Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp nhìn lại hành trình vẻ vang của báo chí cách mạng - vũ khí sắc bén trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và phát triển đất nước. Với nhiều bút danh khác nhau, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng và truyền cảm hứng cho báo chí cách mạng, để lại di sản giàu tính chiến đấu và nhân văn, khơi dậy tinh thần trách nhiệm cho các nhà báo hôm nay.
Người đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam
Đầu thế kỷ XX, Việt Nam chìm trong đêm dài nô lệ dưới ách thống trị của thực dân Pháp. Trong bối cảnh ấy, thức tỉnh dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước và đoàn kết nhân dân trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Với tầm nhìn chiến lược và lòng yêu nước cháy bỏng, Nguyễn Ái Quốc đã nhận ra sức mạnh của báo chí như một vũ khí tư tưởng sắc bén. Năm 1925, tờ báo Thanh Niên ra đời, đánh dấu sự khởi đầu của báo chí cách mạng Việt Nam. Đây không chỉ là tờ báo đầu tiên do Người sáng lập mà còn là ngọn cờ tiên phong, tập hợp sức mạnh quần chúng, truyền tải tư tưởng cách mạng đến mọi tầng lớp nhân dân.
Ngoài Thanh Niên, Hồ Chí Minh còn tham gia và sáng lập nhiều tờ báo khác như Người Cùng Khổ (Le Paria), Việt Nam Độc Lập, Cờ Giải Phóng. Mỗi tờ báo đều mang một sứ mệnh cụ thể: Từ tố cáo tội ác của thực dân, phong kiến đến kêu gọi đoàn kết, hướng tới mục tiêu giải phóng dân tộc. Như Người từng viết: “Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”. Những tờ báo này không chỉ là công cụ tuyên truyền mà còn là cầu nối giữa tư tưởng cách mạng và quần chúng, giúp lan tỏa tinh thần yêu nước đến từng người dân.
Phong cách báo chí của Hồ Chí Minh mang đậm dấu ấn cách mạng: Ngắn gọn, dễ hiểu, gần gũi nhưng đầy sức thuyết phục. Những bài viết của Người không chỉ truyền tải thông tin mà còn khơi dậy niềm tin, ý chí đấu tranh trong lòng nhân dân. Với những bài viết sắc sảo, tờ Thanh Niên đã trở thành ngọn lửa thắp sáng tư tưởng độc lập, tự do trong thời kỳ đen tối của lịch sử dân tộc.
 |
| Báo chí là kênh thông tin vô cùng quan trọng của Bác. Ảnh: TTXVN |
Nhà báo tài năng và tư tưởng báo chí cách mạng
Hồ Chí Minh không chỉ là người sáng lập báo chí cách mạng mà còn là một nhà báo tài năng với hàng trăm bài viết dưới nhiều bút danh như Nguyễn Ái Quốc, T.L, C.B, Trần Dân Tiên... Mỗi bút danh mang theo một góc nhìn, một cách tiếp cận vấn đề khác nhau, nhưng đều chung một mục tiêu: Phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Những bài viết của Người không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn mang tính dự báo, định hướng tư tưởng cho quần chúng.
Phong cách viết báo của Hồ Chí Minh là sự kết hợp hoàn hảo giữa lý luận sắc bén và ngôn ngữ bình dị. Người sử dụng những câu chuyện đời thường, hình ảnh gần gũi để truyền tải thông điệp sâu sắc. Chẳng hạn, trong bài “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (năm 1946), Người viết: “Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Lời văn ngắn gọn, mạnh mẽ nhưng đầy cảm xúc đã trở thành tiếng gọi thiêng liêng, khơi dậy tinh thần yêu nước của toàn dân tộc.
Tư tưởng báo chí của Hồ Chí Minh là kim chỉ nam cho mọi nhà báo cách mạng. Người nhấn mạnh: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Với Hồ Chí Minh, báo chí không chỉ là công cụ thông tin mà còn là vũ khí đấu tranh, là phương tiện giáo dục và nâng cao dân trí. Người yêu cầu nhà báo phải có đạo đức nghề nghiệp, trung thực, khách quan và luôn đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết. Tư tưởng này không chỉ định hình báo chí cách mạng mà còn đặt ra chuẩn mực cho nghề báo trong mọi thời đại.
 |
| Chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập báo Thanh Niên (ngày 21.6.1925) - tờ báo Cách mạng Việt Nam đầu tiên. Ảnh: TTXVN |
Di sản báo chí của Hồ Chí Minh và bài học cho báo chí hiện đại
Di sản báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một kho tàng vô giá, không chỉ về mặt lịch sử mà còn về giá trị tư tưởng. Hệ thống báo chí cách mạng do Người khởi xướng đã trở thành công cụ quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, góp phần làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ. Những bài viết của Người, từ các bài báo trên Thanh Niên đến các tác phẩm như “Đường Kách Mệnh”, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, “Di chúc”, vẫn giữ nguyên sức sống và ý nghĩa giáo dục sâu sắc.
Trong bối cảnh hiện nay, khi báo chí đang đối mặt với những thách thức mới từ thời đại công nghiệp 4.0, tư tưởng báo chí của Hồ Chí Minh vẫn là ngọn đuốc soi đường. Người từng căn dặn: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết cái gì? Viết như thế nào?”. Những câu hỏi này nhắc nhở các nhà báo hiện đại rằng báo chí phải phục vụ nhân dân, phản ánh trung thực cuộc sống và lan tỏa các giá trị tích cực. Trong thời đại thông tin tràn lan, báo chí cần giữ vững đạo đức nghề nghiệp, đấu tranh chống lại tin giả, thông tin sai lệch và những cám dỗ vật chất.
Báo chí cách mạng hôm nay cần học hỏi tinh thần chiến đấu của Hồ Chí Minh, ứng dụng tư tưởng của Người vào việc phát triển báo chí số, báo chí đa phương tiện. Nhà báo không chỉ là người đưa tin mà còn là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh. Như Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”. Đây là lời nhắc nhở để báo chí Việt Nam tiếp tục giữ vững vai trò định hướng dư luận, lan tỏa tinh thần yêu nước và khát vọng vươn lên.
* * *
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại mà còn là nhà báo cách mạng xuất sắc, người đã đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Di sản của Người là ngọn lửa bất diệt, soi sáng con đường cho các thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau.
TS TRẦN NGỌC NHIỀU
(Học viện Chính trị khu vực III)
