Nhớ lại cách đây 3 năm, PV Dân Việt có dịp được gặp bà Lê Thi trong một buổi phỏng vấn tại nhà riêng ở Hà Nội, trong căn phòng khoảng hơn 20m2 với đầy sách báo và các tư liệu cũ, ngồi bên chiếc bàn, bà Lê Thi tay run run, lật lại từng tấm hình cũ màu đen trắng đã được chụp cách đây cả nửa thế kỷ.
Ngày 29/8, thông tin từ gia đình bà Lê Thi (người phụ nữ kéo cờ trong ngày tuyên bố độc lập 2/9/1945 - PV), do tuổi cao, bà Lê Thi đã từ trần hồi 7h50, ngày 28/8/2020 tại Nhà riêng ở tuổi 95.
 |
| Bà Lê Thi hồi trẻ. |
Tang lễ bà Lê Thi được tổ chức tại Nhà tang lễ Bộ Quốc Phòng - số 5 Trần Thánh Tông (Hà Nội) từ 9h30 đến 10h45 thứ Ba ngày 1/9/2020. Sau đó thi hài bà được điện táng tại Đài hóa thân Hoàn Vũ (Văn Điển, Hà Nội) và đưa về an táng tại nghĩa trang xã Phú Minh (Sóc Sơn, Hà Nội).
Bà Lê Thi tên thật là Dương Thị Thoa (SN 1926, bí danh là Lê Thi). Bố của bà là nhà giáo nổi tiếng, Hiệu trưởng Trường Bưởi, liệt sĩ Dương Quảng Hàm.
Nhớ lại cách đây 3 năm, PV Dân Việt có dịp được gặp bà Lê Thi trong một buổi phỏng vấn tại nhà riêng ở Hà Nội, trong căn phòng khoảng hơn 20m2 với đầy sách báo và các tư liệu cũ, ngồi bên chiếc bàn, bà Lê Thi tay run run, lật lại từng tấm hình cũ màu đen trắng đã được chụp cách đây cả nửa thế kỷ.
Nhớ lại ngày 2/9/1945, bà kể, sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, ngày 2/9/1945 cả nước nô nức hướng về Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) dự Lễ Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước CHXHCN Việt Nam).
 |
| Bà Lê Thi 3 năm trước trong buổi tiếp chuyện phóng viên. (ảnh: Trần Văn). |
Hôm đó, quần chúng nhân dân đi dự ngày tuyên bố độc lập của nước ta rất đông, các cửa hiệu trên phố hầu như đóng cửa, đoàn người rầm rập cùng nhau về khu vực Quảng trường Ba Đình. "Phụ nữ ngoại thành áo nâu, quần đen, chít khăn mỏ quạ. Phụ nữ nội thành áo dài, quần trắng. Đội quân ở chiến khu về quần áo nâu chàm, thanh niên tự vệ Hà Nội đội calô xanh, các em thiếu nhi áo trắng quần cộc xanh, đánh trống ếch…", bà Lê Thi từng nhớ lại.
Ngày đó, bà Lê Thi hòa mình trong đoàn của Phụ nữ Liên khu I, bà đi ở ngoài hàng ngũ, tay cầm gậy để giữ trật tự, chân đi giày bata trắng, mặc áo dài, quần trắng… vừa đi vừa hô khẩu hiệu để các chị em tiến-hô theo.
"Khoảng 13h30 ngày 2/9/1945, hàng vạn đồng bào đã sẵn sàng chờ đến giờ phút Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập. Chúng tôi đang đứng hồi hộp chờ đợi cuộc mít tinh sắp bắt đầu, bỗng nhiên một đại diện Ban tổ chức đến chỗ đoàn phụ nữ chúng tôi yêu cầu cử một đại diện lên kéo cờ. Lúc này, chị em nhao nhao bảo "Thi lên đi", khi đó tôi ngập ngừng, lo sợ e ngại vì sự việc xảy ra quá bất ngờ. Đây cũng là một việc ngẫu nhiên, có lẽ vì tôi đứng ở hàng đầu, lại ở ngoài hàng, dáng "oai vệ" vác gậy gỗ, giữ trật tự cho đội ngũ chị em", bà Lê Thi hồi tưởng lại khi chia sẻ với PV Dân Việt 3 năm trước.
 |
| Ảnh chụp gia đình bà Lê Thi năm 1943. |
Ngưng một lúc, bà Lê Thi kể tiếp: Khi tiếng hát của bài Quốc ca vang lên và lá cờ Tổ quốc cũng từ từ được kéo lên trong tiếng Quốc ca của hàng vạn người có mặt tại Quảng trường. Khi bài Quốc ca vừa kết thúc cũng là lúc lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới trên lễ đài, trong tiếng vỗ tay vang rền của hàng vạn người dân có mặt tại Quảng trường Ba Đình.
"Khi lá cờ lên tới đỉnh cao, tung bay lồng lộng trong cơn gió mùa thu và nắng tháng Tám, cũng là lúc chúng tôi thở phào nhẹ nhõm, vui sướng. Nước mắt bỗng ứa ra vì xúc động xen lẫn tự hào", bà Lê Thi nghẹn ngào.
Ngày Lễ tuyên ngôn độc lập 2/9/1945 cũng là lần đầu tiên bà Lê Thi được nhìn thấy Bác Hồ. Trên lễ đài, bà được nhìn thấy Bác Hồ rõ hơn trong bộ kaki giản dị, đi dép cao su, giọng nói ấm áp.
Tới thời điểm trò chuyện phỏng vấn với chúng tôi bà Lê Thi vẫn đặc biệt nhớ đến khoảnh khắc Bác Hồ ngừng đọc, hỏi nhân dân: "Tôi nói đồng bào có nghe rõ không". "Lúc này tim mọi người như ngưng đập trước sự quan tâm của Bác với quần chúng", bà Thi bảo.
Ngày 2/9/1945, cùng kéo cờ với bà Lê Thi hôm đó là bà Đàm Thị Loan, người dân tộc Tày (bà Loan đã mất năm 2010). Ngày đó, cô du kích người Tày áo chàm, quần bó cạp và cô nữ sinh Hà Nội áo dài quần trắng, đại diện cho phụ nữ Kinh và phụ nữ miền núi.
 |
Hai người không quen nhau, không biết tên nhau, cùng hồi hộp, lo lắng, làm sao kéo lá cờ đỏ sao vàng lên chói lọi trong một ngày trọng đại của dân tộc. Sau đó những người đã cùng kéo cờ trong ngày độc lập lịch sử chia tay nhau, không biết tên ai là gì.
Trải qua cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, mãi đến năm 1989 cả hai mới gặp lại nhau. Người phụ nữ dân tộc Tày ngày ấy chính là bà Đàm Thị Loan, vợ của Đại tướng Hoàng Văn Thái.
Bà Lê Thi cho hay, suốt hơn 70 năm qua, bà đã không làm điều gì phải hổ thẹn, xứng đáng với sứ mệnh được là người kéo cờ đỏ sao vàng ngày 2/9/1945. Những lúc chiến đấu quyết liệt ở Trung đoàn Thủ đô, khi hoạt động bí mật trong nội thành Hà Nội tạm chiến, lúc lặn lội trong quần chúng nông dân ở Vĩnh Yên và đồng bào dân tộc ở Tuyên Quang, hay về sau khi chuyển sang nghiên cứu khoa học, bà luôn giữ phẩm cách người cách mạng, người con gái của Thủ đô Hà Nội.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, bà Lê Thi vinh dự được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất; Huân chương Độc lập hạng Ba và nhiều huân, huy chương, phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà nước. Bà được phong giáo sư triết học, sau đó làm Viện trưởng Viện Triết học Việt Nam. Khi về hưu, bà cùng một số người sáng lập trung tâm nghiên cứu phụ nữ và gia đình, sau này chuyển thành Viện Gia đình và Giới. |
Theo THÀNH AN - TRẦN VĂN (Dân Việt)
