Những vấn đề trên được thông qua tại kỳ họp thứ 5 HĐND tỉnh khóa XII, diễn ra từ ngày 8 đến 9-12, cụ thể là tại Nghị quyết ban hành Đề án phát triển hệ thống y tế tỉnh Gia Lai đến năm 2030 và Nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ trong khám bệnh, chữa bệnh cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Xây dựng hệ thống y tế phát triển bền vững, chống chịu cao
Xung quanh những nội dung cốt lõi của Nghị quyết ban hành Đề án phát triển hệ thống y tế tỉnh Gia Lai đến năm 2030, Giám đốc Sở Y tế Lê Quang Hùng đã trao đổi với phóng viên Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai.
Ông Hùng cho hay: Nghị quyết ban hành Đề án triển khai Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 282/NQ-CP của Chính phủ và Kế hoạch số 06-KH/TU của Tỉnh ủy Gia Lai về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
* Thưa ông, Đề án phát triển hệ thống y tế tỉnh Gia Lai đến năm 2030 được xây dựng dựa trên những cơ sở nào?
- Đề án là sự kết tinh của yêu cầu thực tiễn, căn cứ chính trị và mục tiêu chiến lược dài hạn cho ngành y tế phát triển trong bối cảnh mới, được xây dựng trên 3 cơ sở quan trọng.
Thứ nhất, bối cảnh địa lý - hành chính mới của tỉnh đặt ra yêu cầu tái quy hoạch hệ thống y tế. Việc hợp nhất địa giới từ biển, đồng bằng lên đến cao nguyên với hơn 21.500 km² và hơn 3,5 triệu dân tạo ra một không gian y tế rộng lớn, phức tạp.
Một hệ thống y tế trước đây vốn phục vụ địa bàn hẹp hơn nay phải được thiết kế lại toàn diện, bảo đảm tính kết nối liên vùng, liên tuyến và tính liên thông trong phục vụ người dân. Bất kỳ người dân nào, dù ở vùng duyên hải, vùng bán sơn địa hay tận biên giới, đều phải tiếp cận được dịch vụ y tế công bằng và chất lượng.
Thứ hai, sức ép của “gánh nặng kép” về mô hình bệnh tật và dân số. Một mặt, các bệnh truyền nhiễm như sốt rét, sốt xuất huyết… vẫn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát trong điều kiện biến đổi khí hậu tác động mạnh như hiện nay; mặt khác, mô hình bệnh tật đang chuyển dịch nhanh sang các bệnh không lây nhiễm (tim mạch, ung thư, đái tháo đường...) do già hóa dân số và lối sống.
Bên cạnh đó, chênh lệch về chỉ số sức khỏe, tỷ lệ suy dinh dưỡng và tiếp cận dịch vụ y tế giữa khu vực thành thị và vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn lớn. Đề án này được thiết kế như lời giải đồng bộ đối với những thách thức đó.
Thứ ba, đây là bước cụ thể hóa các chủ trương, chính sách lớn của Trung ương như Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chiến lược quốc gia về y tế, dân số và dinh dưỡng, đặt ra yêu cầu các địa phương phải đổi mới công tác quản trị, nâng cao chất lượng hệ thống và hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn dân. Tỉnh cần một lộ trình đủ mạnh để hiện thực hóa các mục tiêu ấy bằng những bước đi cụ thể, khả thi và có tính đo lường.
Mục tiêu cao nhất khi xây dựng Đề án là lấy người dân làm trung tâm, bảo đảm mọi quyết sách đều hướng tới chất lượng chăm sóc sức khỏe, hướng tới một hệ thống y tế hiện đại, công bằng và bền vững, xứng tầm với vị thế của tỉnh Gia Lai (mới).
* Trong Đề án, ngành y tế nhấn mạnh 4 mục tiêu: Bền vững, công bằng, minh bạch, chống chịu cao. Vì sao đây là những trọng tâm của giai đoạn tới?
- Bốn từ khóa “bền vững - công bằng - minh bạch - chống chịu cao” chính là kim chỉ nam xuyên suốt cho mọi hành động của ngành Y tế tỉnh nhà trong 5 năm tới.
Trước hết là “công bằng”, chúng tôi xác định đây là ưu tiên số một. Gia Lai có nhiều khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới; khoảng cách tiếp cận dịch vụ y tế còn lớn. Chúng tôi cam kết ưu tiên nguồn lực cho đồng bào dân tộc thiểu số và người nghèo, bảo đảm họ được tiếp cận dịch vụ với chất lượng tương đương tuyến gần đô thị.
Về khả năng “chống chịu cao”, đây là bài học rút ra từ thiên tai và đại dịch. Hệ thống y tế tương lai phải vận hành ổn định ngay cả trong tình huống xấu nhất. Từ cảnh báo, dự báo đến ứng phó đều phải chủ động, không để lúng túng, đứt gãy hoặc quá tải cục bộ.
Về sự “minh bạch” và “bền vững”, đây là nền tảng quản trị. Ngành y tế hướng tới mô hình y tế thông minh, quản trị số, công khai toàn bộ dữ liệu về khám, chữa bệnh, giá dịch vụ, mua sắm thuốc, vật tư… Khi mọi quy trình được số hóa và giám sát công khai, niềm tin của người dân sẽ tăng lên, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ sai phạm.
* Đầu tư hạ tầng y tế là một trọng tâm lớn của Đề án. Cụ thể tỉnh sẽ triển khai như thế nào?
- Đề án xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm với nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 dự kiến bố trí cho xây dựng cơ sở hạ tầng khoảng 7.040 tỷ đồng (trong tổng nhu cầu vốn hơn 10.308 tỷ đồng).
Chúng tôi tập trung vào 3 hướng chính. Đối với tuyến tỉnh và các bệnh viện chuyên sâu sẽ tập trung nguồn lực để hoàn thiện hạ tầng, đưa các bệnh viện lớn đạt tiêu chuẩn hạng I.
Cụ thể, BVĐK trung tâm tỉnh phát triển theo hướng đảm nhận chức năng vùng; BVĐK Gia Lai, BVĐK khu vực Bồng Sơn, Bệnh viện Mắt, Bệnh viện Nhi được đầu tư đạt tiêu chuẩn bệnh viện hạng I. Đặc biệt, một dấu mốc quan trọng là năm 2026, tỉnh sẽ thành lập Bệnh viện Sản - Nhi nhằm chuyên sâu hóa chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em.
Đồng thời, các bệnh viện chuyên khoa và bệnh viện khu vực khác sẽ được đầu tư để đạt tiêu chuẩn bệnh viện hạng II; củng cố mạng lưới y tế cơ sở và phát triển các TTYT khu vực.
Đề án quy hoạch thành lập 3 BVĐK khu vực tại An Khê, Ayun Pa và Đức Cơ để giảm tải cho tuyến tỉnh và rút ngắn khoảng cách tiếp cận dịch vụ cho người dân. Các TTYT và trạm y tế tuyến xã tiếp tục được đầu tư hoàn thiện hạ tầng theo chuẩn mới. Tỉnh cũng sẽ thành lập Trung tâm Cấp cứu 115 để tham gia mạng lưới cấp cứu ngoại viện quốc gia.
Bên cạnh đó, Đề án phát triển mạng lưới phục hồi chức năng ở tất cả BVĐK tuyến tỉnh và TTYT. Đặc biệt, phát triển Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng Quy Nhơn trở thành một trong những bệnh viện có chất lượng cao về phục hồi chức năng trong khu vực miền Trung-Tây Nguyên.
Cùng với đầu tư công, Đề án khuyến khích mạnh mẽ khu vực y tế tư nhân với việc ưu tiên quỹ đất sạch mời gọi đầu tư vào các dự án BVĐK, bệnh viện chuyên khoa tư nhân quy mô lớn, cơ sở phục hồi chức năng, viện dưỡng lão, dịch vụ chăm sóc dài hạn…
* Người dân rất quan tâm đến mục tiêu 100% trạm y tế có bác sĩ. Đây là mục tiêu không hề dễ…
- Việc đảm bảo 100% trạm y tế có bác sĩ làm việc là một thách thức lớn, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới. Đề án không chỉ đặt ra chỉ tiêu mà đã thiết kế một lộ trình và giải pháp cụ thể, quyết liệt để hiện thực hóa đồng bộ với 3 nhóm giải pháp chính.
Đó là, luân phiên bác sĩ tuyến trên về trạm y tế. Đây cũng là giải pháp đột phá nhất. Không thể chờ đợi tuyển dụng đủ ngay lập tức mà phải linh hoạt về nhân sự; phấn đấu đạt 1.000 bác sĩ/năm về công tác tại tuyến xã để vừa đảm bảo trạm y tế có bác sĩ khám, chữa bệnh thường xuyên, vừa giúp bác sĩ tuyến trên thấu hiểu thực tế cơ sở, đồng thời cầm tay chỉ việc cho nhân viên y tế tại chỗ.
Thứ hai, xây dựng đội ngũ cơ hữu tại chỗ. Mục tiêu đến năm 2027, mỗi trạm y tế có tối thiểu 4-5 bác sĩ (gồm cả cơ hữu và luân phiên); đến năm 2030 đạt đủ biên chế bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ. Tỉnh sẽ ưu tiên đào tạo nguồn bác sĩ trẻ cho vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Thứ ba, chính sách thu hút và đãi ngộ. Tỉnh tiếp tục triển khai các chính sách ưu đãi đặc thù cho bác sĩ làm việc tại tuyến xã và cơ sở dự phòng; duy trì cơ chế thu hút bác sĩ, dược sĩ đại học. Chúng tôi nhận thức rằng nếu không có chính sách đủ mạnh, việc giữ chân bác sĩ giỏi ở cơ sở là không thể!
* Xin cảm ơn ông!
Đầu tư mua sắm y tế là lĩnh vực nhạy cảm. Đề án lần này có điểm mới nào nhằm tăng cường minh bạch, thưa ông?
- Trong đề án này, “minh bạch” được xác định là một trong những quan điểm phát triển xuyên suốt. Chúng tôi sẽ siết chặt và công khai quy trình quản lý dược, thiết bị y tế; tiếp tục thực hiện đấu thầu tập trung cấp tỉnh đối với thuốc, hóa chất, vật tư y tế, giúp kiểm soát giá cả thống nhất, tránh tình trạng “mỗi nơi một giá” và lãng phí nguồn lực. Đồng thời, thực hiện kết nối liên thông 100% nhà thuốc với Cơ sở dữ liệu dược quốc gia.
Đổi mới mạnh mẽ tư duy quản trị và tài chính cũng là yếu tố vô cùng quan trọng. Đề án nhấn mạnh việc tạo lập môi trường quản trị minh bạch gắn với trách nhiệm giải trình; chuyển dần từ cơ chế hỗ trợ ngân sách sang cơ chế đặt hàng, đấu thầu cung cấp dịch vụ công.
Một điểm mới là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao (trí tuệ nhân tạo, Blockchain và dữ liệu lớn) để giám sát; kết hợp tăng cường thanh tra, hậu kiểm để xử lý nghiêm vi phạm.
Mở rộng chính sách y tế để không ai bị bỏ lại phía sau
Bảo đảm quyền thụ hưởng dịch vụ y tế là một trong những nền tảng căn bản của hệ thống an sinh xã hội, đặc biệt là tại các địa phương còn nhiều khó khăn như Gia Lai. Trong nhiều năm qua, tỉnh luôn nỗ lực duy trì các chính sách hỗ trợ người nghèo, cận nghèo và các nhóm yếu thế trong khám, chữa bệnh.
Tuy nhiên, sau sáp nhập địa giới hành chính, sự khác biệt về cơ chế hỗ trợ giữa các khu vực Đông - Tây của tỉnh bộc lộ nhiều bất cập, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người bệnh.
Trước yêu cầu cấp thiết đó, HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết mới về chính sách hỗ trợ trong khám bệnh, chữa bệnh cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, tạo dựng cơ chế đồng bộ, minh bạch và công bằng trên toàn tỉnh.
Theo Nghị quyết, đối tượng được hưởng chính sách gồm: Người thuộc hộ nghèo theo quy định hiện hành của Nhà nước; người đang cư trú trên địa bàn tỉnh và mắc các bệnh nặng như ung thư, chạy thận nhân tạo, mổ tim nhưng gặp khó khăn, không đủ khả năng chi trả viện phí.
Đây là những nhóm có nguy cơ cao bị tổn thương về tài chính khi điều trị bệnh, thường xuyên đối diện với cảnh nợ viện phí hoặc phải bỏ dở quá trình chữa trị. Chính sách mới vì vậy không chỉ hỗ trợ kinh tế mà còn tạo chỗ dựa tinh thần quan trọng để người bệnh yên tâm điều trị.
Nghị quyết quy định rõ mức hỗ trợ tiền ăn cho người bệnh trong thời gian điều trị nội trú tại các cơ sở y tế công lập từ tuyến TTYT khu vực trở lên với mức 60.000 đồng/người/ngày. Đây là khoản hỗ trợ thiết thực, giúp bệnh nhân giảm bớt một phần gánh nặng chi tiêu vốn đã rất hạn hẹp, đặc biệt là với những trường hợp điều trị dài ngày.
Ngoài ra, người bệnh còn được hỗ trợ chi phí đi lại, bao gồm chi phí từ nơi ở đến cơ sở y tế, từ cơ sở y tế về nơi ở, và chi phí chuyển viện trong thời gian điều trị nội trú đối với các trường hợp cấp cứu, tử vong hoặc bệnh quá nặng mà gia đình có nguyện vọng đưa về nhà nhưng không được BHYT chi trả.
Mức hỗ trợ tính theo 0,2 lít xăng/km và kèm theo các chi phí cầu, phà, phí đường bộ (nếu có). Nếu sử dụng phương tiện vận chuyển của cơ sở y tế, quãng đường được tính theo 2 chiều; trường hợp vận chuyển nhiều hơn một bệnh nhân thì chỉ thanh toán như vận chuyển một bệnh nhân.
Một điểm đáng chú ý là Nghị quyết cho phép hỗ trợ phần chi phí đồng chi trả theo quy định của BHYT. Cụ thể, chi phí từ 5 triệu đồng trở xuống, hỗ trợ 40% chi phí người bệnh đồng chi trả; từ trên 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng, hỗ trợ 50%; trên 10 triệu đồng, hỗ trợ 60% chi phí khám, chữa bệnh đồng chi trả.
Tổng mức hỗ trợ không quá 10 triệu đồng/người bệnh/đợt điều trị; người bệnh được hỗ trợ không quá 4 đợt điều trị/năm. Kinh phí thực hiện chính sách này là từ nguồn ngân sách tỉnh.
* Bà KSOR HIỀN-Phó Giám đốc Sở Y tế:
Khắc phục bất cập sau sáp nhập
Sau sáp nhập đơn vị hành chính, hệ thống chính sách hỗ trợ khám, chữa bệnh cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh có sự chênh lệch rõ rệt giữa khu vực phía Đông và phía Tây tỉnh.
Tại khu vực phía Đông tỉnh, ngân sách tỉnh hằng năm bố trí khoảng 7 tỷ đồng để các cơ sở y tế trực thuộc thanh toán chính sách (theo Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND ngày 12.7.2024 của HĐND tỉnh Bình Định cũ). Chính sách này phát huy hiệu quả tích cực, góp phần giảm chi phí khám, chữa bệnh cho người nghèo, bảo đảm an sinh xã hội.
Trong khi đó, ở khu vực phía Tây tỉnh, nhiều năm qua thực hiện theo Quyết định số 139/2002/QĐ-TTg và Quyết định số 14/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về khám, chữa bệnh cho người nghèo. UBND tỉnh đã thành lập Quỹ khám, chữa bệnh cho người nghèo và duy trì theo nhiều quyết định khác nhau.
Tuy nhiên, tại Công văn số 2790/BTC-HCSN và 2791/BTC-HCSN ngày 28.3.2023, Bộ Tài chính căn cứ Luật Khám bệnh, chữa bệnh (2009, 2023), Luật BHYT 2008, Luật Ngân sách Nhà nước 2015 và Nghị định số 60/2021/NĐ-CP, đã đề nghị địa phương không sử dụng ngân sách Nhà nước để cấp kinh phí hoạt động cho Quỹ, khiến Quỹ không còn nguồn lực tiếp tục hoạt động.
Việc ban hành Nghị quyết thống nhất toàn tỉnh vì vậy được đánh giá là hết sức cấp thiết nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch, đảm bảo quyền lợi cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn trên cùng địa bàn tỉnh khi khám bệnh, chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập.
Đây là chính sách mang ý nghĩa nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với người nghèo, tạo điều kiện cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn được khám, chữa bệnh, giảm gánh nặng về chi phí do bệnh tật, góp phần xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh.
* Ông ĐÀO NGỌC QUÂN-Tổ trưởng Tổ Công tác xã hội, Phòng Quản lý chất lượng và An toàn người bệnh, Bệnh viện Đa khoa Gia Lai:
Cần có thêm hướng dẫn về việc hỗ trợ cho các đối tượng đặc biệt
Hằng ngày, BVĐK Gia Lai tiếp nhận hàng nghìn lượt bệnh nhân khám và điều trị, trong số đó, 20 - 30% người bệnh có hoàn cảnh khó khăn, không đủ khả năng đóng viện phí hoặc chi trả chi phí sinh hoạt…
Dù được BHYT thanh toán 95 - 100% viện phí, số tiền người bệnh đồng chi trả là rất ít, song điều kiện khó khăn, cùng với chi phí đi lại, ăn ở… khiến người bệnh đã khó lại càng khó hơn. Bên cạnh đó, những trường hợp không có BHYT, người lang thang, cơ nhỡ, hộ mới thoát nghèo… khi mắc bệnh vào viện điều trị đều rất khó khăn. Bệnh viện phải vừa điều trị vừa vận động nhà hảo tâm hoặc trích từ quỹ phúc lợi của đơn vị hỗ trợ chi phí điều trị, tiền ăn, sinh hoạt phí…
Tuy vậy, sự hỗ trợ cũng không thể đáp ứng vì có những trường hợp bệnh nhân chi phí điều trị lên đến hàng trăm triệu đồng. Vì vậy, Nghị quyết mới thông qua là “phao cứu sinh” giúp người bệnh vơi bớt khó khăn.
Chúng tôi cũng đề nghị cấp có thẩm quyền có hướng dẫn cụ thể để hỗ trợ cho các đối tượng đặc biệt như trường hợp người bệnh không có BHYT; người lang thang, cơ nhỡ… nhằm tránh bỏ sót nhóm cần giúp đỡ nhất.
* Ông ĐINH VĂN CUNG-Chủ tịch UBND xã An Vinh:
Niềm mong mỏi lâu nay của người nghèo
Nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ trong khám bệnh, chữa bệnh cho người nghèo và một số đối tượng có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh được thông qua đã đáp ứng mong mỏi của người nghèo và bệnh nhân trong tỉnh nói chung,
xã An Vinh nói riêng. Theo dự kiến, năm 2026 sẽ có hơn 61.000 lượt người được tiếp cận chính sách với tổng kinh phí trên 31 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh. Con số này cho thấy quyết tâm của Gia Lai trong việc giảm bớt áp lực chi phí cho người bệnh, bảo đảm mọi người dân đều được chăm sóc y tế công bằng và kịp thời.
Việc ban hành Nghị quyết không chỉ khắc phục bất cập thực tế mà còn thể hiện rõ tinh thần nhân văn, trách nhiệm và cam kết của tỉnh trong thực hiện mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Đặc biệt, chính sách này sẽ tác động tích cực và trực tiếp đến đời sống đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn như xã miền núi An Vinh, góp phần tăng cường an sinh xã hội và củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước.
* Ông NGUYỄN VĂN LÂM, Phó Chủ tịch UBND xã Ia Púch:
Giảm gánh nặng chi phí cho người bệnh
Tại xã Ia Púch, nơi có hơn 4.040 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, chính sách này rất “đúng và trúng” nhu cầu thực tiễn. Đời sống người dân khó khăn nên mỗi khoản hỗ trợ đều mang ý nghĩa rất lớn. Chính sách sẽ giảm rủi ro tài chính khi ốm đau, giảm gánh gặng chi phí, khuyến khích người dân yên tâm khám, chữa bệnh tại cơ sở y tế công lập.
* Ông RƠ MAH THON-người dân làng Beng, xã Ia Chia:
Tin vui với người nghèo
Năm nay tôi đã 65 tuổi, đầu tháng 12 này lại phải nhập viện điều trị vì nghi ung thư dạ dày. Bác sĩ bảo phải phẫu thuật, chi phí lớn. Nhưng vì điều kiện gia đình khó khăn nên cũng phải trông chờ vào sự giúp đỡ của các các nhà hảo tâm. Khi nghe tin Nhà nước sẽ hỗ trợ tiền ăn, ở, đi lại…, tôi vui lắm. Đây là “tin vui cực lớn”, giúp những bệnh nhân khó khăn mắc bệnh hiểm nghèo như tôi có thêm niềm tin để tiếp tục điều trị.