(GLO)- Mùa hè, gió Nam như chiếc đũa nhạc trưởng điều khiển dàn nhạc cuộc sống nơi xứ cát.
Bắt đầu từ ngọn Nam non hiu hiu nửa đêm về sáng, mát mẻ, ngủ tới mặt trời lên cũng không muốn dậy. Đến lúc Nam già, gió cuộn cát trắng tung trong nắng rào rào, hoa lá rũ rượi trên cành, mặc cho bụi ám vào. Sau một thời gian dài nắng gắt là liên tiếp những buổi chiều đứt gió, mây đen ngùn ngụt kéo đến phủ kín bầu trời, không khí oi nồng, hầm hập, bức bối, sấm chớp vang rền rồi mưa trút xuống xối xả. Khi đất ruộng thấm nước, người dân cày vỡ đợi ngoi Nam.
Ngoi Nam là những cơn mưa ngắn, có hạt nhỏ bay bay trong gió Nam, báo hiệu cuối hè. Đây là thời điểm nhà nào cũng vội trở đất gieo lúa cho kịp gặt trước mùa bão lụt tháng 10 Âm lịch. Đợi ngoi Nam mới gieo lúa là vì nếu gieo sớm, gặp năm hạn hán kéo dài thì lúa chết; hoặc còn mưa giông lớn, lúa gieo rễ bám cạn sẽ bị trôi dạt, chỗ dày chỗ thưa, tốn công dặm. Khi hạt lúa vừa nảy mầm, gặp ngoi Nam nhè nhẹ sẽ lên cứng cáp.
Ngoi Nam đem đến niềm vui cho đám trẻ. Trời mát, đi chơi không bị người lớn rầy la. Sướng nữa là được ngồi bừa bàn. Trước khi gieo lúa, người dân quê tôi có khâu bừa bàn để dọn cỏ rác trên đất cho đất bằng phẳng để gieo hạt lúa khỏi bị dồn. Người lớn đứng trên bừa thì nặng quá, bò kéo mau mệt, cỡ đứa trẻ lên 8, lên 9 là vừa.
 |
| Ảnh minh họa: Internet |
Nhưng vui nhất là chạy theo sau bừa bắt nhái bén, loài nhái nhỏ sống chủ yếu trên mặt đất. Sau mưa, côn trùng sinh sôi nhiều là nguồn thức ăn dồi dào cho nhái bén. Nơi sinh sống của chúng là ở những luống cày, thớ đất cong theo lưỡi cày tạo thành những “mái vòm” nho nhỏ để chúng ẩn nấp. Đến khi bừa, “vòm nhà” vỡ nát, nhái nhảy tứ tung, đám trẻ tranh nhau bắt đem về cho người lớn làm thức ăn.
Làm nhái rất đơn giản: cắt bỏ đầu mõm, vứt ruột, lấy muối hột, vỏ chanh chà xát sạch sẽ và chế biến thành nhiều món theo sở thích, tùy hoàn cảnh. Nhanh nhất là băm nhỏ xào sả ớt, nướng bánh tráng xúc ăn vừa thơm vừa cay, tiếng nhai bánh giòn rụm chen với tiếng hít hà rất rôm rả. Nếu băm rồi mà không thích xào thì ướp gia vị, cuốn chả ram, giòn và béo ngậy. Có nhà đem xào lăn hơi mặn một tí để ăn với cơm. Nhà đông con thì nấu cháo ăn rất ngọt. Nhưng hấp dẫn nhất vẫn là nướng lá chanh. Rải một lớp dày lá chanh trên vỉ, xếp lớp nhái đã ướp gia vị lên, rồi xếp tiếp một lớp lá chanh lên trên nữa, kẹp vỉ lại nướng, lật đều hai mặt cho đến khi cháy lớp lá chanh bên ngoài thì thịt vừa chín, vừa mềm vừa ngọt vừa thơm, mùi của thịt nướng quyện với hương chanh rất quyến rũ.
Thịt nhái bén có vị ngọt, không độc, giàu chất dinh dưỡng và có tác dụng thanh nhiệt. Trong một số trường hợp, dân gian còn dùng để chữa mấy căn bệnh ngoài da như mụn lở lâu ngày, đinh râu, vết tụ máu bầm tím... Ngày nay, thịt nhái được dùng khá phổ biến, không chỉ ở nông thôn mà cả trong các quán nhậu ở thành phố.
PHAN VĂN THIÊN
