Việc khó mở lời giữa trẻ và người lớn liên quan đến tuổi dậy thì, về quan hệ tình dục khiến “lỗ hổng” trong kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản ngày càng lớn, dẫn đến không ít trường hợp đau lòng.
Suốt mấy tuần gần đây, một học sinh lớp 12 tại huyện Ia Grai thường xuyên vắng học, giáo viên chủ nhiệm nhiều lần liên lạc với gia đình song chỉ nhận được câu trả lời ấp úng từ phía phụ huynh. Khi cô giáo đề cập vấn đề chỉ còn mấy tháng nữa là tới kỳ thi tốt nghiệp thì bố em mới nghẹn ngào nói cháu đang mang thai 4 tháng, có thể phải bỏ dở việc học.
Hay cách đây vài ngày, sự việc em M.L. (học sinh lớp 10, huyện Ia Grai) đi khỏi nhà suốt 2 ngày không liên lạc được. Khi cha mẹ trình báo cơ quan Công an để tìm con thì phát hiện L. đang ở nhà trọ cùng với một nam thanh niên. Hiện cơ quan Công an đang tạm giữ nam thanh niên trên để điều tra về hành vi giao cấu với người từ 13 đến dưới 16 tuổi.
 |
Học sinh trình bày sản phẩm của mình trong giờ học tích hợp lồng ghép kỹ năng sống. Ảnh: H.N |
Trò chuyện với nhiều em học sinh có thể thấy kiến thức về sức khỏe sinh sản của các em còn rất mơ hồ. Em T.Đ.Th. (học sinh lớp 11) chia sẻ: “Tụi em chủ yếu tự lên mạng tìm hiểu thông tin. Hơn nữa, nhiều bạn khi yêu đều tò mò, do đó đã xảy ra những hậu quả không mong muốn”.
Tôi từng hỏi rất nhiều bạn trẻ rằng, các em có hình dung ra những hậu quả nghiêm trọng khi mang thai ngoài ý muốn không thì rất kinh ngạc khi nhận được câu trả lời hồn nhiên là nếu “lỡ” thì sẽ tìm cách “giải quyết”.
Theo báo cáo của Quỹ Dân số Liên hợp quốc 2022 (UNFPA), Việt Nam thuộc nhóm 20 nước có tỷ lệ nạo phá thai vị thành niên cao nhất thế giới. Hàng năm, tại Việt Nam có khoảng 300 ngàn ca nạo phá thai, trong số này 30% là ở độ tuổi 15-19 với 70% là học sinh, sinh viên.
Có nhiều nguyên nhân mang thai ở tuổi vị thành niên như: thiếu kiến thức về tình dục; trẻ em gái bị xâm hại tình dục, bị bóc lột tình dục trong khi bản thân không biết cách tự bảo vệ; thiếu sự giáo dục về việc tôn trọng sự sống, ở cả trẻ em trai và gái đôi khi là đua đòi, thể hiện hành vi thích chiếm hữu, khám phá người khác…
Các em không được trang bị một cách đầy đủ, có hệ thống những kiến thức, kỹ năng về sức khỏe sinh sản, do đó không lường trước được hậu quả của việc mang thai ngoài ý muốn cũng như việc nạo phá thai khi cơ thể chưa đủ trưởng thành.
Thực trạng này đòi hỏi chúng ta cần thiết kế một chương trình giáo dục giới tính cởi mở hơn, thực tế hơn xuyên suốt ở các cấp học. Nhà trường cần coi trọng vấn đề giáo dục giới tính, kiến thức về quyền sinh sản và quyền đối với sức khỏe tình dục. Đặc biệt đối với các bạn nữ cần được quan tâm, chăm sóc và bảo vệ, bởi các em là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều hơn khi mang thai và phá thai ở tuổi vị thành niên.
Đặc biệt, cha mẹ cần gần gũi, quan tâm sát sao, trò chuyện cởi mở, thẳng thắn với các con. Cần gạt bỏ mọi định kiến để cung cấp cho trẻ những kiến thức về giáo dục giới tính. Qua đó giúp con có kỹ năng sống, hiểu biết để tự điều chỉnh hành vi tình dục của mình một cách đúng đắn và lành mạnh. Các con phải ý thức được việc phòng ngừa mang thai ở tuổi vị thành niên là trách nhiệm của cả nam và nữ.
Giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản cho trẻ vị thành niên chắc chắn vẫn là một câu chuyện dài, cần sự chung tay của cả cộng đồng, đặc biệt là nhà trường, gia đình. Bản thân trẻ cũng cần chủ động tìm hiểu, học hỏi qua những kênh thông tin đáng tin cậy để có thể phát triển lành mạnh cả thể chất lẫn tinh thần.
