(GLO)- Việc lựa chọn phương án hưởng chế độ BHXH một lần khi đang còn tuổi lao động, rời ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bản thân họ mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ về thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.
Bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một trong những chính sách an sinh xã hội rất ưu việt, nhân văn của Đảng và Nhà nước ta để chăm lo cuộc sống trước mắt (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp…) và lâu dài (hưu trí, tử tuất) cho người dân. Người lao động có những quyền lợi được hưởng các chế độ BHTN như: được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc 5 lần mức lương tối thiểu vùng; được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám-chữa bệnh khi không may ốm đau, bệnh tật; được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng); được hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề...
Tuy nhiên, từ tháng 3-2020 đến nay, những hệ lụy của đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều người mất việc làm, không có nguồn thu nhập để đảm bảo ổn định cuộc sống thường nhật, dẫn đến một bộ phận người lao động đã lựa chọn hưởng chế độ BHXH một lần. Dẫu biết nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng nêu trên là do một số người lao động gặp khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch Covid-19, mong muốn có một khoản tiền trước mắt để trang trải cuộc sống. Nhưng bên cạnh đó, vẫn có một bộ phận người lao động còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”, chưa hình thành thói quen tự đảm bảo an sinh khi về già, đóng BHXH để khi hết tuổi lao động có lương hưu, chủ động với cuộc sống của mình, không phụ thuộc vào con cái.
 |
| Bảo hiểm Xã hội Gia Lai hướng dẫn các đơn vị về thủ tục liên quan đến chính sách bảo hiểm xã hội. Ảnh: NHƯ NGUYỆN |
Việc nhiều người lựa chọn phương án hưởng chế độ BHXH một lần khi đang còn tuổi lao động, rời ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bản thân họ mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ về thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân, không để ai bị bỏ lại phía sau. Bởi lẽ, nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ rất thiệt thòi khi hết tuổi lao động. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt, nhất là chế độ BHYT và về lâu dài của người lao động, khi hết tuổi lao động sẽ không có lương hưu, cuộc sống phải phụ thuộc vào người khác.
Khi người lao động lựa chọn hưởng chế độ BHXH một lần thì lập tức các quyền lợi của họ sẽ bị hạn chế rất nhiều so với khi hưởng lương hưu. Thứ nhất, nếu nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, người lao động mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động hoặc nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu thì do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng lao động, hết tuổi lao động.
Thứ hai, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu (độ tuổi xế chiều dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người), người lao động được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ BHYT miễn phí (người nghỉ hưu có lương hưu không phải tự mua thẻ BHYT) và được hưởng các quyền lợi về khám-chữa bệnh BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.
Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là tài sản, của để dành rất quý giá của mỗi người. Nó không mất đi mà ngược lại luôn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước. Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may qua đời thì gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất theo quy định.
Thứ tư, việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Thứ năm, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế.
Như vậy, khi nhận chế độ BHXH một lần thì người lao động sẽ rất thiệt thòi, chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng chế độ tiền lương hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám-chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài. Từ đó, cuộc sống sẽ bị lệ thuộc vào người khác, mất độc lập tự chủ, họ phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.
Vì vậy, việc cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi người lao động. Đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già.
TRẦN ĐÌNH
