu vực này lại cao hơn gấp hàng trăm lần so với bề mặt Mặt Trời và đến nay các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được hiện tượng này.

Đây cũng là nơi xuất phát của những vụ phun trào vật chất nhật hoa (CME) – các đợt giải phóng plasma và từ trường có thể tác động mạnh đến Trái Đất, gây ra bão từ, làm gián đoạn lưới điện, tín hiệu định vị, thông tin liên lạc và thậm chí tạo cực quang ở cả vùng nhiệt đới.

Đánh giá bài viết