Nga tăng tốc siết vòng vây Kupiansk
Ngày 25-9, ông Andrii Besedin-người đứng đầu Cơ quan Quân quản thành phố Kupiansk xuất hiện trên truyền hình Ukraine Hromadske với tuyên bố gây lo ngại: “Tình hình đang rất nguy cấp”. Đây là lần hiếm hoi một quan chức tiền tuyến thẳng thắn thừa nhận sự bất lợi của Kiev.
Theo ông Besedin, lực lượng Nga không chỉ dồn dập pháo kích mà còn triển khai các nhóm tiến công và trinh sát lách sâu vào khu vực phòng thủ. “Nga có thể sử dụng mọi loại vũ khí: từ xe tăng, súng cối, pháo phản lực phóng loạt cho đến bom lượn có điều khiển. Các UAV FPV điều khiển bằng cáp quang, gần như miễn nhiễm trước tác chiến điện tử, đang được phóng ra hàng ngày”-ông mô tả.
Bộ Quốc phòng Nga cùng ngày khẳng định nhóm tác chiến Zapad đã chặn được một cụm quân lớn của Ukraine từ phía Bắc và phía Tây, đẩy đối phương vào thế gọng kìm, đồng thời tiếp tục siết chặt từ phía Nam. Đáng chú ý, Moscow nhấn mạnh họ áp dụng chiến thuật “độn thổ”, tận dụng hệ thống công trình ngầm như đường ống dẫn nước, khí đốt để luồn sâu, tránh phải đối đầu trực diện với các tuyến phòng thủ kiên cố.
Kupiansk vốn được Kiev xây dựng thành một “pháo đài” nhằm bảo vệ hành lang hậu cần cho toàn bộ cụm quân ở bờ đông sông Oskil. Nếu để mất thành phố, Ukraine không chỉ mất điểm chốt chiến thuật mà còn nguy cơ bị đẩy vào thế co cụm trên toàn tuyến Kharkov.
Dân thường kiệt quệ giữa vùng chiến sự
Trong khi quân đội hai bên giằng co từng con phố, dân thường ở Kupiansk lại là những người chịu thiệt hại nặng nề nhất. Ông Besedin cho biết, toàn bộ cơ sở hạ tầng đã sụp đổ: không còn điện, nước, khí đốt, viễn thông hay dịch vụ xã hội. “Mỗi ngày có một số ít người được sơ tán, nhưng tốc độ này quá chậm so với nhu cầu thực tế”-ông thừa nhận.
Theo thống kê của chính quyền địa phương, tính đến ngày 25-9 vẫn còn khoảng 1.660 người chưa rời khỏi Kupiansk, trong đó 680 dân thường mắc kẹt tại bờ phải thành phố-nơi nguy hiểm nhất. Hàng cứu trợ nhân đạo và vật liệu xây dựng gần như không thể đưa vào.
Chính quyền Kharkov đã thiết lập trung tâm tiếp nhận người sơ tán, bố trí chỗ ở tạm thời miễn phí, hỗ trợ tài chính từ các quỹ quốc tế với mức 10.500 hryvnia (khoảng 250 USD) cho mỗi người, đồng thời bảo đảm dịch vụ y tế cơ bản. Tuy nhiên, thực tế là nhiều người dân vẫn do dự rời bỏ nhà cửa, trong khi đường sá liên tục bị UAV và pháo binh Nga khống chế.
Tình trạng này khiến bức tranh nhân đạo ở Kupiansk ngày càng bi đát. Hình ảnh dân thường chen chúc rời thành phố, đối lập với hỏa lực Nga phủ kín bầu trời, gợi nhớ đến Mariupol năm 2022-nơi một thành phố phòng thủ cũng từng sụp đổ sau nhiều tháng bị bao vây.
Ý nghĩa chiến lược và kịch bản cho Kharkov
Giới phân tích quân sự nhận định, việc Nga đẩy mạnh chiến dịch tại Kupiansk cho thấy tham vọng tạo bước ngoặt ở mặt trận Kharkov. Kupiansk không chỉ là trung tâm đường sắt, đường bộ kết nối miền Đông Ukraine mà còn là “huyết mạch” tiếp vận cho các cụm quân Kiev ở vùng Donbass. Nếu thành phố rơi vào tay Moscow, tuyến phòng thủ Ukraine có nguy cơ bị xé toạc, đẩy Kiev vào thế phòng ngự bị động trên diện rộng.
Thực tế, Nga đã nhiều lần thử tấn công vào Kupiansk trong năm 2023 nhưng chưa đạt kết quả. Tuy nhiên, hiện nay, với ưu thế hỏa lực vượt trội và chiến thuật thâm nhập sáng tạo, Nga dường như đã tìm được “chìa khóa” để mở pháo đài này. Chiến dịch “độn thổ” vốn gây nhiều tranh cãi đã giúp binh sĩ Nga tránh được tổn thất lớn khi tiếp cận tuyến phòng thủ đô thị.
Về phía Ukraine, thách thức không chỉ nằm ở thiếu hỏa lực đáp trả mà còn ở nguy cơ mất niềm tin từ dân chúng. Khi một quan chức tiền tuyến công khai thừa nhận tình hình nguy cấp, đó là dấu hiệu cho thấy hệ thống phòng thủ đang chịu sức ép rất lớn. Kiev buộc phải cân nhắc điều động thêm quân dự bị, song điều này có thể khiến các mặt trận khác như Donetsk hoặc Sumy trở nên mong manh.
Các kịch bản cho chiến sự Kharkov vì thế trở nên khó lường. Một số nhà quan sát cho rằng nếu Ukraine giữ vững được Kupiansk qua mùa thu-mùa thời tiết khắc nghiệt cản trở các chiến dịch quy mô lớn thì Kiev có thể kéo dài thời gian củng cố lực lượng. Ngược lại, nếu Nga chiếm được thành phố trong những tuần tới, thế trận toàn cục có thể đảo chiều, tạo đòn bẩy cho Moscow mở rộng kiểm soát vùng đông bắc Ukraine.
Kupiansk đang trở thành thước đo quan trọng cho sức chịu đựng của cả hai phía. Với Nga, đó là phép thử cho chiến thuật mới và quyết tâm kiểm soát hành lang chiến lược. Với Ukraine, đó là bài kiểm tra khốc liệt về khả năng giữ vững phòng tuyến trong bối cảnh nguồn lực hạn chế. Tương lai của thành phố này, vì thế, có thể quyết định không chỉ cục diện chiến sự ở Kharkov, mà còn ảnh hưởng tới toàn bộ cuộc chiến kéo dài đã bước sang năm thứ ba.