Chảo Láo Sì, sinh năm 1990, thầy cúng trẻ tuổi nhất hiện nay trong cộng đồng người Dao ở Lào Cai, tâm sự: "Mình muốn dành 2 - 3 năm nữa đi học thêm chữ Hán, để về giới thiệu, dịch nghĩa các sách cổ người Dao".
Vì sao lưng áo người Dao luôn đính mảnh vải vuông? Vì sao thầy cúng Dao mặc đồ nữ khi hành lễ? Vì sao trang phục phụ nữ Dao có dải yếm che hạ thể?... Tích xưa của người Dao đưa ra lý giải đầy thú vị cho những câu hỏi này.
Hơn 200 bức tranh thờ của riêng người Dao, trong đó có những bức đã lưu truyền qua hơn 7 đời người, tạo thành một "triển lãm" đặc biệt diễn ra trong lễ Tẩu Sai ở Phìn Ngan, Lào Cai đầu năm 2024.
'Điệu múa rùa của người Dao ở Lào Cai còn giữ được nguyên bản và nhiều động tác nhất (45) so với các bài múa tôi được tiếp cận còn lưu lại trong các cộng đồng Dao trên thế giới'.
Đánh dấu sự trưởng thành, lập gia đình, đau ốm mãi không khỏi, hay cuộc sống no đủ, mùa màng bội thu, hoặc chuẩn bị cho kiếp sống ở thế giới bên kia..., người Dao tổ chức lễ lên đèn theo các thứ bậc 3 - 7 - 9, riêng 12 đèn là lễ cúng lớn nhất của đời người dân tộc Dao.
Đang đi trên con đường liên thôn ở bản Trung Hồ, Phìn Ngan (H.Bát Xát, tỉnh Lào Cai), trời mưa nhẹ, Lò Lở Mẩy đột ngột tấp vào lề, ra dấu dừng xe, đoạn bảo: "Có thầy cúng đang đi hành lễ, mình phải đứng lại, nhường thầy đi trước". Hỏi vì sao? Mẩy bảo: "Cái lý người Dao mình nó thế".
Thầy cúng (sư công) còn gọi là thầy Tào, là những nhân vật đặc biệt trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh của người Dao. Để học thành một thầy cúng cao tay, có khả năng hành lễ cấp sắc lên 12 đèn, khó hơn nhiều việc đào tạo một chức danh tiến sĩ.
Người Dao ở Việt Nam có địa bàn cư trú trải rộng khắp đông - tây bắc. Ngoài những hình ảnh quen thuộc thường thấy, thì người Dao còn lưu giữ nhiều phong tục, tập quán, nét văn hóa nghệ thuật đặc sắc... ít hoặc chưa được biết đến.
