Các báo cáo của Chính phủ đã đề cập đến những hạn chế về năng suất lao động, chất lượng nguồn nhân lực, về phát triển số lượng doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đại biểu (ĐB) Đinh Ngọc Quý (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) cho rằng Chính phủ nên nhìn nhận, đánh giá kỹ hơn để cải thiện chất lượng doanh nghiệp.
Năm 2024, chúng ta có khoảng 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động, con số này của năm 2025 là gần 1 triệu. Tuy nhiên, theo các báo cáo thống kê và sách trắng doanh nghiệp từ năm 2020 đến nay, số doanh nghiệp hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh chỉ dao động khoảng 82-85% trong tổng số các doanh nghiệp đang hoạt động.
Ở khía cạnh khác, số lao động làm việc trong khu vực doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng chủ yếu nhất trong việc tham gia bảo hiểm xã hội.
Báo cáo của Chính phủ gửi đến Quốc hội về tình hình thực hiện chế độ chính sách bảo hiểm xã hội cũng như quản lý Quỹ Bảo hiểm xã hội năm 2024 cho thấy, số đơn vị doanh nghiệp tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động chỉ khoảng 600.000; trong đó có 550.000 doanh nghiệp ngoài quốc doanh và khoảng 30.000 doanh nghiệp FDI.
Bên cạnh đó, tổng số tiền người sử dụng lao động đang còn nợ, chậm đóng bảo hiểm xã hội cũng còn lớn.
Trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 158/2025/NĐ-CP ngày 25-6-2025 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Trong đó, có các quy định để giải quyết chế độ đối với người lao động do doanh nghiệp không có khả năng đóng bảo hiểm xã hội từ trước ngày 1-7-2024 trở về trước. ĐB Quý đề nghị Chính phủ chỉ đạo triển khai kịp thời để giúp giảm bớt khó khăn cho người lao động.
Đồng thời, trong thời gian tới, cùng với việc thực hiện các giải pháp, chính sách đột phá để phát triển khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp tư nhân, Chính phủ cần quan tâm tới chất lượng an sinh xã hội của khu vực này, giúp phát triển bền vững hơn cả về chất, về lượng; giúp người lao động được hưởng thành quả của phát triển, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài.
Vấn đề thứ hai ĐB Đinh Ngọc Quý quan tâm là thích ứng với dân số già. Theo các báo cáo và nghiên cứu, với dự báo tương đối lạc quan, chỉ còn khoảng 15 năm nữa tính từ hôm nay, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng. Sau đó, xã hội dân số già sẽ bắt đầu. Tuy nhiên, với mức sinh giảm nhanh dưới mức sinh thay thế như hiện nay, có thể thời gian này còn ngắn hơn.
Theo ĐB Quý, bài học kinh nghiệm từ nhiều quốc gia đang phải vật lộn ứng phó với dân số già cho thấy: Nếu không kịp thời bắt đầu có các giải pháp thì sẽ phải trả giá rất lớn về kinh tế, tài chính, y tế, hạ tầng xã hội, chứ không chỉ là việc thiếu hụt nguồn nhân lực, lao động.
Do đó, ĐB Quý đề nghị Chính phủ cần sớm nghiên cứu các loại hình bảo hiểm mà một số quốc gia khác đang áp dụng và được gọi với các tên khác nhau, như bảo hiểm chăm sóc, bảo hiểm dài hạn, bảo hiểm điều dưỡng. Cùng với đó, cần sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm y tế, nhằm ứng phó với xã hội dân số già đang đến rất nhanh và rất gần.