Tâm thần không chỉ là “bệnh”
Được chẩn đoán rối loạn cảm xúc, hơn 3 tháng nay, H.T.N. (18 tuổi, ở phường Quy Nhơn Tây) đến Bệnh viện Tâm thần Quy Nhơn để điều trị.
Bắt đầu từ việc cha mẹ ly hôn, thiếu kỹ năng ứng phó trước những biến cố, dần dần N. rơi vào trạng thái tuyệt vọng, chán nản, thu mình, ít giao tiếp với người khác.
“Em bỏ bê việc học, nghiện game, ngoài chơi game và ngủ, em gần như không còn làm gì khác. Nhiều lúc em muốn tự tử để kết thúc những chuỗi ngày mệt mỏi, chán nản”-N. chia sẻ.
Chị N.T.H., mẹ của N. cho biết: “Lúc đầu tôi rất sợ người khác biết con bị bệnh, nhưng nhờ được các bác sĩ tận tình điều trị, giờ cháu đã ổn định hơn nhiều. Tôi nhận ra, đây cũng là bệnh như bao bệnh khác-cần được điều trị đúng cách chứ không thể né tránh”.
Sau thời gian đau đầu liên tục và kéo dài vài tháng, đến đầu tháng 10 này, chị H.T.T. (ở xã An Lương) đi khám tại Bệnh viện Tâm thần Quy Nhơn.
Chị T. cho hay: Tôi cũng đã đi điều trị một số nơi trước đó nhưng bệnh không thuyên giảm. Lần này vào bệnh viện chuyên khoa tâm thần, bác sĩ kết luận tôi bị áp lực công việc và nuôi con nhỏ khiến rối loạn lo âu dẫn đến nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm. May mắn bệnh mới khởi đầu nên việc can thiệp, điều trị không quá phức tạp.
Bác sĩ CKI Huỳnh Mộng Đức-Phó Giám đốc phụ trách Bệnh viện Tâm thần Quy Nhơn-thông tin: Theo Bộ Y tế, hiện có 14,9% dân số Việt Nam mắc các rối loạn tâm thần thường gặp, trong đó trầm cảm và lo âu chiếm khoảng 5,4%.
Tại Bệnh viện Tâm thần Quy Nhơn, từ đầu năm 2025 đến nay đã tiếp nhận và điều trị ngoại trú hơn 35.000 lượt bệnh nhân, chủ yếu mắc các rối loạn như trầm cảm, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt và rối loạn giấc ngủ.
“Người có sức khỏe tâm thần tốt thường cảm thấy hài lòng, có động lực sống và khả năng thích nghi với những khó khăn. Khi sức khỏe tâm thần bị ảnh hưởng, có thể xuất hiện các dấu hiệu như buồn bã kéo dài, lo âu, mất ngủ, rối loạn ăn uống, thu mình hoặc thậm chí có ý nghĩ tiêu cực.
Nếu các biểu hiện này kéo dài trên 2 tuần và ảnh hưởng đến công việc hay học tập, người bệnh nên đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ kịp thời”-bác sĩ Đức chia sẻ.
Bắt đầu từ những điều nhỏ nhất
Theo các bác sĩ chuyên khoa tâm thần, lo âu, trầm cảm và stress là ba vấn đề phổ biến nhất về sức khỏe tâm thần hiện nay. Người bị lo âu thường căng thẳng, tim đập nhanh, đổ mồ hôi, run tay hoặc khó tập trung.
Người trầm cảm có cảm giác buồn sâu sắc, tuyệt vọng, mất hứng thú, thậm chí nghĩ đến cái chết. Còn stress thường xuất hiện khi áp lực công việc, học tập hoặc tài chính vượt quá khả năng chịu đựng, dẫn đến mệt mỏi, cáu gắt, mất ngủ kéo dài.
Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, các triệu chứng này dễ chuyển thành rối loạn mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội.
Những năm gần đây, nhận thức của cộng đồng về sức khỏe tâm thần đã có nhiều thay đổi tích cực. Ngày càng có nhiều người trẻ chủ động tìm đến chuyên gia tâm lý khi gặp khủng hoảng tinh thần.
Tuy vậy, không ít người vẫn mang tâm lý e ngại, tự chịu đựng hoặc coi nhẹ những dấu hiệu ban đầu, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn.
Bác sĩ Huỳnh Mộng Đức nhấn mạnh: Chăm sóc sức khỏe tâm thần không chỉ dành cho người đang mắc bệnh, mà là việc mỗi người nên thực hiện hằng ngày.
Ngủ đủ giấc, ăn uống cân đối, tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể tiết ra endorphin-“hormone hạnh phúc”-giảm căng thẳng hiệu quả. Bên cạnh đó, cần biết lập kế hoạch hợp lý, chia nhỏ công việc, học cách “nói không” khi quá tải. Thực hành thiền, yoga hay chánh niệm cũng giúp tâm trí được thư giãn, cân bằng hơn.
Việc duy trì các mối quan hệ xã hội tích cực và chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè cũng là yếu tố then chốt. “Đôi khi, chỉ cần một cuộc trò chuyện chân thành cũng giúp người đang khủng hoảng tinh thần cảm thấy được thấu hiểu và nhẹ nhõm hơn”-bác sĩ Đức nói.
Ngoài ra, việc hạn chế tiếp xúc với các thông tin tiêu cực, đặc biệt trên mạng xã hội, và tránh so sánh bản thân với người khác cũng giúp giảm đáng kể áp lực tâm lý.
Bác sĩ khuyến cáo, để duy trì sức khỏe tinh thần nên thực hiện thói quen ăn uống lành mạnh; vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng lưu thông máu và cải thiện tâm trạng; ngủ đủ 7-8 tiếng/ngày, tránh dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ; rèn luyện tư duy tích cực.
Đặc biệt, khi cảm thấy lo âu, buồn bã hoặc mất kiểm soát cảm xúc kéo dài, chủ động tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa. Việc can thiệp sớm giúp ngăn ngừa bệnh diễn tiến nặng và rút ngắn thời gian điều trị…