Lễ kỷ niệm 50 năm chiến thắng An Lão (7.12.1964-7.12.2014) được UBND tỉnh tổ chức trọng thể vào ngày 1.9.2014 tại huyện An Lão. 50 năm đã trôi qua, song chiến thắng An Lão vẫn là một trong những chiến thắng điển hình của nghệ thuật quân sự trên chiến trường miền Nam và Khu V trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
 |
| Nhân dân huyện An Lão cắm chông xây dựng làng chiến đấu năm 1954. Ảnh tư liệu |
Từ tháng 7 đến tháng 11.1964, thực hiện chủ trương của Quân khu V và Tỉnh ủy Bình Định về việc tập trung toàn bộ lực lượng, bao gồm bộ đội địa phương và dân quân du kích liên tục tấn công địch ở đồng bằng để mở rộng vùng giải phóng, phong trào “Đồng khởi” tiếp tục diễn ra ở Bình Định, phát triển mạnh mẽ và giành được những thắng lợi to lớn khắp cả 3 vùng chiến lược (nông thôn miền núi, nông thôn đồng bằng và đô thị).
Đầu tháng 12.1964, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu V quyết định mở chiến dịch tấn công giải phóng An Lão (nơi được quân địch xây dựng thành một khu vực phòng thủ), với sự hỗ trợ của bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích, cùng sự ủng hộ to lớn của quần chúng nhân dân huyện An Lão. Chiến dịch giải phóng An Lão diễn ra trong 2 ngày 7-8.12.1964, với chiến thuật tấn công bất ngờ, liên tục, chủ động dự báo tình hình và đẩy lùi quân chi viện bằng cả đường không lẫn đường bộ, gây cho địch những tổn thất nặng nề. Kết thúc chiến dịch, ta đã giải phóng 11.000 dân bị kìm kẹp trong các ấp chiến lược; toàn bộ thung lũng An Lão dài 22km trở thành căn cứ của ta.
Huyện An Lão được giải phóng, nối liền căn cứ phía Tây Bắc và khu Đông tỉnh Bình Định với hai huyện Ba Tơ, Đức Phổ (Quảng Ngãi), nối liền với Tây Nguyên tạo thành một vùng căn cứ địa vững chắc, liên hoàn của cách mạng, là hậu phương đóng góp tích cực về sức người, sức của cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của tỉnh trong suốt thời gian còn lại từ 1965 đến 1975.
Chiến thắng An Lão có ý nghĩa lịch sử quan trọng. Đây là nỗ lực lớn của Quân khu V nói riêng, cả nước nói chung, tạo nên khí thế cách mạng cho quân dân Khu V. Lần đầu tiên trên địa bàn Khu V, quân ta đánh bại hệ thống phòng ngự của địch bằng cụm cứ điểm kết hợp với hệ thống ấp chiến lược; đồng thời đánh bại thủ đoạn đổ bộ bằng “trực thăng vận” của địch. Chiến thắng An Lão cũng đánh dấu bước trưởng thành của quân chủ lực Khu V, lực lượng vũ trang địa phương và dân quân du kích trong việc phối hợp thực hiện phương án tác chiến mới dưới hình thức chiến dịch quy mô trung đoàn.
Hãng tin AFP của Pháp ngày 9.12.1964 đã miêu tả sự thất bại thảm hại của địch ở An Lão và cảnh cáo về hệ thống phòng thủ của chúng một cách châm biếm như sau: “Cả một hệ thống phòng ngự chi khu An Lão bị tiêu diệt nhanh như trở bàn tay, bắt buộc các nhà quân sự Sài Gòn phải xét lại cả hệ thống phòng ngự trên các chi khu khác xem có đủ sức đứng vững không khi du kích Việt cộng quyết tâm mở một cuộc tấn công vào đó”.
Chiến thắng An Lão (Bình Định) cùng với chiến thắng Bình Giã (Bà Rịa - Vũng Tàu) đánh dấu sự phá sản về cơ bản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ ở miền Nam Việt Nam. Thừa thắng xông lên, quân giải phóng và nhân dân miền Nam đẩy mạnh tiến công Xuân Hè 1965 và giành nhiều thắng lợi trong các chiến dịch quân sự như Đèo Nhông - Dương Liễu (Bình Định), Đồng Xoài (Biên Hòa), Ba Gia (Quảng Ngãi), làm cho từng đơn vị lớn của địch bị tiêu diệt gọn hoặc bị thiệt hại nặng.
Ghi nhận tầm vóc và ý nghĩa lịch sử của sự kiện này, ngày 18.4.2013, Bộ VH-TT&DL đã ra quyết định xếp hạng di tích lịch sử Chiến thắng An Lão (địa điểm xã An Tân, huyện An Lão) là Di tích cấp quốc gia.
Gần 50 năm trôi qua, chiến thắng An Lão vẫn là bài học lớn về nghệ thuật chỉ đạo chiến dịch và vận dụng chiến tranh nhân dân của Đảng ta.
| Diễn biến chiến dịch An Lão: Đúng 1 giờ 5 phút ngày 7.12.1964, quân ta phát lệnh nổ súng tấn công vào cao điểm 193 (núi Một), mở đầu cho cuộc tổng công kích trên toàn tuyến. Sau gần 1 giờ chiến đấu, toàn bộ quân địch đóng ở 11 cứ điểm và 8 ấp chiến lược trên toàn tuyến phòng thủ của địch nằm dọc tỉnh lộ 629 (Bồng Sơn-An Lão) dài 17km bị quân ta tiêu diệt và bắt sống. Sau đó, lực lượng của ta chuyển sang bao vây Chi khu quận lỵ An Lão và bố trí phục kích, sẵn sàng đánh quân tiếp viện của địch. Trong suốt ngày 7.12.1964 và đến 8 giờ sáng ngày 8.12.1964, địch dùng máy bay tập trung bắn phá cao điểm 193 để đổ quân ứng cứu, nhưng đều bị quân ta đánh trả quyết liệt, nên chúng phải chuyển vị trí đổ quân cách đó 5km. Cánh quân bộ từ Bồng Sơn có 6 xe M113 dẫn đầu và 1 tiểu đoàn bộ binh phản kích tiến lên theo đường 56 (tức tỉnh lộ 629) cũng bị tiêu diệt và đẩy lùi. Co cụm lại để chống trả, nhưng cũng chỉ cầm cự được cho đến ngày 23.12.1964 thì toàn bộ quân địch ở An Lão phải rút chạy xuống Mỹ Thành (Hoài Ân), đánh dấu cuộc tiến công của quân ta ở An Lão toàn thắng. |
TRƯƠNG TỨ
(Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy An Lão)
