Người tìm ra hậu duệ gạo Huyết rồng

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News

Huyết rồng là giống lúa quý cho gạo có màu đỏ đặc trưng, cơm dẻo vừa và xốp, vị ngọt, nổi tiếng từ xưa nhưng đến nay đã thất truyền.

Các loại gạo trắng và gạo màu của Việt Nam - Ảnh: Đinh Đang
Các loại gạo trắng và gạo màu của Việt Nam - Ảnh: Đinh Đang



Thật may mắn, sau một thời gian dài nghiên cứu, lai tạo và gieo trồng thử nghiệm, một nhà khoa học là tiến sĩ Đào Minh Sô - Trưởng bộ môn Chọn tạo giống cây trồng (Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam) đã tìm ra được “hậu duệ” của giống lúa Huyết rồng danh tiếng đó.

Sự ngộ nhận về Huyết rồng

Cái tên “Huyết rồng” đã không ít lần gây sóng gió trên thị trường. Có thời điểm, giá bán của nó đã được đẩy lên 40.000 đồng/kg, cao gấp mấy lần giá gạo thông thường nhưng tìm đỏ mắt cũng không có. Nhiều thương lái đã phải lặn lội sang tận Campuchia để tìm mua cho được loại lúa này.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực trồng trọt, Huyết rồng đúng là một giống lúa nổi tiếng từ xa xưa. Trong quá trình khai thác trồng trọt các loại cây làm lương thực, tổ tiên chúng ta đã chọn lọc và phát triển được một giống lúa rất ngon cơm, cho gạo màu đỏ và đặc biệt chứa nhiều dưỡng chất. Gạo này cũng từng được dùng như một loại thảo dược có giá trị bồi bổ sức khỏe cho người già, người bệnh, phụ nữ có thai và em bé. Giống lúa này được đặt tên là Huyết rồng.

Nhưng thực tế cho đến nay, giống lúa Huyết rồng cổ truyền để tạo ra loại gạo “ngon đặc biệt như xưa” không còn tồn tại. Lúa Huyết rồng sinh trưởng trong thời gian dài (5 - 6 tháng), chỉ trồng được duy nhất 1 vụ trong năm, cây cao 1,6 - 1,8 m nên rất dễ đỗ ngã và cho năng suất thấp. Chính vì không đáp ứng được yêu cầu mùa vụ và sản lượng nên giống lúa đặc biệt này đã dần dần bị mai một.

Tuy nhiên, trước nhu cầu của thị trường, nhiều người đã gán ghép các loại gạo có màu đỏ là gạo Huyết rồng. Sự mạo nhận này đã mang lại nhiều hệ lụy: người tiêu dùng phải trả cái giá cao hơn nhưng chỉ nhận được loại gạo nấu cơm khô hoặc quá dẻo và dính chặt nên không ngon miệng.

 

Gạo Mắt rồng - hậu duệ của gạo Huyết rồng đã thất truyền.
Gạo Mắt rồng - hậu duệ của gạo Huyết rồng đã thất truyền.


30 năm nghiên cứu lúa và hành trình tìm hậu duệ

Tôi gặp lại tiến sĩ Đào Minh Sô vào một ngày đầu năm Tân Sửu. Vẫn nụ cười luôn thường trực và nước da ngày càng đen sạm vì nắng gió trên đồng ruộng, ông tiến sĩ nông nghiệp khoe ngay: “Cậu đến đúng lúc lắm, tôi đang chuẩn bị đi thăm vùng nguyên liệu rất đặc biệt, một loại lúa hậu duệ của Huyết rồng”. Tôi lập tức bị kích thích.

Làm sống lại một giống lúa cổ truyền đã bị mai một, đó là một điều tuyệt vời.
“Không đơn giản như cậu nghĩ đâu. Để nghiên cứu được giống lúa hậu duệ đáp ứng đầy đủ các tiêu chí sống khỏe, năng suất cao, hạt gạo đẹp, thơm ngon, tôi đã mất cả chục năm để tìm tòi lai tạo đấy”. Nếu ai từng làm việc với tiến sĩ Đào Minh Sô thì sẽ hiểu, ông nói được là làm được.


 

Tiến sĩ Đào Minh Sô -- Trưởng bộ môn Chọn tạo giống cây trồng (Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam) trên khu ruộng thí nghiệm.
Tiến sĩ Đào Minh Sô -- Trưởng bộ môn Chọn tạo giống cây trồng (Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam) trên khu ruộng thí nghiệm.


Gắn bó với cây lúa từ lúc ra trường, đến nay tiến sĩ Đào Minh Sô đã có thâm niên gần 30 năm trong lĩnh vực nghiên cứu lúa. Ông là tác giả và đồng tác giả của hàng chục giống lúa mới, trong đó có những giống lúa nổi tiếng, đóng góp to lớn cho sản xuất như Jasmine-85, VND95-20, LC408 (lúa cạn); là tác giả của hàng chục quy trình canh tác lúa trên các nhóm giống, các tiêu chuẩn kỹ thuật và điều kiện canh tác khác nhau và đã được ghi nhận bằng các giải thưởng danh giá (giải thưởng Nhà nước về KHCN, giải thưởng thành tựu của Viện nguyên tử năng Quốc tế - IAEA).

Tôi thu xếp đi theo tiến sĩ Đào Minh Sô đến vùng sản xuất lúa ở Tây Ninh. Trên đường đi, ông Sô kể lại hành trình kỳ công tìm ra hậu duệ của giống lúa Huyết rồng, mà ông đặt tên là “Mắt rồng SR20”:

“Có khá nhiều giống lúa màu cổ truyền còn được lưu giữ tại các cơ quan nghiên cứu. Hầu hết nguồn gen này (lúa cổ truyền) có giá trị canh tác thấp nên rất ít được sử dụng trực tiếp cho sản xuất. Trong quá trình khai thác nguồn gen lúa cổ truyền để tạo ra nguồn gen lúa cải tiến đáp ứng nhu cầu sản xuất, nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã chọn tạo được một số dòng lúa màu cải tiến bằng phương pháp đột biến từ các giống lúa cổ truyền ở thời điểm năm 2010. Nguồn vật liệu lúa màu cải tiến này còn hạn chế về giá trị sử dụng nhưng là tiền đề để chúng tôi lai tạo ra các giống lúa màu đạt giá trị canh tác và tiêu dùng như hiện nay. Sau đó công tác lai tạo được tiến hành giữa các thể biến dị đột biến có màu sắc với các nguồn gen lúa cải tiến khác nhau. Giống lúa SR20 là con lai được chọn từ tổ hợp gồm: vật liệu làm bố là một dòng lúa đỏ đột biến được phát triển từ nguồn gen cổ truyền trong nước và vật liệu làm mẹ là một dòng lúa đen thu thập ở nước ngoài. Cặp lai này được thực hiện nhằm khai thác lợi thế di truyền từ các tính trạng tốt của bố và mẹ. Công tác chọn lọc được chúng tôi tiến hành liên tục từ năm 2015, đến năm 2019 thì xác định được một số dòng thuần lúa màu triển vọng, trong đó dòng lúa SR20 thể hiện rõ nhất về giá trị canh tác và sử dụng”.

Theo ông Sô, giống SR20 có thời gian sinh trưởng ngắn (di truyền từ bố), kiểu hình đẹp, chứa sắc tố đỏ và tím (trung gian giữa bố và mẹ), bông chùm (di truyền từ mẹ), năng suất cao, có ưu thế vượt trội về chất lượng so với giống mẹ (tím đen, gạo nát, cơm ướt và quá dẻo) và giống bố (đỏ, cơm khô).
Giống lúa SR20 đã được khảo nghiệm và thử nghiệm diện rộng ở nhiều điểm tại Đông Nam Bộ và ĐBSCL từ vụ Đông Xuân 2020 - 2021 đến nay, và đã thể hiện được tính ổn định các ưu điểm như: ngắn ngày (92 - 96 ngày), năng suất cao (5 - 8 tấn/ha), chống chịu sâu bệnh tốt; đặc biệt cơm rất ngon, vị ngọt, dẻo vừa và xốp như gạo của giống Huyến rồng cổ truyền, thích hợp đa số người dùng.

Đến nay, gạo Mắt rồng SR20 đã chính thức có mặt trên thị trường và được giới chuyên gia xếp vào nhóm đặc sản, có giá trị cao về mặt dinh dưỡng (giàu vi chất khoáng và vitamin) trong khi giá thành lại rất cạnh tranh.

 

Theo ĐINH ĐANG (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Gạo Đài Thơm 8 Ia Lâu vươn ra thị trường

Gạo Đài Thơm 8 Ia Lâu vươn ra thị trường

(GLO)- Với quyết tâm đưa gạo Đài Thơm 8 đến với người tiêu dùng, chị Hà Thị Thuẩn-Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Ia Lâu (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) đã tích cực tuyên truyền, quảng bá và giới thiệu sản phẩm bằng nhiều hình thức.

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 2: “Nữ hoàng” sắc hương giữa môi trường sinh thái

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 2: “Nữ hoàng” sắc hương giữa môi trường sinh thái

Nông gia Nguyễn Đáp sinh ra, lớn lên và tạo lập cơ nghiệp trên những thửa rau, hoa bậc thang của thành phố cao nguyên Đà Lạt, hiện đang chạm ngưỡng tuổi lục thập vẫn dốc tâm sức và tiền vốn để bổ sung “công năng” trên từng diện tích đất nông nghiệp của mình.

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 1: Hoa trời Âu “phát sáng” góc trời Ðà Lạt

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 1: Hoa trời Âu “phát sáng” góc trời Ðà Lạt

Trên nền tảng dẫn đầu cả nước về phát triển nông nghiệp công nghệ cao, vùng đất Nam Tây Nguyên Lâm Đồng đã và đang mở rộng những miền quê tập trung tạo ra những mặt hàng có giá trị khác biệt, trong đó nổi trội với sản phẩm du lịch cộng đồng gắn xây dựng NTM, phát triển làng nghề ở địa phương.

Tuổi cao vẫn bền chí làm giàu

Tuổi cao vẫn bền chí làm giàu

(GLO)- Sở hữu 5 ha cà phê với thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm nhưng ông Amyơm (SN 1964; làng Dơk Rơng, xã Glar, huyện Đak Đoa, tỉnh Gia Lai) vẫn muốn mở rộng thêm diện tích nhằm nâng cao thu nhập cùng quyết tâm làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp

Đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp

(GLO)- Từ nguồn hỗ trợ của Trung ương và ngân sách địa phương, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Gia Lai phối hợp với các địa phương xây dựng nhiều mô hình trình diễn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong trồng trọt, chăn nuôi cho người dân. Nhờ đó, năng suất, chất lượng nông sản địa phương được nâng cao.

Chư Prông siết chặt quản lý vật tư nông nghiệp

Chư Prông siết chặt quản lý vật tư nông nghiệp

(GLO)- Cùng với việc đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức chấp hành các quy định pháp luật trong kinh doanh vật tư nông nghiệp, những năm qua, huyện Chư Prông (tỉnh Gia Lai) đã siết chặt quản lý kết hợp với tăng cường thanh-kiểm tra nhằm phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm.

Hiện nay toàn tỉnh có khoảng 6.387,3 ha sầu riêng. Ảnh: Lê Nam

Gia Lai phát triển được 33.250 ha cây ăn quả các loại

(GLO)- Thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Gia Lai về phát triển sản xuất rau, hoa và cây ăn quả trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, định hướng đến năm 2040, đến nay, toàn tỉnh có khoảng 33.250 ha cây ăn quả các loại (tăng 17.314 ha so với năm 2019).

Chăn nuôi bò kết hợp trùn quế: Lợi ích kép

Chăn nuôi bò kết hợp trùn quế: Lợi ích kép

(GLO)- Tuy mới thành lập nhưng Tổ hội nghề nghiệp nuôi trùn quế xã Tú An (thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai) đã mang lại lợi ích kép cho các thành viên khi không chỉ tạo cơ hội chia sẻ kinh nghiệm làm ăn mà còn thúc đẩy việc nhân rộng mô hình chăn nuôi bò kết hợp nuôi trùn quế.

Kbang: Tập huấn kỹ thuật trồng và bảo quản hạt dổi

Kbang: Tập huấn kỹ thuật trồng và bảo quản hạt dổi

(GLO)- Sáng 17-10, Trung tâm Lâm nghiệp Nhiệt đới (Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên) phối hợp với một số đơn vị có liên quan ở huyện Kbang khai mạc lớp tập huấn kỹ thuật nhân giống, trồng, chăm sóc, thu hái, bảo quản hạt dổi và liên kết tiêu thụ sản phẩm.