Cần bảo tàng, làng sinh thái điện ảnh
Hội thảo Di sản điện ảnh trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ là dịp nhìn lại vai trò của điện ảnh - như một phần quan trọng của di sản văn hóa - gắn liền với lịch sử, ký ức và quan hệ quốc tế.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Tạ Quang Đông khẳng định trong dòng chảy của lịch sử, văn hóa là cầu nối bền chặt và sâu sắc giữa các quốc gia, dân tộc. Nghệ thuật điện ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hiểu biết, tôn trọng và hợp tác giữa các quốc gia.
Hội thảo là diễn đàn để các chuyên gia, nhà nghiên cứu, quản lý, nhà làm phim nhìn nhận toàn diện hơn về giá trị di sản điện ảnh nói chung, tác phẩm điện ảnh Việt Nam đề tài chiến tranh nói riêng qua các khía cạnh nghệ thuật, bảo quản, lưu trữ, khai thác và phổ biến.
Ông Phạm Đình Phong - Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa - khẳng định rất cần thành lập một bảo tàng điện ảnh ở Việt Nam. Đây là nhiệm vụ cần làm ngay, làm sớm vì di sản không chỉ là những bộ phim mà còn là nhà làm phim, những đạo diễn, diễn viên gạo cội và câu chuyện hậu trường. "Ký ức về di sản sẽ mất đi nếu không làm ngay từ bây giờ. Mong Viện Phim Việt Nam, Hội Điện ảnh Việt Nam làm sớm việc này. Ở một số nước trên thế giới, ngoài thành lập bảo tàng, tác phẩm điện ảnh còn ghi danh vào danh mục tư sản tư liệu", ông Phạm Đình Phong nói.
PGS.TS Đỗ Lệnh Hồng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam - cũng mong trong tương lai Việt Nam có làng sinh thái điện ảnh. Đó sẽ là địa điểm thuận lợi để các nhà làm phim xây dựng bối cảnh trường quay.
Ông Đỗ Lệnh Hùng Tú cũng nói thêm, để hệ sinh thái điện ảnh được duy trì, cần duy trì tốt công tác lưu trữ, đẩy mạnh nghiên cứu chuyên sâu, sưu tầm, bồi đắp bổ sung kho hình ảnh tư liệu quý để khai thác và phổ biến phim.
Nợ lịch sử những bộ phim xứng tầm
Tại hội thảo, các chuyên gia khẳng định khi nhắc đến di sản điện ảnh Việt Nam, không thể bỏ qua những thước phim về chiến tranh. Đó chính là những di sản bất tử. Tuy vậy, ngày nay, với điều kiện kinh tế thị trường, khi các hãng phim tư nhân tham gia hoạt động sản xuất phim, đề tài phim truyện chiến tranh không phải là sự lựa chọn số một đối với nhà đầu tư.
"Thể loại phim truyện chiến tranh vừa kén khách, vừa đòi hỏi mức đầu tư tốn kém, khả năng thu hồi vốn lại rất khó khăn khiến nhiều nhà đầu tư e ngại. Hoạt động sản xuất phim truyện điện ảnh Việt Nam về đề tài chiến tranh gần như hoàn toàn phụ thuộc vào sự đầu tư của Nhà nước. Nghĩa là, nếu có sự đặt hàng từ nguồn tài trợ kinh phí của nhà nước, mới có thể đưa các kịch bản đề tài chiến tranh vào sản xuất phim", ông Đỗ Lệnh Hùng Tú nói. Nhiều nhà nghiên cứu, nghệ sĩ cho rằng điện ảnh Việt Nam vẫn còn “nợ” lịch sử dân tộc nhiều bộ phim xứng tầm trước chiều dài lịch sử từ thời Hai Bà Trưng - Bà Triệu, Ngô Quyền, đến các thời kỳ Lý - Trần - Lê... và hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên - người từng thành công với phim Địa đạo về đề tài chiến tranh cách mạng - thừa nhận doanh thu bộ phim đã gây bất ngờ cho tất cả. Phim hòa vốn, đủ hoàn lại tiền cho các nhà đầu tư. "Thành công lớn nhất của phim là tiếp cận được với khán giả trẻ - những khán giả đông đảo nhất của điện ảnh. Hiện nay, với sức mạnh của Internet, người trẻ rất hiểu biết", đạo diễn nói.
Về kinh nghiệm làm phim chiến tranh sao cho hấp dẫn, chân thực, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên khẳng định điều kiện đầu tiên là tiếp cận nguồn tư liệu gốc. Việc này đòi hỏi đạo diễn phải nỗ lực. Người làm phim cũng phải tự đặt câu hỏi cái nhìn của bản thân đã đủ khách quan hay chưa, làm thế nào để có sự đồng cảm của khán giả trẻ và tôn trọng di sản khi làm phim.
Đạo diễn Đặng Nhật Minh nêu quan điểm làm phim chiến tranh, lịch sử đòi hỏi chân thật. Phim phải nói được số phận của những người tham gia cuộc chiến tranh, có thể ở cả hai phía.
Ngọc Ánh
