Ngay sau khi UBND huyện Đắ R’lấp thông qua kế hoạch thu hồi đất để thực hiện dự án khai thác mỏ bô-xít, hàng loạt căn nhà với hình dáng kỳ quái đã được người dân dựng lên "thần tốc".
Những ngày gần đây, nhiều hộ dân trên địa bàn thôn Quảng Sơn, xã Nghĩa Thắng (Đắk R’lấp) ồ ạt xây dựng công trình nhà, cổng, tường rào. Việc xây dựng diễn ra ngay sau khi huyện Đắk R’Lấp công bố kế hoạch thu hồi đất để mở rộng Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác mỏ bô- xít Nhân Cơ - Đắk Nông.
 |
Tường rào được làm trên đất dự kiến thu hồi
Theo ghi nhận, từ đầu đến cuối thôn hoạt động xây dựng nhà và các công trình phụ trợ đều không diễn ra vào ban ngày. Thế nhưng hầu như nhà nào cũng có hệ thống hàng rào mới được xây dựng. Phần lớn các hàng rào này đều chỉ có một phần là bê tông, được xây trên đất, không có móng, hoặc móng sơ sài. Sau đó, phần trên các hàng rào được dựng sắt hộp nhỏ để kéo lưới B40.
 |
Một căn nhà mới dựng, chỉ có duy nhất một lối vào, nằm giữa rẫy của người dân
Đặc biệt, ngay bên trong diện tích đất được quây hàng rào là hàng chục ngôi nhà tạm bợ mọc lên chỉ sau một thời gian ngắn. Đặc điểm chung của các ngôi nhà này đều thấp, chiều cao khoảng 2-3 m, nền xi măng, lợp tôn. Tường nhà chỉ được xây cao hơn mặt đất khoảng 1-1,2m, sau đó được cơi nới bằng ván gỗ hoặc tôn cũ.
 |
Hàng loạt căn nhà vách tôn, nền đất được dựng ngay trong những lô đất sản xuất
Nhiều căn nhà diện tích xây dựng lên đến cả 100 m 2, nhưng chỉ được làm sơ sài, tạm bợ, không chia phòng, không có dấu hiệu được sử dụng. Bên trong đều trống rỗng, không có bất cứ một vật dụng sinh hoạt nào.
“Họ đưa vật liệu vào tập kết ở vườn rẫy rồi lợi dụng khi trời mưa hoặc ngày nghỉ để dựng nhà. Việc dựng nhà được thực hiện rất nhanh, chỉ sau 1 đêm hoặc vài tiếng đồng hồ là đã có 1 căn nhà gỗ, lợp mái tôn hoàn chỉnh. Ngoài việc xây nhà, nhiều hộ dân còn mua cây trồng về trồng “gấp” để được thống kê tài sản”, một người dân địa phương cho hay.
 |
Những ngôi nhà tạm bợ, được dưng chóng vánh trong 1 đêm
Theo ông Lê Ngọc Lâm, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Thắng, thời gian qua, địa phương cũng đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cho nhân dân hiểu về việc xây dựng, cơi nới nhà cửa chờ đền bù sai quy định, nhưng thực tế, nhiều hộ dân vẫn triển khai và làm nhà lén lút. Hiện có khoảng 30 căn nhà được dựng lên trên đất dự kiến thu hồi.
 |
Bên trong một căn nhà, kèo cột được tận dụng từ thân cây bỏ đi
“Bà con xây dựng cả ban đêm lẫn ban ngày với tiến độ xây dựng nhà cửa, công trình diễn ra rất nhanh, trong khi đó lực lượng của địa phương mỏng nên khó kiểm soát được tình hình. Hiện nay, cùng với sự hỗ trợ của huyện, địa phương đã thành lập tổ kiểm đếm cụ thể và xử phạt vi phạm hành chính, nhiều trường hợp làm nhà trên đất nông nghiệp. Tuy nhiên tình trạng trên vẫn diễn ra bất chấp các động thái của chính quyền”, lãnh đạo UBND xã Nghĩa Thắng cho hay.
Trong khi đó, ông Lê Mai Toản, Phó Chủ tịch UBND huyện Đắk R’lấp cho biết, cùng với xây dựng, cơi nới nhà cửa thì khu vực này còn có nhiều trường hợp mới trồng thêm cây cối như: cà phê, cam, quýt.
 |
Người dân mua cây về tập kết chuẩn bị mang đi trồng
“Theo các Quyết định của UBND tỉnh Đắk Nông trước đó, việc người dân xây mới, cơi nới nhà cửa, vật kiến trúc sau ngày 1/7/2004 thì không được bồi thường, hỗ trợ. Người dân tự ý bỏ tiền, công ra xây dựng trong thời điểm chuẩn bị, đã công bố kế hoạch thu hồi sẽ phải chịu những thiệt hại về kinh tế”, ông Toản cho hay.
Cũng theo ông Toản, rút kinh nghiệm từ những năm trước, địa phương đã thành thành lập các tổ kiểm đếm, đo đạc hiện trạng với lực lượng chuyên môn, camera ghi hình cụ thể làm căn cứ xác định thời điểm người dân cơi nới, xây dựng nhà cửa, vật kiến trúc, cây trồng. Từ đây làm cơ sở lập phương án đền bù, hỗ trợ chính xác.
 |
Căn nhà được dựng tạm bợ để chờ đền bù
Trước đó, ngày 5/4, UBND huyện Đắk R’lấp công bố kế hoạch thu hồi đất để thực hiện Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác mỏ bô xít Nhân Cơ, tỉnh Đắk Nông. Theo kế hoạch này, sẽ thu hồi khoảng 55 ha đất của 54 hộ dân ở các thôn Quảng Sơn, Bù Đốp, xã Nghĩa Thắng để thực hiện dự án.
Được biết, đây không phải là lần đầu tiên người dân cấp tập xây dựng nhà và các công trình phụ trợ khi nghe tin có dự án. Trước đó, từ năm 2010- 2016, nhiều người dân xã Nghĩa Thắng và các xã lân cận cũng ồ ạt xây dựng để chờ đền bù.
Đặng Dương (Dân trí)
