Chuyện ít biết về cố vấn Nhật hy sinh tại Mook Đen năm 1946

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong sử liệu về cách mạng Việt Nam có nhắc đến vai trò của các “Chiến sĩ quốc tế-Việt Nam mới” trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946-1954). Đó là những người châu Âu, châu Á, châu Phi, từng là sĩ quan, binh lính viễn chinh xâm lược Việt Nam, sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã tình nguyện gia nhập Quân đội nhân dân Việt Nam, tham gia huấn luyện, chiến đấu chống Pháp, được Bác Hồ gọi là người “Việt Nam mới”. Trong đó, có người đã hy sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc Việt Nam. Lịch sử của Gia Lai cũng ghi nhận có một cố vấn người Nhật đã hy sinh tại Mook Đen (nay thuộc xã Ia Dom, huyện Đức Cơ) năm 1946. Vậy người cố vấn Nhật này là ai?
 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Một nhân chứng là ông Nguyễn Ngọc Thạnh-nguyên Chính trị viên Trung đội Quy Nhơn, Chi đội Phan Đình Phùng-Trung Trung bộ ở chiến trường Tây Gia Lai đầu năm 1946 (ông mất năm 2010 tại Lâm Đồng) đã cung cấp thông tin cho Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai về vị cố vấn Nhật hy sinh cùng với ông Đàm Minh Viễn, Hữu Thành, Minh Trí… trong trận phản phục kích tại Mook Đen mặt trận Tây Gia Lai, ngày 21-6-1946 mà ông là người cùng có mặt khi ấy. Đó là viên tướng Nhật (có tài liệu nói là đại tá) tên I-ka-oa (Ikawa), Tư lệnh Binh đoàn I-ku 34 của quân đội Thiên hoàng Nhật đóng từ Huế vào Đà Nẵng từ trước năm 1945, một người “Việt Nam mới”.

Còn theo tác giả Minh Tuấn trong bài: “Tướng Thiên hoàng tình nguyện làm chiến sĩ Việt Minh” dẫn lời của Đại úy Mit-su-no-bu, tên Việt là Minh Ngọc-nguyên là Tham mưu trưởng kiêm phiên dịch cho I-ka-oa, theo Việt Minh tham gia trong 9 năm kháng chiến (sau này là Chủ tịch Hội Hữu nghị Nhật-Việt), đã xác nhận thông tin quan trọng: Viên tướng Nhật I-ka-oa dẫn bộ tham mưu của Binh đoàn (trong đó có mình) theo Việt Minh đáp lời kêu gọi của Thiếu tướng Nguyễn Sơn, khi ấy là Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Trung bộ. Từ đây, I-ka-oa trở thành người “Việt Nam mới” tham gia kháng chiến chống Pháp.

Tháng 6-1946, đoàn cán bộ do ông Đàm Minh Viễn-Đặc phái viên của Trung ương, cùng với Trung đoàn trưởng Hữu Thành, đơn vị đóng tại Gia Lai đi thị sát mặt trận Tây Gia Lai. Ông I-ka-oa được Thiếu tướng Nguyễn Sơn cử làm cố vấn tham gia cùng đoàn, nhưng bị phục kích và hy sinh ở Tây Nguyên (Mit-su-no-bu lại nhớ bị trúng mìn ở đèo Mang Yang(?)). Còn theo nhà văn Thái Vũ-người có nhiều bài viết về các “Chiến sĩ Việt Nam mới”, đã ghi lại lời kể của Đêbutsi (thư ký cho I-ka-oa); theo đó, họ đều có người yêu là nữ sinh Đồng Khánh-Huế. Người yêu của I-ka-oa tên là Hải Đường. Bà Hải Đường sau này sống ở TP. Hồ Chí Minh, nhớ lại: “Khi ông (I-ka-oa) ra đi trao cho tôi một lá cờ đỏ sao vàng, 1 kimono và 1 chiếc nhẫn, 1 cái ảnh của ông” và xác định: “ông I-ka-oa đã hy sinh tại Tây Nguyên, Pleiku năm 1946”.

Tìm lại các tư liệu lịch sử, chúng tôi nhận định: Tháng 6-1946, quân Pháp chưa chiếm được đèo Mang Yang nên đoàn của ông Đàm Minh Viễn không thể bị phục kích ở đây. Trong khi đó, tư liệu về các đồng chí Đàm Minh Viễn, Hữu Thành, Minh Trí và viên cố vấn người Nhật hy sinh là ở Mook Đen ngày 21- 6-1946 đã được Lịch sử Đảng bộ Gia Lai xác định. Vây nên, viên cố vấn Nhật đi cùng có thể xác định chính là I-ka-oa (tức Ikawa), hy sinh tại Mook Đen, mặt trận Tây Gia Lai ngày 21-6-1946. Đây có thể là câu trả lời cho các sử gia cả Việt Nam và Nhật Bản, những người đang tìm lời giải cho câu hỏi I-ka-oa hy sinh thời gian nào, ở đâu?

Quốc Ninh

Có thể bạn quan tâm

Chợ Đồn xưa và nay

Chợ Đồn xưa và nay

(GLO)- Xuôi theo quốc lộ 19 về Quy Nhơn, bước vào địa phận thị xã An Khê là bắt gặp Chợ Đồn nằm ngay phía bên trái đường. Khu chợ này đã có tên tuổi từ đầu thế kỷ XX, đến nay vẫn tồn tại và phát triển. Nhưng rất ít người biết nó đã hình thành và hoạt động như thế nào sau những biến đổi của thời gian.
Chư Sê

Chư Sê

(GLO)- Chư Sê là tên của dãy núi ngăn cách cao nguyên Pleiku với vùng trũng Cheo Reo (Ayun Pa) theo chiều Bắc Nam. Trên thực tế, người ta biết đến địa danh Chư Sê nhiều còn bởi nó cũng là tên của một đường đèo dài 3 km trên quốc lộ 25, cắt ngang dãy núi này.
Đi tìm tác giả một bài thơ kháng chiến

Đi tìm tác giả một bài thơ kháng chiến

(GLO)- Tại Phòng Văn hóa-Thông tin thị xã An Khê hiện đang lưu giữ một bài thơ viết về người Bí thư chi bộ đầu tiên của An Khê: Liệt sĩ Đỗ Trạc, hy sinh ngày 7-3-1947. Trước đó, ông bị thực dân Pháp bắt, tra tấn 7 ngày 7 đêm. Không khuất phục được ông, chúng đã hèn hạ xử bắn ông tại sân vận động An Khê rồi chặt thành 3 khúc. Cảm động trước khí tiết của ông, một tác giả có tên Huỳnh Trung Tín đã có bài thơ “Đầu sóng hiên ngang“:
Cộng đồng người Tày-Nùng trên quê hương Anh hùng Núp

Cộng đồng người Tày-Nùng trên quê hương Anh hùng Núp

(GLO)- Từ chỗ chỉ có 2 dân tộc tại chỗ là Bahnar và Jrai, kết quả điều tra dân số và nhà ở năm 2009 cho biết, trên địa bàn Gia Lai thời điểm đó có đến 38 dân tộc cùng chung sống. Những dân tộc có mặt ở Gia Lai muộn đều có những lý do riêng để chọn vùng đất này làm quê hương thứ hai, trong đó có cộng đồng người Tày và người Nùng ở xã Tơ Tung, huyện Kbang.
Thác Lệ Kim

Thác Lệ Kim

(GLO)- Lệ Kim là tên một thác nước trên suối Blang-ranh giới giữa xã Ia Tô (xã B14), huyện Ia Grai và xã Ia Dơk (xã B9), huyện Đức Cơ.
Địa danh Đak Đoa và nguồn cội

Địa danh Đak Đoa và nguồn cội

(GLO)- Trong các địa danh quen thuộc ở Gia Lai, có lẽ không địa danh nào được sử dụng cho nhiều không gian khác nhau, ở những thời điểm lịch sử khác nhau như Đak Đoa. Điều này, làm cho những người ở Gia Lai (hay tỉnh Pleiku thời kỳ trước giải phóng) sẽ hình dung ra những vùng đất riêng khi nhắc đến Đak Đoa.
Nhìn lại trận công đồn Tú Thủy

Nhìn lại trận công đồn Tú Thủy

(GLO)- Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của Gia Lai nói chung, của An Khê nói riêng có một trận đánh được Lịch sử Đảng bộ tỉnh Gia Lai ghi nhận: trận công đồn Tú Thủy (thuộc huyện An Khê) tháng 3-1947. Đây là trận phản công quy mô lớn đầu tiên trên chiến trường Gia Lai kể từ khi quân Pháp tái chiếm Tây Nguyên năm 1946.
Tơ Tung - địa chỉ lịch sử, văn hóa đáng quan tâm

Tơ Tung - địa chỉ lịch sử, văn hóa đáng quan tâm

(GLO)- Những thập niên gần đây, cái tên Tơ Tung đã dần trở nên quen thuộc với đồng bào các dân tộc tỉnh Gia Lai và du khách quan tâm đến Tây Nguyên, bởi nơi ấy có di tích Làng kháng chiến Stơr-quê hương anh hùng Núp-những tên đất, tên người sớm nổi tiếng cùng tiểu thuyết “Đất nước đứng lên“ của nhà văn Nguyên Ngọc; có làng Leng Tơpung với những đội cồng chiêng đủ các thế hệ, giới tính… rất đặc biệt của Tây Nguyên.
Kon Chư Răng - Mâu thuẫn từ cái tên

Kon Chư Răng - Mâu thuẫn từ cái tên

(GLO)- Nơi chúng tôi muốn nói đến là vùng đất ở phía Đông Bắc xã Sơn Lang, huyện Kbang. Gần đây, chốn xa xôi cách trở này rất “hút“ người và trở thành một địa danh “hot“ bởi có nhiều thác-rừng hùng vĩ, một điểm đến tiềm năng của du lịch Gia Lai. Thế nhưng trên thực tế, việc đọc và viết địa danh này như thế nào hẳn đã từng làm không ít người lúng túng.
Sản vật Gia Lai có gì, còn mất?

Sản vật Gia Lai có gì, còn mất?

(GLO)- Sản vật Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng có thể nói là rất nhiều, cả xưa và nay. Nhưng trong phạm vi bài viết này chỉ xin nói về sản vật tự nhiên của Gia Lai. Những sản vật này là gì và nay còn gì?
Công viên Diên Hồng-chuyện xưa kể lại

Công viên Diên Hồng-chuyện xưa kể lại

(GLO)- Đã là dân Phố núi thì hầu như ai cũng đã một lần đặt chân đến Công viên Diên Hồng, bởi đây là nơi giải trí công cộng, lại nằm ngay trung tâm TP. Pleiku. Công viên có diện tích 12,3 ha, trong đó diện tích mặt nước là 2,7 ha với 2 hồ nước. Nơi đây có nhà hàng, khách sạn, có các khu vui chơi, khu thể thao, vườn hoa cây cảnh và chuồng thú, có mặt hồ vui chơi đạp vịt, chèo thuyền, phía trên là chiếc cầu treo bắc ngang tạo điểm nhấn thú vị…
Thăm bảo tàng cổ vật

Thăm bảo tàng cổ vật

(GLO)- Lần lữa đôi lần, mới đây tôi cũng đến thăm Bảo tàng Cổ vật (trực thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai). Thăm rồi lại muốn giới thiệu thêm cho nhiều người biết. Băn khoăn vì, gần trọn buổi sáng hôm ấy mà chỉ có mình tôi với sự nhiệt tình đến du dương của cô thuyết minh viên Nguyễn An. An giải thích rằng, khách đến tham quan phần lớn là đi theo đoàn, cá nhân thì cũng… lai rai. Với tôi, bảo tàng này là độc nhất vô nhị: bảo tàng trong một ngôi chùa và chùa trong bảo tàng, nằm ngay giữa trung tâm TP. Pleiku.
Tìm hiểu địa danh Lệ Chí, Lệ Cần

Tìm hiểu địa danh Lệ Chí, Lệ Cần

(GLO)- Lệ Chí, Lệ Cần là những địa danh được người dân Pleiku biết đến nhiều, gắn với một đặc sản mang tên khoai lang Lệ Cần. Đây là những địa danh được hình thành khá sớm ở Gia Lai.