(GLO)- Mặc dù đã 39 năm trôi qua, nhưng những gì diễn ra trong chiến dịch giải phóng Tây Nguyên mùa Xuân năm 1975 vẫn in đậm trong trí óc tôi. Đó là những năm tháng gian khổ ác liệt cùng đồng bào các dân tộc Tây Nguyên chiến đấu chống quân thù, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất Tổ quốc.
Tây Nguyên, những ngày sau Tết Ất Mão 1975, bầu trời suốt ngày rền rĩ tiếng động cơ các loại máy bay trinh sát L19, OV10 và trực thăng vũ trang của địch bay lượn quần đảo tìm lực lượng ta. Trong khi đó, Sư đoàn 316 và 10 cùng các đơn vị hỏa lực ngày càng áp sát thị xã Buôn Ma Thuột. Sư đoàn 320 chúng tôi cũng đang ém quân bí mật dọc phía Tây đường 14 từ Nam Chư Sê đến Bắc Buôn Hồ sẵn sàng đánh cắt giao thông, chia cắt địch, thực hiện nghi binh, cài thế chiến dịch, chuẩn bị tiến công quận lỵ Thuần Mẫn và thị xã Cheo Reo, làm hậu thuẫn cho đơn vị bạn tiến công đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột. Sư đoàn 968 từ Hạ Lào về thay chân vị trí Sư đoàn 320 và 10 ở Gia Lai và Kon Tum vẫn tiếp tục hoạt động mạnh, làm cho địch phải tập trung một lực lượng lớn đối phó ở đây.
 |
| Các chiến sĩ Trung đoàn 9 cùng nhân dân cắm cờ giải phóng trên cổng trụ sở chính quyền cũ. |
Đại đội 10 súng máy cao xạ 12,7 ly (Tiểu đoàn 16) chúng tôi được giao tăng cường cho Tiểu đoàn 7 (Trung đoàn 64) làm nhiệm vụ cắt đường 14 ở Chư Léo, cách quận lỵ Buôn Hồ 20 km về phía Bắc. Đêm 26-2, chúng tôi được lệnh vào chiếm lĩnh trận địa. Trăng 16 vằng vặc, trời lại mát dịu nên mặc dù đường hành quân xa, mang vác nặng, xuyên rừng nhưng chúng tôi vẫn đến vị trí trước thời gian quy định. Nhưng vừa đặt ba lô chuẩn bị triển khai trận địa thì lại được lệnh… cơ động gấp. Và liên tục hàng chục ngày sau đó, chúng tôi cứ đêm hành quân, ngày trú quân trong các cánh rừng dọc đường 14 từ Chư Léo đến quận lỵ Buôn Hồ. Sáng 8-3, Trung đoàn 48 tiến công làm chủ chi khu quận lỵ Thuần Mẫn nằm trên đường 14, cách thị xã Pleiku 60 km về phía Nam. Ngay đêm đó, chúng tôi được lệnh vào chiếm lĩnh trận địa tiến công quận lỵ Buôn Hồ.
Trận tiến công chi khu quận lỵ Buôn Hồ được bắt đầu từ lúc 5 giờ ngày 9-3. Sau 3 giờ chiến đấu, Trung đoàn 64 (thiếu Tiểu đoàn 9) cùng các lực lượng tăng cường đã tiêu diệt, bắt và làm tan rã toàn bộ quân địch ở đây gồm 1 tiểu đoàn Bảo an, 1 đại đội Cảnh sát dã chiến, thu 3 khẩu pháo 105, hơn 10 xe quân sự các loại cùng nhiều vũ khí trang bị của địch, giải phóng hoàn toàn quận Buôn Hồ. Quá nửa đêm hôm đó, chúng tôi đang tạm dừng ở Đông quận lỵ Buôn Hồ thì thấy ở phía thị xã Buôn Ma Thuột, từng vầng lửa lóe lên sáng trắng một vùng trời, kèm theo là những tiếng nổ vang rền của các loại đại pháo, hỏa tiễn cho tới sáng. Những ngày sau, chúng tôi liên tục cơ động quanh khu vực Đông Nam Buôn Hồ sẵn sàng đánh địch đổ bộ tái chiếm Buôn Ma Thuột, rồi quay về chốt giữ đường 14 từ Buôn Hồ đến Đạt Lý.
Chiều tối 17-3, chúng tôi đang ở khu vực Đạt Lý thì được lệnh cùng Trung đoàn 64 cơ động gấp về Nam Cheo Reo. Sau này tôi mới biết, sau khi Buôn Ma Thuột thất thủ, lực lượng còn lại của Sư đoàn 23 ngụy cùng Liên đoàn 21 Biệt động quân tiến hành tái chiếm Buôn Ma Thuột từ phía Đông bị đại bại. Ngày 14-3, Nguyễn Văn Thiệu cùng bọn chóp bu ngụy quyền Sài Gòn vội vã bay ra Cam Ranh họp bàn và đã ra lệnh cho Phạm Văn Phú-Tư lệnh Quân đoàn và Quân khu 2 rút bỏ cao nguyên bằng đường 7 về giữ vùng đồng bằng Duyên hải miền Trung. Nắm chắc diễn biến tình hình địch và thời cơ, Bộ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên liền ra lệnh cho Sư đoàn 320 nhanh chóng cơ động đến Đông Nam Cheo Reo tiêu diệt tập đoàn rút chạy của địch. Thế là từ 21 giờ ngày 16-3, toàn Sư đoàn bước vào cuộc truy kích đánh địch tháo chạy. Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 64 là đơn vị đầu tiên của Sư đoàn có mặt ở chân đèo Tô Na phía Nam thị xã Cheo Reo 10 km lúc gần trưa 17-3, lập trận địa chốt chặn. Các Trung đoàn 9, 48 đang ở khu vực Phú Nhơn, Thuần Mẫn đã nhanh chóng cơ động đến áp sát phía Bắc và Tây Cheo Reo. Đến chiều 17-3, lực lượng cơ bản của tập đoàn địch tháo chạy đã bị nhốt chặt trong thung lũng Cheo Reo.
Trong khi Sư đoàn 320 chúng tôi đang vây đánh địch ở thung lũng Cheo Reo thì sáng 17-3, Trung đoàn 95A từ Mang Yang được lệnh ngược đường 19 lên cùng các lực lượng vũ trang địa phương Gia Lai tiến vào giải phóng thị xã Pleiku và các huyện lân cận ở phía Bắc; Trung đoàn 29, Sư đoàn 968 cũng được lệnh cùng lực lượng vũ trang địa phương tiến vào giải phóng thị xã Kon Tum.
Từ khu vực Đạt Lý, chúng tôi được xe ô tô của Sư đoàn và hậu cần chiến dịch chở chạy ngược đường 14 độ 2 giờ thì rẽ trái khoảng 2 km đến một làng cũ của đồng bào đã bị đốt cháy bên đường. Từ đây về Cheo Reo còn 30 km. Chúng tôi được lệnh xuống xe chạy bộ suốt đêm theo đường rừng về Cheo Reo. Mờ sáng 18-3, chúng tôi về đến nơi thì các chiến sĩ Tiểu đoàn 9 đang nổ súng dữ dội vào đoàn xe địch, chúng tôi liền triển khai trận địa cùng bộ binh đánh địch. Bị đánh quyết liệt, một số xe tăng, xe bọc thép địch liều chết mở hết tốc độ lao qua cầu Ea Nu-một cây cầu nhỏ trên đường 7 ở sát thị xã Cheo Reo sức chịu đựng có hạn, không chịu nổi đã bị sập làm cho cả xe và lính rơi xuống sông. Thế là phía trước bị chặn, phía sau bị cắt, đoàn xe địch bị ùn ứ lại. Các chiến sĩ Trung đoàn 64 xung phong đánh thốc tới. Hàng trăm xác giặc cùng hơn 100 xe các loại, từ xe tăng M41, M48, xe bọc thép M113 đến các loại xe xích kéo pháo, xe GMC chở lính… nằm ngổn ngang trên đường, trong bìa rừng, ngoài bãi sông.
Để tạo thế tiêu diệt toàn bộ địch rút chạy, chiều 18-3, Chỉ huy Sư đoàn ra lệnh cho Trung đoàn 48 tiến công thị xã Cheo Reo. Sau bước chuẩn bị ngắn, được xe tăng và pháo binh chi viện, Trung đoàn 48 đã lần lượt đánh chiếm cơ quan hành chính tỉnh, Tiểu khu Phú Bổn, Đài Phát thanh, Ty Ngân khố và một bộ phận quan trọng cơ quan Quân đoàn 2 ngụy rút chạy về đây.
Bước sang ngày 19-3, ở hướng Trung đoàn 64 cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt. Do chiều hôm trước, Trung đoàn 48 đánh mạnh trong thị xã Cheo Reo, phần lớn quân địch hốt hoảng chạy vào rừng lẩn trốn, sáng ra chúng cứ nhằm hướng Đông mà chạy và đã húc bừa vào trận địa chốt của ta. Suốt buổi sáng, khắp các mũi các hướng trên tuyến chốt chặn của ta, chỗ nào cũng bắt được xe tăng xe bọc thép và tù binh địch. Hầu hết binh lính địch đã vứt bỏ vũ khí xin được đầu hàng. Tù binh đủ các sắc lính ngày một đông. Đông đến nỗi các bộ phận không còn đủ người để trông coi chúng nữa.
Ngay đêm 19-3, chúng tôi được lệnh cùng Trung đoàn 64 hành tiến truy kích địch trên đường 7. Đến ngày 24-3, Trung đoàn 64 kết thúc nhiệm vụ, cùng toàn Sư đoàn tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ lực lượng tháo chạy của địch tương đương một quân đoàn tăng cường, góp phần giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên.
Hùng Tấn
